Phần I (3,5 điểm): Đọc-hiểu
Tiếng gọi đồng đội dội vào lòng đất nước
Chiến tranh qua rất lâu rất lâu mà vẫn còn những cuộc hy sinh
Tôi cúi đầu trước những anh linh
Xác thân hòa trong bùn nhão
Các anh không kịp nghĩ gì hay nghĩ về ai đó khi cơn cuồng nộ của đất trời…
Ập xuống.
Những con đập thủy điện mọc lên
khoét sâu lòng ngực núi
Rừng thở khò khè
Cây chảy máu
Đất rên đau
Những người kiểm lâm kêu cứu
Ai nghe?
(Đêm trắng – Trúc Linh Lan)
Câu 1. Chỉ ra thể thơ và phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ trên
Câu 2. Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ sau: Những con đập thủy điện mọc lên
khoét sâu lòng ngực núi
Rừng thở khò khè
Cây chảy máu
Đất rên đau
Những người kiểm lâm kêu cứu
Ai nghe?
Câu 3. Theo em thái độ của tác giả trong đoạn trích trên là gì? Hình ảnh nào thể hiện rõ nhất sự thay đổi của khu rừng sau chiến tranh?
Câu 4. Đoạn thơ khơi gợi trong em những tình cảm, thái độ gì?
Phần II (6,5 điểm)
Câu 1 (3,5). Từ đoạn thơ trên, em hãy trình bày suy nghĩ về vai trò của việc bảo vệ rừng với đời sống của con người.
Câu 2 (3,0): Viết đoạn văn phân tích hình ảnh nhân vật người má trong đoạn văn sau:
Mâm cơm của má Khang
(Truyện kể về hình ảnh người má ngày nào cũng dạy thật sớm để chuẩn bị bữa cơm cho gia đình với việc chọn lựa đồ ăn vô cùng kĩ càng để các con đủ sức khoẻ đi làm. Nhân vật tôi dù đi làm rất vất vả bằng nghề bán bánh dạo nhưng ngày nào cũng phảoi mang cơm má nấu đi ăn như một thói quen và vì má nấu rất ngon.)
Thịt kho hột vịt, má thường bỏ vô thêm trứng cút cho con nít dễ ăn. Má chọn thịt giỏi lắm, mà trả giá cũng giỏi dữ thần. Cái miệng má ngọt như mía lùi, nói một hồi, mấy bà ngoài chợ bán rẻ mà còn tặng thêm chút này, chút nọ. Mấy bữa má thay ba rọi bằng giò heo hầm nhừ hay heo quay, lúc đó nồi thịt kho lại có mùi vị khác. Má nói: “Vậy cho đỡ ngán, đâu nhất thiết có một kiểu ăn hoài”. Má hay ngâm củ kiệu, lỗ tai heo hoặc dưa giá. Nhất định mâm cơm phải có chén đồ chua dọn ra cùng cho có vị chua. Má nói nhai rạo rạo vui miệng, ăn cơm đỡ ngán. Nồi cơm của má nấu bằng bếp củi, thơm thơm mùi cơm cháy chín vàng ở đáy nồi. Cơm cháy vàng đều ran, ăn nghe rào rạo. Chấm muối tiêu cũng ngon, chứ đừng nói tới chấm kho quẹt. Gạo má mua hai, ba loại trộn chung. Má nói đó là công thức riêng, bảo đảm vừa dẻo, vừa thơm, vừa ngọt, không bị nhão hay bị khô. Nhiều khi, má còn cho cả nhà ăn cơm với trái cây nữa. Cơm trắng ăn với xoài chín, dưa hấu, chuối già. Kiểu ăn này dân xứ khác sẽ thấy kỳ cục, nuốt hổng được, chớ xóm tui ai cũng ăn như vậy. Ghiền đó, hổng chơi đâu!
Bếp là “thánh đường” của má. Ai bước vô làm xáo trộn là coi như “tới số”. Từng cái nồi, cái chảo treo trên vách sạch trơn từ nhỏ tới lớn. Từng chồng chén kiểu, dĩa hình tiên nữ dâng đào, tô hình cá chép, má để dành mới tinh từ hồi mới về làm dâu. Mấy chục đũa tre má lau sạch. Rổ gia vị luôn đầy ắp, từ tiêu đen tới tiêu sọ, tỏi trắng tới tỏi tím, từ nước tương tới nước mắm nhỉ. Chai lọ thẳng hàng, từ thấp tới cao. Thấy má kỹ vậy chứ má hiền khô à! Chưa la mắng ai bao giờ. Anh em tui đánh răng ở sàn nước, chưa ráo nước trên mặt là đã nghe tiếng má từ nhà trước vọng vô hè: “Ra ăn cơm nè, má dọn cơm xong rồi!”
Tụi tui đi ra, từng đứa ngồi vô bàn, theo đúng thứ tự của thói quen. Tui ngồi kế nồi cơm, thằng ba ngồi bên cạnh tui, còn thằng út ngồi kế má. Mọi người quây quần xung quanh cái bàn tròn phủ mặt bàn bằng tấm nylon in bông đủ màu sắc. Đang như không, chuẩn bị ăn, thằng út buột miệng hỏi cái câu ngớ ngẩn: “Ủa má, nhà có 4 người à, dư cái chén nè!”
Tui giật mình im re, nhìn qua thằng ba, nó cũng cứng họng im re. Má sững người, nhìn bộ chén đũa dư nằm giữa trung tâm cái bàn. Má nhìn lâu lắm, xong má dời mắt qua bàn thờ của tía (ba) bên phải vách lá. Hình tía buồn thiu trên đó. Má nói bằng cái giọng nghẹn ngào, nhỏ xíu: “Ừa, má quên mất tiêu, tía bây mất lâu rồi, còn đâu!”
(Trích, Báo Long An số ra ngày 9/9/2023)
Gợi ý:
I. Đọc hiểu
| Câu | Đáp án | Điểm |
| 1 | Thể thơ tự do, phương thức biểu cảm | 0,5 |
| 2 | Biện pháp tu từ: Nhân hóa : Đập thủy điện mọc lên/ khoét sâu lòng ngực núi, rừng thở khò khè, cây chảy máu
Tác dụng: Nhấn mạnh nỗi đau xót, bất lực của những người làm công tác bảo vê rừng khi rừng bị tàn phá |
0,25
0,75 |
| 3 | -Thái độ tức giận, đau xót, lên án sự tàn phá của con người với những khu rừng
-Hình ảnh thể hiện rõ nhất sự thay đổi của khu rừng sau chiến tranh: Những con đập thủy điện mọc lên, Cây chảy máu, Đất rên đau, Những người kiểm lâm kêu cứu, Rừng thở khò khè… |
0,5
0,5 |
| 4 | Đoạn thơ khơi gợi những tình cảm cao đẹp:
+ Nỗi xót xa, đau đớn , lòng biết ơn đến những người đã ngã xuống giữa thời bình để đem lại cuộc sống bình yên cho nhân dân + Nỗi căm hận trước những kẻ đã hủy hoại thiên nhiên, phá rừng, phá núi khiến cho thiên tai ập xuống làm hại biết bao người |
0,5
0,5 |
Phần II (6,5 điểm):
Câu 1 (4,0):
Gợi ý
*Yêu cầu về hình thức: Bài văn nghị luận
*Yêu cầu về nội dung: nghị luận về vấn đề vai trò của rừng.
*Dàn ý:
Mở bài: Giới thiệu được vấn đề nghị luận (vai trò của việc bảo vệ rừng)
Giống như những khoảng trống giữa các nốt nhạc mới là thứ làm nên giai điệu cho bản nhạc, giúp chia tách phân định các nốt và kết hợp chúng thành một khối hòa âm tuyệt vời; “khoảng trống” còn chính là khoảnh khắc tạm dừng trong cuộc sống để thư giãn, để suy nghĩ, để hướng tới những điều tốt đẹp khác và việc nhận ra vai trò của bảo vệ rừng cũng chính là một khoảnh trống cần lấp đầy trong cuộc đời mỗi chúng ta.
Thân bài: Trình bày cụ thể vai trò của việc bảo vệ rừng
– Giải thích:
+Rừng không chỉ là một cụm từ mô tả khu vực cây cỏ xanh tốt, mà đó là một hệ sinh thái phức tạp bao gồm quần thể thực vật, động vật, và vi sinh vật. Ở Việt Nam, ba phần tư diện tích của đất nước là đồi núi, nơi mà rất nhiều cánh rừng quý hiếm đang tồn tại.
+ Quá trình phát triển của rừng trải qua nhiều giai đoạn khác nhau, từ rừng non, rừng sào, rừng trung niên cho đến rừng già. Hệ sinh thái trong rừng luôn phát triển và thay đổi không ngừng, đây cũng là đặc điểm riêng biệt của môi trường rừng so với các môi trường khác
– Biểu hiện:
+ Mỗi quốc gia đều có những khu rừng nguyên sinh của riêng mình, đó là phần tài nguyên quý giá cho sự phát triển bền vững của đất nước.
+ Việc bảo vệ rừng đã trở thành quy ước chung của các nước trên thế giới, do đó việc bảo vệ rừng cũng chính là hành động cần thiết để bảo vệ tài nguyên của quốc gia và sự sống của nhân loại
– Ý nghĩa:
+ Bảo vệ rừng là bảo vệ những nguồn lợi kinh tế to lớn mà rừng đem lại cho con người bởi rừng cho gỗ quý, dược liệu, thú, khoáng sản,…đem lại cho con người ngồn lợi ích to lớn ngay từ thuỷ khai thiên, lập địa của loài người. Trong sự phát triển của đời sống hiện đại nhiều quốc gia còn lấy rừng là một thế mạnh cho việc xây dựng các khu du lịch sinh thái đa dạng tạo điều kiện phát triển du lịch.
+Rừng là nơi trú ẩn của con người thời chiến, nơi trú ẩn của các loài động, thực vật không chỉ trong chiến tranh khi ta lấy những cánh rừng rộng lớn làm nơi trú ẩn, tổ chức các trận chiến với giặc “rừng che bộ đội, rừng vây quân thù”, khiến rừng trở thành một người chiến sĩ cùng bộ đội ta đánh giặc. Mà trong cuộc sống hoà bình hiện nay rừng còn là ngôi nhà chung bảo vệ muôn loài thực vật, trong đó có những loài vô cùng quý hiếm. Ngôi nhà ấy không được bảo vệ, sẽ dẫn đến những hậu quả không nhỏ về mặt sinh thái. Sự phá phách của voi dữ Tánh Linh là một ví dụ.
+ Rừng duy trì sự sống bởi nó được coi như lá phổi xanh của trái đất khi cây quang hợp và thải ra khí O2, cung cấp năng lượng sống cho con người. Rừng giúp chúng ta có không khí trong lành để thở và đóng góp vào việc cải thiện sức khỏe hàng ngày. Mặt khác nó còn có tầm quan trọng rất lớn trong việc điều hoà khí hậu, ngăn nước lũ, chống xói mòn. Ta có thể dễ dàng thấy, hầu như mọi hiện tượng bất thường của khí hậu đều có nguồn gốc từ việc con người không bảo vệ rừng. Ở Việt Nam chúng ta, suốt từ Bắc chí Nam, lũ lụt, hạn hán xảy ra liên miên trong nhiều năm qua là bởi rừng đã bị con người khai thác, chặt phá không thương tiếc.
-Đối lập-mở rộng: Hiện nay rất nhiều người không có ý thứuc bảo vệ rừng, tìm mọi cách để khai thác, phá huỷ hệ sinh thái của rừng tự nhiên đơn cử như việc đốt rừng làm rẫy của một số đồng bào dân tộc thiểu số. Hay việc chặt phá rừng, kể cả rừng phòng hộ lấy gỗ quý của một số cá nhân, tổ chức, có sự tiếp tay của kiểm lâm, lãnh đạo địa phương. Việc ồ ạt xây dựng các khu nghỉ dưỡng, sinh thái mà không có sự đầu tư nghiên cứu về môi trường, cảnh quan thiên nhiên; hoạt động du lịch tự phát của một số người thiếu ý thức bảo vệ môi trường cũng làm phá vỡ môi trường sống của nhiều loài động thực vật trong rừng…
*Ví dụ: Vụ cháy rừng Amaron năm 2019 đã gây ra những thiệt hại nặng nề cho không chỉ Braxin mà còn cả thế giới chỉ vì con người không có những hành động kịp thời để bảo vẹ rừng.
– Bài học:
+ Ra sức chung tay bảo vệ rừng, duy trì và bảo vệ nguồn tài nguyên sẵn có bằng cách tích cực tham gia vận động mọi người trồng cây gây rừng, có những biện pháp phòng chống cháy rừng, nạn phá rừng bừa bãi để duy trì nguồn tài nguyên vô giá của nước ta .
+ Thẳng thắn tố giác những hành vi phá rừng, chuộc lợi phi pháp hay hành vi tiếp tay cho tội phạm phá rừng; tuyên truyền đến bà con những tác hại của việc đốt rừng làm rẫy; tham gia các phong trào hành động vì môi trường…
+ Nhà nước nên có những quy định nghiêm ngặt hơn đối với vận nạn chặt phá, đốt rừng làm nương rẫy để tránh gây tổn thương tài nguyên quý giá này của Trái Đất
Kết bài: Khẳng định lại vấn đề +Thông điệp
Tôi tin rằng, khi bạn tự vương lên, tự nhận thứuc được gái trị của bản thân từ việc hiểu rõ thông điệp cao quý mà khúc tình ca của việc bảo vệ rưng mang lại cũng là lúc bạn chạm tới hành trình sống một cuộc đời trọn vẹn, ý nghĩa trên hành trình bạn được sống, được cống hiến hôm nay…
Câu 2 (2,5):
*Hình thức: Đoạn văn nghị luận tác phẩm truyện
*Nội dung: Phân tích hình ảnh người mẹ trong đoạn trích
Dàn ý:
Mở đoạn: Giới thiệu tác giả+ tác phẩm + khái quát chung về nhân vật
Thân bài: Làm rõ nội dung và nghệ thuật trong việc xây dựng hình ảnh nhân vật
Chia bố cục theo cốt truyện, bám vào đặc điểm của nhân vật để phân tích
a. Ý 1: Giới thiệu khát quát về nhân vật:
-Không được miêu tả nhiều về hình dáng, không tên tuổi cụ thể,cũng như số phận, biến cố theo chiếu dài cuộc đời==> Taọ sự quen thuộc gợi nhớ tới hình ảnh người bà, người mẹ trong gia đình.
-Hoàn cảnh: nhà có ba má con, ba đã mất, hàng ngày má là người nấu nướng và nội chợ trong nhà==>Thiếu đi sự yêu thương và trụ cột trong nhà, má chăm sóc con để quên đi nỗi buồn của chính mình.
- Ý 2: Hình ảnh má gắn liền với những bữa cơm:
-Thời gian, không gian gắn với những bữa cơm má nấu:
+ Không gian: “Bếp là “thánh đường” của má”==> Chủ yếu là trong nhà bếp và bàn ăn, nơi diễn ra những hoạt động thường ngày của gia đình, tạo cảm giác gần gũi, thân thuộc, ấm áp và vô cùng bình yên.
+Thời gian: Cả ngày má quanh quẩn trong công việc nội trợ, nấu nướng cho con cái==> Thời gian khép kín, dành toàn bộ tâm sức để tạo ra những bữa cơm gia đình ngon miệng.
-Phẩm chất của má qua những bữa cơm:
+ Khéo léo, chăm chút và yêu thương con của mẹ qua bữa bữa ăn:
=> Bữa cơm với những món quen thuộc “Thịt kho hột vịt, má thường bỏ vô thêm trứng cút cho con nít dễ ăn”, bữa là “giò heo hầm nhừ hay heo quay, lúc đó nồi thịt kho lại có mùi vị khác”, “Má hay ngâm củ kiệu, lỗ tai heo hoặc dưa giá”, Nồi cơm của má nấu bằng bếp củi “cơm cháy chín vàng”==> Bữa cơm bắt mắt, với những món ăn đa dạng cho thấy má là người cầu kì, nấu ăn ngon, chỉn chu cho từng món trong bữa cơm, chăm chút quan tâm, chú ý tới từng người trong gia đình và lòng yêu thương sâu sắc đối với các con.
=> “Gạo má mua hai, ba loại trộn chung”, “bảo đảm vừa dẻo, vừa thơm, vừa ngọt, không bị nhão hay bị khô”, má còn cho cả nhà ăn cơm với trái cây “với xoài chín, dưa hấu, chuối già==> Má hiện lên với hình ảnh người phụ nữ đảm đang, khéo léo, luôn tạo nên sự bất ngờ trong mỗi bữa cơm bằng chính tình yêu của mình cho việc nấu nướng cho gia đình.
=> “Chọn thịt giỏi lắm, mà trả giá cũng giỏi”, với “Cái miệng má ngọt như mía lùi”, “mấy bà ngoài chợ bán rẻ mà còn tặng thêm chút này, chút nọ”==> Má không chỉ khéo léo mà còn rất tinh tế trong việc chuẩn bị đồ ăn, luôn mong muốn những điều tốt nhất đối với con thân yêu của mình.
+Gọn gàng và hiền lành:
=> Căn bếp được má sắp xếp rất cẩn thận “Từng cái nồi, cái chảo treo trên vách sạch trơn”, “chén kiểu, dĩa hình tiên nữ dâng đào, tô hình cá chép, má để dành mới tinh từ hồi mới về làm dâu”, “đũa tre má lau sạch”, “Chai lọ thẳng hàng, từ thấp tới cao”…==> Giữ gìn bếp núc rất sạch sẽ, ngăn nắp, đồ đạc đều được sắp xếp cẩn thận, má là người kỹ tính, rất trân trọng công việc nấu nướng, coi bếp là một thú vui, nơi để thả hồn mình vào những điều yêu thích, chăm chút cho không gian sống đẹp đẽ, sạch sẽ.
==>Với mọi người má “Má hiền khô, chưa bao giờ la mắng ai”, “Ra ăn cơm nè, má dọn cơm xong rồi!”==> Má dịu dàng, ân cần, thân thương,luôn tạo nên không khí gia đình ấm áp dành cho các con phần nào nói được sự đẹp đẽ, duyên dáng và nền nã trong tâm hồn người má.
+Sự kiên cường và tình cảm
==> Khi thằng út buột miệng hỏi về cái chén dư “Má sững người”, “xong má dời mắt qua bàn thờ của tía (ba) bên phải vách lá”==> Đối mặt với mất mát má nén nỗi buồn, nhưng vẫn giữ vững tinh thần, tiếp tục chăm sóc gia đình==> Sự kiên cường, mạnh mẽ và lỗi sống tình cảm của má khi nhắc tới người chống đã qua đời, trước mất mát má tiếp tục cuộc sống vì các con, tự mình vượt qua bằng chính sự mạnh mẽ mà má có.
==> “Tụi tui đi ra, từng đứa ngồi vô bàn, theo đúng thứ tự của thói quen” với “Tui ngồi kế nồi cơm, thằng ba ngồi bên cạnh tui, còn thằng út ngồi kế má”==>Thói quen sinh hoạt mang đặc điểm văn hoá riêng của gia đình, quây quần quanh bàn ăn tạo nên không khí gia đình ấm cúng. Là sự gắn kết khiến các con luôn trân trọng những điều nhỏ bé, giản dị nơi gia đình mình.
==> Chính má đã lưu giữ văn hoá và lối sống gia đình cho các con, dạy các con những bài học quý giá trong cuộc sống, giúp các con hình thành nhân cách, sống có trách nhiệm, tình cảm và biết yêu thương gia đình.
-Liên hệ: Các bài thơ hoặc tác phẩm viết về hình ảnh bữa cơm gia đình hoặc hình ảnh người mẹ:
Cơm ngày hai bữa dọn bên hè
Mâm gỗ, muôi dừa, đũa mộc tre
Gạo đỏ, cà thâm, vừng giã mặn
Chè tươi nấu đặc nước vàng hoe
Cảnh nhà dẫu túng vẫn êm đềm
Ngày khó nhọc nhưng tối ngủ yên
Kết đoạn: Đánh giá về nội dung và nghệ thuật:
+Nội dung: Tôn vinh sự hy sinh và tình yêu thương của người mẹ dành cho gia đình, nhấn mạnh tầm quan trọng của bữa cơm gia đình trong văn hóa Việt, gửi gắm thông điệp về tình yêu thương và sự quan tâm lẫn nhau trong gia đình, tạo nên giá trị bền vững và ý nghĩa sâu sắc trong cuộc sống.
+Nghệ thuật: ngôn ngữ gần gũi, giản dị, các chi tiết giúp người đọc dễ hình dung và cảm nhận được bữa cơm gia đình, giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết tràn đầy cảm xúc.
