Bí quyết xử lí hiệu quả dạng đề nghị luận xã hội chương trình Ngữ văn mới
Trong chương trình Ngữ văn mới, dạng đề nghị luận xã hội không chỉ yêu cầu học sinh bày tỏ quan điểm về một vấn đề đời sống mà còn rèn luyện khả năng lập luận chặt chẽ, tư duy phản biện và kỹ năng viết giàu cảm xúc. Để làm tốt dạng đề này, người viết cần nắm rõ yêu cầu đề bài, xác định đúng vấn đề cần bàn luận, xây dựng dàn ý hợp lí và thể hiện thái độ chân thành, khách quan trong bài viết. Việc xử lí linh hoạt và sáng tạo với dạng đề này chính là chìa khóa để tạo nên một bài viết giàu sức thuyết phục.
Dàn ý chi tiết
1. Mở bài: Giới thiệu ra vấn đề cần nghị luận. Có 3 cách để mở bài
– Đi từ 1 ý kiến, câu nói tương đồng với ý kiến của đề bài yêu cầu.
– Đi từ 1 ý kiến, câu nói đối lập lại với vấn đề của đề bài.
– Có cách nào dẫn dắt ra mọi vấn đề không? Có nhenn, ccos là bạn đi từ những nhận định, ý kiến, câu nói bàn về giá trị sống. Trước đó Xóm có lên 1 list những nhận định áp dụng trong NLXH (cả bài văn và đoạn văn đều dùng được, Xóm đính lại ở bình luận nhé)
2. Thân bài: Gồm 3 phần
– Giải thích: Giải thích từ khoá của đề bài yêu cầu
– Bàn luận: Đây là phần trọng tâm, bàn luận các khía cạnh đúng sai của vấn đề. Mách nhỏ 1 tips cho bạn đó là mình bám theo ý nghĩa vai trò (với vấn đề tích cực) or tác hại (với vấn đề tiêu cực) cùng cách thức hành động để lên hệ thống ý nhen.
Và nhớ có dẫn chứng xen kẽ lí lẽ nhé!
– Đánh giá nâng cao:
+ Phê phán
+ Phản biện
+ Bài học, liên hệ bản thân
Ví dụ minh hoạ
Đề bài: Suy nghĩ gì về ý nghĩa sự tĩnh lặng của con người giữa nhịp sống hiện đại ngày hôm nay?
1. Mở bài: “Tâm trí giống như nước. Khi nó hỗn loạn, rất khó để ta nhìn thấu mọi thứ. Khi tâm tĩnh, mọi thứ trở nên rõ ràng.” (P.Mahes) Quả thực, khi đối mặt với những vấn đề trong cuộc sống, sự giao động và hỗn loạn trong tâm trí chẳng khác nào cán dao quay ngược – cắt mãi cũng không thể đứt được “đoạn dây rối” của vấn đề. Ngược lại, sự bình tâm và tĩnh lặng sẽ khiến vấn đề lập tức được hóa giải tường tận – nhất là đối với thời đại mà nhịp sống trở nên “quá nhanh để nắm bắt, quá nhiều để tiếp thu” như hiện nay.
2. Thân bài: Gợi ý các ý chính
2.1. Giải thích:
Sự tĩnh lặng không có hình thù, đó cũng là lý do làm cho chúng ta không thể dùng tư duy để nhận biết được nó, vì tư duy là hình tướng. “Sự tĩnh lặng” có thể được hiểu là khi tâm trí ta được nghỉ ngơi, không có suy nghĩ hay lo lắng bất cứ điều gì. Nuôi dưỡng tâm hồn là cách tốt nhất giúp bạn tìm ra được khoảng lặng giữa cuộc sống hiện nay, là cảm nhận những điều tốt đẹp hiện hữu trên đời, để ngẫm nghĩ về bản thân và mọi người xung quanh nhiều hơn, để lấy lại cân bằng giữa guồng quay bộn bề của cuộc sống.
2.2. Bàn luận
2.2.1. Ý nghĩa, vai trò của tĩnh lặng
Đoạn 1: Con người không phải là những cái máy luôn luôn sẵn sàng làm việc nhanh, chính xác nên con người cần có sự tĩnh tại để nghỉ ngơi, lấy lại sức, giảm căng thẳng mệt mỏi, dịu lại tâm tư, hồi phục bản thân mình từ đó có thể chuẩn bị tốt nhất cho một cuộc hành trình mới. Tĩnh lặng để lắng nghe bởi càng trong tĩnh lặng, bạn càng lắng nghe được nhiều (Baba Ram Dass):
+ Bình tâm lắng lại trong suy ngẫm để nhìn nhận thấu đáo hơn, tỉnh táo hơn về mọi việc, mọi người từ đó có cách hành xử phù hợp, tìm được giải pháp khôn ngoan. (Đặc biệt trước những khó khăn, vấp ngã, bình tâm lắng lại trong suy ngẫm để nhìn nhận thấu đáo hơn, tỉnh táo hơn về mọi việc, mọi người từ đó có cách hành xử phù hợp, tìm được giải pháp khôn ngoan.)
+ Tĩnh lặng để lắng nghe bản thân: Sự tĩnh lặng giúp chúng ta lắng nghe được rõ hơn tiếng lòng mình, những sự thật sâu kín trong tim để hiểu mình.Sự tĩnh lặng giúp ta hiểu được bản thân, hiểu được chính bản thân đang cần điều gì giữa bộn bề lo toan, chọn cho mình một lối sống riêng theo đuổi để càng thêm quý giá trị của mình hơn. => xác định được mục tiêu, lý tưởng, có kế hoạch chinh phục khẳng định chính mình.
Dẫn chứng:
+ Mỗi lần đàm phán trong một cuộc giao thương lớn nào đó, Jack Ma thường rất ít nói. Không phải vì người đàn ông này hết lí lẽ để trình bày, ông giải thích: “Chỉ khi tôi im lặng. tôi mới nghe được người khác đang cần gì, tôi đang cần gì, và cũng đồng thời, tôi thấy được điểm yếu của đối phương qua những lời nói quá nhiều của họ”. Thật khôn ngoan khi bản thân đã giữ được cái “lặng” cho chính mình , nó không những giúp ta vươn xa qua những động thái của bản thân, mà nó còn giúp ta lắng nghe và quan sát một cách tinh tế.
+ Liệu đó có phải lối sống mà Harland Sanders – ông “gà rán” KFC nổi tiếng toàn cầu đã lựa chọn cho mình? Ông đã dành những “tĩnh lặng cuộc đời” để tích lũy kinh nghiệm cho mình để bắt tay vào khởi nghiệp ở tuổi 65 và trở thành tỉ phú ở tuổi 88. Những khoảng lặng chờ đợi đã giúp ông trau dồi kĩ năng và hoàn thiện kế hoạch của chính mình, giờ đây chuỗi hệ thống của KFC đã có mặt trên 100 quốc gia. Thời gian “nghĩ giữa hiệp” đó quả thực rất đáng phải không?
Đoạn 2:
Tĩnh lặng để lắng nghe những giai điệu du dương, để khám phá những cung bậc, nhịp điệu muôn đời của cuộc sống mà đôi khi vì hối hả trên con đường chạy đua đến đích chúng ta vô tình bỏ qua…+ Thư thái tâm hồn, trân trọng những khoảnh khắc đời thường mà ta vô tình bị sự ồn ảo của cuộc sống làm quên lãng
Dẫn chứng:
Có lẽ đến giờ phút này, tôi và bạn – chúng ta chưa thể nào quên những ngày tháng cùng cả nước chống chọi với dịch bệnh Covid-19. Dịch bệnh bùng phát, giáo dục chuyển sang hình thức dạy và học online, nhân viên văn phòng ở nhà làm việc với laptop, hàng trăm y bác sĩ phải xa gia đình để lên đường chống dịch, lực lượng công an, bộ đội ngày đêm tuần tra để ngăn chặn những đối tượng vượt biên giới, xâm nhập trái phép vào Việt Nam… Hàng loạt những quy định mới được ban hành: người dân không được ra ngoài sau 24h, khẩu hiệu 5K,… Thời gian đầu, ai trong chúng ta cũng cảm thấy bỡ ngỡ và đôi chút khó chịu với những quy định khắt khe ấy. Nhưng phải chăng đó lại chính là khoảng thời gian quý giá để chúng ta sống chậm hơn, tĩnh lặng và cảm nhận những điều giản dị xung quanh? Bố mẹ và con cái được gần nhau hơn, gia đình có những bữa cơm sum vầy… những điều rất đỗi thân thuộc nhưng có vẻ hiếm trong cuộc sống thường nhật. Chúng ta cũng có thời gian để làm những điều mình thích, ngắm nhìn khung cảnh cuộc sống ngoài kia mà trước đó ta thường bỏ lỡ.
Xóm Trọ Văn Chương – Kể chuyện tứ phương!