Đề tham khảo thi vào 10 của trường THCS ARCHIMEDES ACADEMY

PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc phần văn bản sau:

NHẢY TRÊN CẠNH HUYỀN (trích)

(Tóm tắt phần đầu: Dũng – nhân vật “tôi” – là một tình nguyện viên được phân công dạy kèm môn Toán phần Hình cho Phú – một học sinh khiếm thị. Vinh – một học sinh ở lớp khiếm thính cùng trường, vì ghen tị với Phú khi Phú được đại diện cho học sinh toàn trường lên đọc thư cảm ơn phụ huynh và các ân nhân trong lễ sơ kết học kì I nên đã đánh Phú. Cô hiệu trưởng quyết định tổ chức một cuộc thi thể thao: nhảy bao bố, để học sinh toàn trường đều có thể tham gia.)

***

Sân trường trở thành bãi tập nhảy bao bố. Nghe Phú kể là mấy đứa tập luyện ráo riết lắm, cả bọn con gái cũng hào hứng. Từ chiều tới tối vang tiếng bịch bịch bịch… Như mọi môn thể dục khác, học sinh khiếm thính có lợi thế hơn. Các em khiếm thị nếu không có người hướng dẫn thì dễ cụng đầu nhau.

Dĩ nhiên, tôi sẵn sàng là người hướng dẫn cho Phú. Tôi đứng ở mốc về đích và hò reo: “Hướng này, Phú ơi!… Hướng này nè!…”, Phú sẽ theo tiếng reo của tôi mà nhảy tới. Lí thuyết là vậy, nhưng thực tế thì Phú nhảy theo đường xiên dần. Tôi ấn miếng nhựa hình tam giác vuông vô tay Phú:

– Học lí thuyết đã biết cạnh huyền dài nhất rồi phải không? Bây giờ lấy ngón tay mà đo để so sánh có phải cạnh huyền thật sự là cạnh dài nhất trong ba cạnh không. Nhảy xiên dần tức là nhảy trên cạnh huyền, làm cho con đường dài hơn, mất thêm thời gian.

Phú gật đầu. Nhìn hai hàng lông mày nhúc nha nhúc nhích, tôi không biết nó còn đủ tỉnh táo để nghe tôi nói gì không. […]

Lược trích: Kim Chi là lớp phó học tập ở lớp Dũng. Chi nhắc nhở Dũng về điểm bốn môn Hóa. Sau khi biết điểm bốn đó là do Dũng bận hướng dẫn Phú nhảy bao bố vào tất cả các buổi chiều, Kim Chi đã đề xuất về việc rủ thêm bạn bè thay nhau làm huấn luyện viên cho Phú.

Đúng là con gái. Tôi tưởng sau lời chúc đặc sệt tính xã giao đó thì Kim Chi sẽ không thèm để ý nữa, nhưng nào ngờ hôm sau Kim Chi có mặt khi tôi đang chuẩn bị cho trận gay cấn nhất. Phú là một trong năm đứa vô tới vòng chung kết và tôi đang lo lắng quá chừng. Phú rất kiên cường nhưng trải qua bốn vòng loại liên tiếp là quá sức đối với tấm thân gầy gò của nó. Áo quần Phú ướt nhẹp mồ hôi, tóc tai dính bết lại và lồng ngực phập phồng như gió thổi.

Nhìn nụ cười Phú rạng rỡ trên khuôn mặt đầm đìa mồ hôi, Kim Chi phấn khích mở nắp cái túi điệu màu hồng đeo bên hông lấy ra cái huy chương vàng:

– Tớ có đem theo quà tặng rất hay cho học trò của cậu nè. Tớ tới trễ là vì phải lên siêu thị mua cái này đó.

Tôi ngẩn người, cái huy chương vàng óng ánh trong nắng chiều khiến tôi cảm động và càng thêm lo lắng.

– Cậu thật là chu đáo! – Tôi nói – Tớ chẳng nghĩ ra được gì hay ho.

Kim Chi cười:

– Cậu lãnh điểm bốn môn Hóa là quá hay ho rồi.

[…] Tiếng trống vang lên báo hiệu cuộc thi bắt đầu. Tôi vội vỗ vai Phú và chạy về vị trí của mình ở vạch đích đến.

– Anh ở đây!… Phú ơi!… Hướng này!… – Tôi la lớn.

[…] Được phần ba đường, Phú vượt lên dẫn đầu và tôi đang có hi vọng trở lại thì Phú bỗng loạng choạng nhảy xiên về bên phải, đúng lúc thằng Vinh từ phía sau nhảy tới.

– Phú ơi!… Về bên trái! – Tôi hét lên.

Thằng Vinh nghiêng hông ẹo qua một bên, cú né trong tích tắc không lời lẽ nào tả được, mớ tóc lỉa chỉa của Phú chạm vành tai của thằng Vinh trước khi cái đầu của nó ngoắc về bên trái theo tiếng kêu của tôi.
Thoát khỏi cú va chạm, thằng Vinh vọt lên trong lúc Phú bị chậm lại một bước và bước chậm đó kéo Phú xuống vị trí cuối.

Tiếng trống mừng người chiến thắng vang to. Thằng Vinh tươi cười giơ cao hai tay lên trời.
Nỗi thất vọng của Phú khiến tim tôi nhoi nhói. Không có nụ cười rạng rỡ, nhìn nó gầy gò làm sao.
Tôi kéo Phú đi ra khỏi cái bao rồi choàng vai nó:

– Mình được chơi rất vui phải không? Nếu em thấy mấy đứa kia to khỏe cỡ nào. Em là con kiến thi với con voi.

– Anh không cần an ủi em đâu! – Phú nói.

Cầm cái huy chương vàng trong tay, Kim Chi nhìn Phú, rồi nhìn tới thằng Vinh đang vui sướng toét miệng cười. Chiến thắng của thằng Vinh đem về cho lớp năm khiếm thính một thùng bánh đậu xanh, quà của nhà tài trợ là xí nghiệp bánh kẹo. Quà đủ cho học trò cả trường, nhưng tất cả sẽ được nhận bánh sau bữa cơm chiều, còn ngay lúc này thì chỉ một mình lớp của người chiến thắng được ăn bánh trước. Phần thằng Vinh được thưởng riêng một hộp bánh to.

Kim Chi lại nhìn Phú rồi nhìn tôi, vẻ bối rối.

– Tớ xin lỗi… Tớ chỉ nghĩ tới học trò của cậu. Nhưng bây giờ thì… – Kim Chi ngập ngừng – Tớ nghĩ là… thằng Vinh xứng đáng nhận cái huy chương vàng này.

Một lần nữa, cái huy chương lại ánh lên lấp lánh trong nắng chiều và sự phản chiếu óng ánh của nó thu hút ánh nhìn của bọn khiếm thính. Tiếng reo ú ớ vang lên và những cánh tay chỉ trỏ về phía cái huy chương. Đúng rồi, hộp bánh thì rất ngon nhưng thể dục thể thao thì huy chương mới là đúng điệu. Tôi cầm lấy cái huy chương từ tay Kim Chi. Phú không nhìn thấy. Ngày mai hay khi nào đó, nghe kể lại, chắc chắn là Phú sẽ rất buồn khi biết cái huy chương chuẩn bị cho mình mà đứa được vinh dự đeo là thằng Vinh. Nhưng mà phải vậy thôi. Kim Chi nói đúng, thằng Vinh hoàn toàn xứng đáng. Tôi cầm huy chương vàng đi tới chỗ thằng Vinh. Nó chằm chằm nhìn tôi rồi liếm môi nhìn cái huy chương đang tròng qua cổ nó, tay nó cầm hộp bánh chợt thõng xuống. Tôi nghe hơi thở nó thật mạnh.

– Chúc mừng em – Tôi nói và ước gì thằng Vinh nghe được lời tôi nói – Từ nay thấy anh, đừng có tránh né nữa nghe.

Thằng Vinh nheo mắt nhìn môi tôi mấp máy, rồi bỗng nó ào tới đặt hộp bánh vô tay Phú và quay lưng bỏ chạy.

(Theo Nguyên Hương, nguồn: https://radiotoday.net/radio-online/doc-truyen-dem-khuya/nhay-tren-canh-huyen-nguyen-huong.html)

Thực hiện các yêu cầu:

(1,0 điểm) Trong truyện “Nhảy trên cạnh huyền”, ai là người kể chuyện? Việc lựa chọn người kể chuyện như vậy có tác dụng gì?

(0,5 điểm) Nhân vật Phú trong truyện tham gia cuộc thi nhảy bao bố trong hoàn cảnh như thế nào?

(1,0 điểm) Tại sao cả Kim Chi và Dũng đều cho rằng Vinh xứng đáng với chiếc huy chương vàng, dù rất mong muốn Phú là người sở hữu nó? Qua đó, em thấy được điều gì về Dũng và Kim Chi?

(1,0 điểm) Chỉ ra các từ láy trong câu: “Nhìn nụ cười Phú rạng rỡ trên khuôn mặt đầm đìa mồ hôi, Kim Chi phấn khích mở nắp cái túi điệu màu hồng đeo bên hông lấy ra cái huy chương vàng”. Nêu tác dụng của 1 từ láy em vừa tìm được.

(0,5 điểm) Ghi lại một thông điệp ý nghĩa mà em nhận được từ câu chuyện trên.

PHẦN VIẾT (6,0 điểm)

(2,0 điểm) Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nhận của em về chi tiết Vinh “chằm chằm nhìn tôi rồi liếm môi nhìn cái huy chương đang tròng qua cổ nó, tay nó cầm hộp bánh chợt thõng xuống” và “nheo mắt nhìn môi tôi mấp máy, rồi bỗng nó ào tới đặt hộp bánh vô tay Phú và quay lưng bỏ chạy”

(4,0 điểm) Chiến thắng trong các cuộc thi luôn là điều mà những người dự thi mong muốn đạt được. Nhưng trong một số trường hợp, có những điều còn giá trị hơn cả tấm huy chương vàng. Có người cho rằng: “Chiến thắng bản thân mới là chiến thắng vinh quang nhất.” Trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên bằng một bài văn nghị luận (khoảng 400 chữ).

— HẾT —

Thí sinh không được sử dụng tài liệu.

Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.

 

HƯỚNG DẪN CHẤM

CÂU	ĐÁP ÁN	ĐIỂM
	PHẦN I (4,0 ĐIỂM)
1 (1,0 điểm)	–    Ngôi kể: ngôi thứ nhất (người kể chuyện là nhân vật “tôi” – Dũng) –    Tác dụng +    Giúp câu chuyện trở nên chân thực, cụ thể. +    Tạo điều kiện cho người kể chuyện bộc lộ suy nghĩ, đánh giá về các sự việc và nhân vật trong truyện một cách rõ nét hơn. +    Góp phần thể hiện rõ chủ đề tác phẩm.	0,25 0,75
2 (0,5 điểm)	–    Phú là một học sinh khiếm thị. –    Em tham gia cuộc thi nhảy bao bố cùng các học sinh khiếm thính. Trong cuộc thi này, em phải chịu thiệt thòi nhiều vì không nhìn thấy đường đi.	0,25 0,25
3 (1,0 điểm)	–    Vinh xứng đáng với chiếc huy chương vàng vì em đã về đích trước Phú một cách quang minh chính đại. –    Cả “tôi” và Kim Chi đều thừa nhận điều đó, dù mong muốn Phú là người chiến thắng. Qua đó, ta thấy được cái nhìn rất công bằng của cả hai nhân vật dành cho Phú và Vinh.	0,5   0,5
4 (1,0 điểm)	–    Các từ láy: “rạng rỡ”, “đầm đìa” –    Tác dụng +    Từ “rạng rỡ”: Gợi tả sự tươi tắn của gương mặt Phú, cho thấy niềm vui của em dù mồ hôi còn đầm đìa. Qua đó, ta thấy được tình cảm yêu mến của người kể chuyện dành cho nhân vật. +    Từ “đầm đìa” gợi tả hình ảnh mồ hôi nhiều đến ướt sũng trên người Phú, cho thấy sự vất vả cũng như tinh thần thi đấu của em; đồng thời bộc lộ sự cảm thông của người kể chuyện với những khó khăn mà nhân vật phải trải qua khi thi đấu. +    Tác dụng chung của hai từ láy: Giúp câu văn thêm sinh động, gợi tả rõ nét hình ảnh nhân vật Phú sau bốn vòng thi đấu liên tiếp. Học sinh nêu 2/3 số ý phần tác dụng thì được điểm tối đa.	0,5 0,5
5 (0,5 điểm)	Câu 1. Học sinh ghi lại thông điệp mà mình tâm đắc. –    Cố gắng hết sức mình. –    Có tinh thần thể thao cao thượng. –    Luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác, đặc biệt là những người gặp khó khăn, bất hạnh. –    …
	PHẦN II (6,0 ĐIỂM)
1 (2,0 điểm)	a.   Hình thức –    Đảm bảo hình thức đoạn văn, đủ dung lượng. –    Không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp, diễn đạt. b.   Nội dung –    Giới thiệu chi tiết. (0,25 điểm) –    Trình bày cảm nhận về nhân vật +    Khái quát về vị trí của chi tiết trong truyện: Nằm ở cuối truyện, sau khi Vinh thắng Phú trong cuộc thi nhảy bao bố, nhân vật Dũng trao cho Vinh chiếc huy chương. +    Ý nghĩa của chi tiết · Cho thấy sự khát khao của Vinh về chiếc huy chương, như một sự ghi nhận cho chiến thắng của Vinh trước Phú: “chằm chằm nhìn tôi rồi liếm môi nhìn cái huy chương đang tròng qua cổ nó”. (0,25 điểm) · Thể hiện sự thay đổi trong tâm trạng của Vinh: “tay nó cầm hộp bánh chợt thõng xuống”. Phần thưởng của cuộc thi với Vinh, lúc này không còn ý nghĩa bằng chiếc huy chương mà nó sắp được nhận. (0,25 điểm) · Cho thấy một nét tính cách đáng quý của Vinh: biết nhận ra lỗi lầm, thừa nhận sự cố gắng của bạn,… (0,25 điểm) –    Nêu ý nghĩa của chi tiết: Góp phần thể hiện sự thay đổi trong tâm lí và bộc lộ rõ tính cách nhân vật, cho thấy sự quan sát tinh tế và tài năng trong việc khắc hoạ tâm lí của tác giả, góp phần tạo nên cái kết bất ngờ, làm nổi bật chủ đề truyện ngắn. (0,5 điểm)	0,5     1,5
2 (4,0 điểm)	a.   Hình thức –    Đảm bảo hình thức bài văn, đủ dung lượng; tách đoạn rõ ràng trong thân bài. –    Không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp, diễn đạt. b.   Nội dung –    Dẫn dắt, giới thiệu ý kiến. (0,25 điểm) –    Giải thích nội dung ý kiến. (0,25 điểm) +    Chiến thắng bản thân là vượt lên trên những ham muốn ích kỉ, khắc phục được những khiếm khuyết và thậm chí, phá vỡ giới hạn năng lực của bản thân. +    Ý kiến trên đề cao vai trò của việc chiến thắng bản thân; coi đó là chiến thắng vẻ vang nhất, đáng tự hào nhất của mỗi người. –    Bày tỏ quan điểm: Đồng tình / không hoàn toàn đồng tình với ý kiến. (0,25 điểm) –    Bàn luận về ý kiến. (1,5 điểm) +    Lí lẽ: Chiến thắng bản thân là cuộc chiến khó khăn nhất bởi chúng ta khó nhận ra những khiếm khuyết của mình, dễ thoả hiệp với bản thân, dễ hài lòng với những gì mình có và đạt được,… (0,75 điểm) +    Bằng chứng: HS lấy 2 bằng chứng thực tế cụ thể và tiêu biểu để chứng minh. (0,75 điểm) –    Mở rộng/đối thoại với ý kiến trái chiều. (0,25 điểm) +    Phê phán những người dễ dàng thoả hiệp với chính mình, không chịu cố gắng vươn lên. +    Có người cho rằng chỉ cần mình chiến thắng được người khác, còn chiến thắng chính mình không quan trọng. Đó là ý kiến sai lầm bởi ngoài việc chiến thắng trong cuộc đua với người khác, chúng ta cũng cần đấu tranh với chính mình để hoàn thiện bản thân. –    Liên hệ bản thân (0,25 điểm) –    Khẳng định lại nội dung ý kiến và đưa ra bài học hành động cho mọi người. (0,25 điểm)	1,0     3,0
	TỔNG ĐIỂM	10,0