TỔNG HỢP CÁC ĐỀ LÝ LUẬN VĂN HỌC THEO TỪNG CHUYÊN ĐỀ
ĐẶC TRƯNG VĂN HỌC
1.1. ĐẶC TRƯNG VĂN HỌC NÓI CHUNG
| ĐỀ SỐ 1: Có ý kiến cho rằng: “Chân thật trong văn học cơ hồ tương đương với đạo đức, mà là đạo đức tối thượng của văn học nữa”
Anh/chị hiểu như thế nào về ý kiến trên? Bằng hiểu biết về văn học của mình, hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. |
- Giải thích
– “Văn học”: là một loại hình nghệ thuật thuộc kiến trúc thượng tầng lấy con người làm đối tượng nhận thức trung tâm, lấy hình tượng làm phương thức biểu đạt nội dung, lấy ngôn từ làm chất liệu để xây dựng hình tượng.
– “Chân thật”: là việc văn học phản ánh hiện thực đúng với bản chất vốn có của nó
– ” Chân thực trong văn học” : là khái niệm chỉ phẩm chất tạo nên sức hấp dẫn, thuyết phục của văn học, thể hiện ở sự phù hợp sinh động giữa sự phản ánh của văn học với đối tượng phản ánh, sự thống nhất chân lý nghệ thuật với chân lý đời sống. tính chân thật trong văn chương còn là thước đo giá trị chân thật trong cảm xúc, sự đánh giá bày tỏ thái độ của người nghệ sĩ trước hiện thực, sự thể hiện bản lĩnh nhân cách độc đáo, sáng tạo sao cho phù hợp với thời đại.
– “Đạo đức”: là hệ thống các quy tắc chuẩn mực của cộng đồng xã hội
– “Tối thượng” : là những gì cao nhất, quyền lực nhất không thể không có, có tác dụng chi phối tất cả. ” Đạo đức tối thượng” là những chuẩn mực đạo đức cao nhất, quan trọng nhất làm nên giá trị một sự vật hiện tượng nào đó.
=> Ý kiến đã bày tỏ quan điểm về đặc trưng văn học, bản chất của văn chương đích thực phản ánh đúng bản chất của hiện thực khách quan, tôn trọng quy luật của đời sống là nguyên tắc chuẩn mực cao nhất của văn học làm nên giá trị các tác phẩm văn học.
- Bình luận
* Luận điểm 1: Vì sao chân thật là đạo đức tối thượng của văn học?
– Văn học phản ánh hiện thực cuộc sống, như Grandi từng khẳng định: “Không có nghệ thuật nào là không hiện thực”. Hiện thực ấy đa chiều, phong phú, phức tạp và chứa đầy mâu thuẫn, nghịch lý. Nếu không đảm bảo tính chất chân thật, văn học chỉ có thể phản ánh được cái bề ngoài của hiện thực hoặc phản ánh được một nửa của sự thực. Một nửa sự thực lại chính là giả dối, phi đạo đức. Vì vậy chân thực là nguyên tắc cao nhất của văn học
– Văn học phản ánh hiện thực mà trung tâm là con người, con người với tất cả sự phong phú, đa diện với tất cả sự thật về nó: Thiện – ác, đạo đức – bản năng, phần con – phần người, phần cao cả – phần thấp hèn… Văn học cần đảm bảo tính chân thực để có thể phản ánh sự thật về con người như nó vốn có. Khám phá bản chất con người ẩn ở sâu bên trong, có khi bị che đậy bởi về hình tượng bên ngoài khác hẳn.
– Tác phẩm văn học không phải là sự sao chép nguyên si, vô hồn của cuộc sống, tác phẩm văn học chính là cuộc sống được thể hiện qua lăng kính chủ quan, gắn cách nhìn nhận đánh giá của người nghệ sĩ. Nhà văn chân chính phải đối diện với sự thật từ đó là sự thật nhức nhối nhất. nhà văn chân thực sẽ không dùng văn chương như một cách điều chỉnh nhận thức, điều hướng suy nghĩ của người đọc phản nhân văn để phục vụ lợi ích cá nhân. nhà văn không trung thực trong phản ánh sẽ tạo nên thử văn chương giả dối, nguy hiểm cho con người.
– Văn học cần có tính trung thực để thực hiện sứ mệnh cao cả của mình. Văn học phải hướng về cuộc đời làm cuộc đời tốt đẹp hơn. Con người cần hiểu rõ bản chất cuộc sống mới có thể cải tạo cuộc sống. Con người cần thấu suốt những mặt trái mặt xấu người có thể chiến thắng nó.
* Luận điểm 2: Phản ánh chân thật đảm bảo nguyên tắc đạo đức tối thượng của văn học được biểu hiện như thế nào?
– Văn học thể hiện được những vấn đề bản chất nhất của hiện thực, nêu lên được những vấn đề cấp thiết nhức nhối nhất của đời sống xã hội, không tô hồng cũng không bôi đen hiện thực, phản ánh hiện thực cả mặt tốt lẫn mặt xấu, thiện – ác, tiến bộ – lạc hậu, phản ánh bằng cái nhìn đa diện nhiều chiều.
– Văn học phản ánh sự thật về con người, đó là sự thật trong tâm hồn con người, trong số phận con người, dù là đau đớn xót xa nhất.
– Văn học không chỉ phản ánh cái đã có nó đang có mà còn cả cái nên có, cần có, sẽ có. Nhà văn nói lên được những yêu cầu, khao khát cháy bỏng của con người, của thời đại phát hiện ra khả năng tiềm tàng trong hiện thực. Đây là phương diện thể hiện tầm nhìn, tính tích cực tư duy sáng tạo của người nghệ sĩ.
– Tính chân thật trong văn học không chỉ là tính chân thật của sự phản ánh, mà còn là sự chân thực một cách nhìn, thái độ thích đánh giá của nhà văn đối với hành động được phản ánh. Đây là sự thể hiện bản lĩnh, nhân cách của người nghệ sĩ cũng chính là đạo đức của văn học.
* Luận điểm 3: Phản ánh chân thật trong văn chương có ý nghĩa như thế nào?
– Phản ánh chân thật giúp người đọc tiếp cận và lĩnh hội được chân lý. Nếu không đảm bảo được tính chân thật của cuộc sống, văn học sẽ dẫn con người đến địa của u mê, sai lệch nhận thức, ngày càng xa rời thực tế.
– Phản ánh sự thật về con người chính là cách để hoàn thiện con người. Văn học giúp con người nghiêm khắc soi vào chính mình, nhìn vào cái phần khuất, tối để nghiêm khắc cảnh báo, để con người không ảo tưởng về chính mình. Văn học chính là lời đề nghị về lẽ sống.
– Khi văn học không phản ánh đúng bản chất của hiện thực đồng nghĩa là nó đã khước từ sứ mệnh của mình. Sự thật vốn khó miêu tả, nhất là khi sự thật là cái ác cái xấu. Văn học trang trí không tô vẽ hiện thực, miêu tả sự thật này bằng cái nhìn phê phán, thái độ lên án mạnh mẽ, đây là thái độ giúp con người đấu tranh với cái ác, cái xấu, làm cho cuộc sống xã hội trong sạch hơn
* Luận điểm 4: Làm thế nào để văn học đảm bảo được nguyên tắc chân thật trong phản ánh hiện thực?
– Nhà văn cần có vốn sống, sống thật sâu sắc với cuộc đời, có tư tưởng lớn để cất lên tiếng nói của sự thật tiếng nó vì con người.
– Nhà văn cần dũng cảm bản lĩnh trung thực không bị chi phối bởi những cám dỗ, ràng buộc của thể chế để khám phá sự thật, để nói lên những tiếng nói độc lập nhất chân thật nhất của mình.
– Nhà văn cũng cần được sống trong một môi trường dân chủ ở đâu có sự tôn trọng những tiếng nói cá nhân của con người thì mới có thể lên tiếng đấu tranh cho sự thật.
- Chứng minh
Lựa chọn tác phẩm phù hợp để chứng minh cho vấn đề nghị luận. Trong đó tập trung làm sáng tỏ các ý sau:
– Tác phẩm phản ánh chân thực hiện thực cuộc sống
– Qua việc phản ánh chân thực, nhà văn đem lại cho người đọc nhận thức đúng đắn về hiện thực, giúp con người nhìn nhận lại cuộc sống và chính mình để có ý thức thay đổi hiện thực tiến bộ hơn, tốt đẹp hơn. Đồng thời khẳng định đạo đức của nhà văn
– Nhà văn đã làm thế nào để phản ánh chân thực hiện thực cuộc sống
(Ví dụ: Chí Phèo (Nam Cao), Dịch hạch (Albert Camus)
- Mở rộng, nâng cao vấn đề nghị luận
– Khẳng định tính đúng đắn của ý kiến
– Mở rộng, nâng cao:
+ Trong xã hội hiện đại cái xấu và cái ác càng được ngụy trang tinh vi, ranh giới giữa thiện ác càng trở nên mong manh. Đồng thời sự phát triển ưu điểm của công nghệ thông tin, mạng xã hội về những hiện tượng nhiễu thông tin đến cho sự tiếp nhận chân lý càng trở nên khó khăn hơn. Hơn bao giờ hết, văn học cần đảm bảo nguyên tắc chân thực trong phản ánh về hướng con người đến những giá trị chân – thiện – mỹ.
+ Phản ánh chân thực không đồng nghĩa với việc nhà văn sao chép, chụp ảnh nguyên si hiện thực mà phải luôn có sự sáng tạo trong cách nhìn nhận, cách phản ánh. Bởi vì như danh họa Tề Bạch Thạch từng nói: “Nghệ thuật vừa giống vừa không giống với cuộc đời. Nếu hoàn toàn giống cuộc đời thì đó là nghệ thuật mị đời. Còn nếu hoàn toàn không giống cuộc đời thì đó là nghệ thuật dối đời”.
– Yêu cầu đối với người sáng tác và người tiếp nhận:
+ Người sáng tác phải ý thức sâu sắc về trách nhiệm của mình để phản ánh chân thực hiện thực đời sống, đồng thời cũng phải là người có tình cảm sâu sắc, có ý thức sáng tạo để phản ánh hiện thực theo cách riêng, đem đến những điều mới mẻ cho bạn đọc.
+ Người đọc cần đón nhận tác phẩm bằng tâm thế tích cực, nâng tầm đón đợi của mình, rèn luyện bản lĩnh và luôn khát khao đón nhận sự thật, dám chấp nhận sự thật để có thể tiếp nhận tác phẩm của nhà văn, kích thích sự sáng tạo của những nhà văn chân chính. Đồng thời đây cũng là cách để người đọc có thể đánh giá công tâm về nhà văn và giá trị của tác phẩm.
Loading...
Reload document 
Open in new tab