I. ĐỌC HIỂU (4 điểm)
Đọc đoạn trích sau:
| Khi tôi vun trồng xanh những ước mơ Mẹ gánh mùa đông xuống đồng chiêm mặn Lội dòng sông tát ánh trăng chống hạn Cây lúa gầy nhễ nhại giọt phù saCó một thời xuân sắc mẹ đi qua Để cánh đồng xanh bao thì con gái Mẹ tính tuổi bằng hai lần gặt hái Bằng nhọc nhằn nắng hạn lại mưa giôngGửi dấu tay khắp thửa ruộng xứ đồng Thương cái vạc cái cò ngày giáp hạt [1] |
Mẹ giữ dành hạt giống sau mùa gặt Cái chum sành truyền lại sự ấm noCơn gió Lào cho mắt mẹ âu lo Cỏ dại mọc tràn bờ xôi, ruộng mật Đám lá lúa cứa nóng bừng da mặt Ngọn cỏ gừng đâm nhói những bước chân[…] Và tôi như hát thóc vàng bé nhỏ Mẹ đã gieo hi vọng ở trên đồng Chợt lo sợ ngày cuối mùa, hết vụ Hạnh phúc mẹ chờ chẳng kịp trổ bông. |
(Trích “Mẹ và cánh đồng”, Trần Văn Lợi [2], in trong tập Miền gió cát, NXB Thanh Niên, 2000)
[1] Giáp hạt: Thời kỳ lúa cũ ăn đã hết, lúa mới chưa chín.
[2] Nhà giáo, nhà thơ Trần Văn Lợi sinh năm 1976 tại tỉnh Nam Định. Anh là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, uỷ viên BCH Hội VHNT tỉnh Nam Định, biên tập viên Tạp chí Văn nhân. Thơ Trần Văn Lợi giản dị, trầm lắng mà đằm sâu, tha thiết. Những tác phẩm thơ của anh thiên về hoài cổ, nuối tiếc những vẻ đẹp đã qua; thể hiện một tâm hồn phong phú, luôn gắn bó sâu sắc với làng quê, với những con người thân thuộc trong cuộc sống. Những tập thơ của anh như “Miền gió cát” (2000), “Lật mùa” (2005), “Bàn tay châu thổ” (2010) “Đã như là hóa thạch những mồ hôi” (2019)…
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 (0,75 điểm): Xác định thể thơ của đoạn trích? Dựa vào dấu hiệu nào em xác định thể thơ đó?
Câu 2 (0,75 điểm): Chỉ ra những hình ảnh, từ ngữ gợi lên sự vất vả, tảo tần của “mẹ” trong khổ thơ thứ nhất.
Câu 3 (1 điểm): Nêu tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa trong hai dòng thơ sau:
Đám lá lúa cứa nóng bừng da mặt
Ngọn cỏ gừng đâm nhói những bước chân
Câu 4 (1 điểm). Chỉ ra mối quan hệ giữa hình ảnh “cánh đồng” và hình ảnh “mẹ” trong đoạn trích.
Câu 5 (0,5 điểm): Từ đoạn thơ trên, em hãy nêu thông điệp mà tác giả muốn gửi tới chúng ta.
VIẾT (6 điểm)
Câu 1 (2 điểm)
Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích hai khổ thơ sau:
| Gửi dấu tay khắp thửa ruộng xứ đồng Thương cái vạc cái cò ngày giáp hạt Mẹ giữ dành hạt giống sau mùa gặt Cái chum sành truyền lại sự ấm no |
Cơn gió Lào cho mắt mẹ âu lo Cỏ dại mọc tràn bờ xôi, ruộng mật Đám lá lúa cứa nóng bừng da mặt Ngọn cỏ gừng đâm nhói những bước chân |
Câu 2 (4 điểm)
“Tôn trọng sự khác biệt không phải là một giá trị đạo đức xa vời, mà là một cách sống. Nó giúp chúng ta xây dựng những mối quan hệ sâu sắc, vững bền và trên hết, làm cho thế giới này trở thành nơi đáng sống hơn”
(Trích Tôn trọng sự khác biệt, Diệu Linh, dẫn theo: Báo Quân đội nhân dân, 01/02/2024)
Theo em, học sinh cần làm gì để học cách tôn trọng sự khác biệt? Viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ của mình.