CÁCH LÀM BÀI NLVH ( 600 chữ) SO SÁNH, ĐÁNH GIÁ HAI TÁC PHẨM THƠ HIỆN ĐẠI

TÊN CHUYÊN ĐỀ : CÁCH LÀM BÀI NLVH ( 600 chữ)  SO SÁNH, ĐÁNH GIÁ HAI TÁC PHẨM THƠ HIỆN ĐẠI THEO 3 ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH

Người biên soạn : Hoàng Thị Hải Yến

Đơn vị công tác : Trường THPT Lý Thái Tổ

PHẦN I: Các bước viết bài văn nghị luận so sánh đánh giá 2 tác phẩm thơ hiện đại

Tìm ý: Dựa vào yêu cầu của kiểu bài , có thể nêu các câu hỏi sau để tìm ý

– So sánh, đánh giá hai bài thơ dựa trên cơ sở nào ? Việc xác định cơ sở để so sánh , đánh giá được thực hiện dựa trên nội dung ( hiện thực đời sống , tư tưởng, tình cảm của tác giả …) và hình thức nghệ thuật của tác phẩm ( thể loại , ngôn ngữ, kết cấu , giọng điệu, hình ảnh , chi tiết, thủ pháp nghệ thuật .

– Điểm tương đồng giữa hai tác phẩm thơ là gì ?

– Đâu là điểm khác biệt giữa hai bài thơ

– Yếu tố nào tạo nên những điểm tương đồng và khác biệt của hai bài thơ

– Đánh giá thế nào về giá trị của mỗi bài thơ

Lập dàn ý

– Cần sắp xếp các ý đã tìm được thật hợp lý để có dàn ý hoàn chỉnh

– Có nhiều cách trình bày nội dung so sánh đánh giá . Người viết cần linh hoạt trong việc lựa chọn cách trình bày phù hợp với hiểu biết và hứng thú của bản thân , điều này sẽ gióp phần quan trọng vào thành công của bài viết . Tùy khả năng của bản thân , người viết có thể lựa chọn một trong những cách sau

Cách 1

* Mở bài

– Giới thiệu hai tác phẩm và tác giả: Giới thiệu sơ lược về hai tác phẩm và tác giả, nêu khái quát về nội dung và phong cách của từng tác phẩm.

– Nêu vấn đề nghị luận: Đưa ra nhận định chung hoặc nêu khái quát về chủ đề so sánh hai tác phẩm.

* Thân bài

– Luận điểm 1: Phân tích hai tác phẩm

+ Phân tích tác phẩm thứ nhất

 . Nội dung và chủ đề: Tóm tắt nội dung chính, nêu chủ đề và tư tưởng chủ đạo.

 . Nghệ thuật thể hiện: Phân tích cách sử dụng hình ảnh, ngôn từ, nhạc điệu và biện pháp nghệ thuật nổi bật.

. Đánh giá sơ bộ: Đưa ra nhận xét về giá trị tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm.

+ Phân tích tác phẩm thứ hai

 . Nội dung và chủ đề: Tương tự như luận điểm 1, trình bày nội dung và tư tưởng của tác phẩm thứ hai.

 . Nghệ thuật thể hiện: Phân tích các yếu tố nghệ thuật riêng của tác phẩm này.

 . Đánh giá sơ bộ: Nhận xét tổng quát về đặc điểm nổi bật của tác phẩm.

– Luận điểm 2: So sánh hai tác phẩm

+ So sánh nội dung và chủ đề: Tìm những điểm chung và khác biệt về chủ đề và tư tưởng.

+ So sánh về nghệ thuật: So sánh cách dùng ngôn ngữ, hình ảnh, cách thể hiện tâm tư và nhịp điệu trong hai tác phẩm.

– Luận điểm 3: Lí giải và đánh giá tổng thể:

+ Lí giải cơ sở của sự giống và khác nhau

+ Đánh giá tổng thể giá trị của hai tác phẩm, khẳng định được giá trị ý nghĩa của mỗi văn bản thông qua bài nghị luận so sánh.

*Kết bài

– Khẳng định giá trị của hai tác phẩm: Tổng kết lại giá trị tư tưởng và nghệ thuật của hai tác phẩm.

– Đưa ra suy nghĩ cá nhân hoặc thông điệp: Bày tỏ cảm nghĩ riêng hoặc liên hệ ý nghĩa của hai tác phẩm với cuộc sống ngày nay.

Với cách viết này, học sinh sẽ đi vào phân tích lần lượt từng tác phẩm trước rồi rút ra những điểm giống và khác nhau từ đó lí giải nguyên nhân của sự giống và khác nhau đó . Cách viết này sẽ phù hợp với những bạn có khả năng học vừa và khá . Những bạn có tư duy tốt hơn có thể áp dụng cách viết thứ 2

Cách 2

* Mở bài

– Dẫn dắt và giới thiệu đối tượng so sánh: tên hai tác phẩm, hai tác giả.

– Nêu vấn đề cần so sánh.

– Nên

  + Đưa một câu nhận định về VH,hoặc về  Thơ…

  + Đi từ chủ đề, đề tài … (Liên quan đến nội dung 2 TP)

* Thân bài

– Khái quát chung

+ Giới thiệu đôi nét về hai tác giả (Nếu là tác giả được học trong chương trình hoặc được giới thiệu trong đề thi hoặc khẳng định vị trí của hai tác giả …).

+ Giới thiệu đôi nét về hai tác phẩm:

. Hoàn cảnh ra đời (Căn cứ vào phần chú thích giới thiệu trong để thi hoặc năm sáng tác tác phẩm -thường để cuối tác phẩm).

. Thể loại, ngôn từ, nghệ thuật ( Điểm nhìn, không gian, thời gian, hình ảnh, cảm xúc…)

. Phong cách tác giả (văn phong)

+  Khái quát điểm giống và khác nhau được thể hiện qua hai tác phẩm/ đoạn trích.

– Những điểm tương đồng và những điểm khác biệt, lí giải nguyên nhân của sự tương đồng và khác biệt đó

+ Điểm giống nhau của hai tác phẩm/đoạn trích về nội dung, nghệ thuật.

++  Điểm giống về nội dung: Đề tài, chủ đề, hình ảnh, cảm xúc…;  thông điệp, tư tưởng… của hai tác phẩm  thơ.

++  Điểm giống về nghệ thuật:Thể  thơ, cấu tứ, giọng điệu, hình ảnh, BPTT, ngôn từ, cách gieo vần, ngắt nhịp …

+ Điểm khác nhau của hai tác phẩm/ đoạn trích về nội dung, nghệ thuật.

++ Điểm khác nhau về nội dung: Cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của nhà thơ, ý nghĩa, thông điệp của TP…có gì khác ?

++  Điểm khác nhau về nghệ thuật : Thể thơ, ngôn từ, BPTT, nhịp, vần, giọng điệu, kết cấu, cấu tứ…có gì khác ?

Lưu ý:  Khi phân tích TP thơ hoặc đoạn thơ: Cần chú ý đến từ ngữ, hình ảnh, cảm xúc, tâm trạng của chủ thể trữ tình, cấu tứ, các BPTT, tín hiệu nghệ thuật khác

+  Lí giải điểm giống, khác nhau

++ Lí giải vì sao có điểm tương đồng, khác biệt?

Bối cảnh thời đại.

Đặc trưng thi pháp của thời kì/ giai đoạn văn học.

Phong cách nghệ thuật riêng của tác giả.

++  Ý nghĩa của sự tương đồng, khác biệt:

Sự thống nhất trong quan điểm, cách nhìn nhận của tác giả, đặc trưng thi pháp của thời kì/ giai đoạn; xu thế chung của thời đại.

Sự độc đáo, đa dạng trong phong cách nghệ thuật. Sự phong phú của nền văn học.

–  Đánh giá chung về sự tương đồng, khác biệt giữa hai đoạn thơ/ 2 tác phẩm và khẳng định giá trị độc đáo của mỗi đoạn/tác phẩm . Khẳng định sự đóng góp của hai đoạn thơ/ 2 tác phẩm , hai tác giả.

+ Đánh giá chung về sự tương đồng, khác biệt giữa hai tác phẩm và khẳng định giá trị độc đáo của mỗi tác phẩm.

+ Khẳng định sự đóng góp của hai tác phẩm/ đoạn trích, hai tác giả.

* Kết bài

Khẳng định ý nghĩa của so sánh, đánh giá hai tác phẩm. Có thể nêu những ấn tượng của bản thân.

3. Hướng dẫn viết

Vận dụng kinh nghiệm đã tích lũy để viết mở bài và kết bài ngắn gọn gây được ấn tượng đối với người đọc về ý nghĩa của việc so sánh, đánh giá. Triển khai thân bài theo các ý đã xác định và làm nổi bật được nội dung. Với mỗi đối tượng học sinh, GV cần có những hướng dẫn viết cụ thể trong từng phần. Ví dụ:

Mở bài: Vào đề ấn tượng, khái quát vấn đề cần so sánh

– Nhóm học sinh giỏi:

+ Học sinh nhóm này được khuyến khích mở bài bằng một câu nói nổi tiếng, một trích dẫn từ tác phẩm, hoặc một câu hỏi gợi mở để thu hút người đọc.

+ Giới thiệu vấn đề cần so sánh với cách dùng từ ngữ phong phú, thể hiện sự cảm nhận cá nhân và tạo cảm giác độc đáo cho người đọc.

+ Dùng lời văn sáng tạo, khái quát các chủ đề mà hai tác phẩm đề cập, tạo nền tảng cho phần thân bài.

Thân bài: Phân tích từng tác phẩm và so sánh từng khía cạnh để bài viết không bị lặp

– Nhóm học sinh giỏi:

+ Phân tích sâu và linh hoạt: Học sinh được khuyến khích triển khai bài theo cấu trúc linh hoạt, tự do phát triển từng ý trong phân tích mà không cần theo thứ tự quá cứng nhắc.

+ So sánh theo từng khía cạnh riêng biệt: Sau khi phân tích từng tác phẩm, học sinh nên so sánh ngay các điểm tương đồng và khác biệt về nội dung, nghệ thuật, và ý nghĩa, giúp bài viết thêm sắc bén.

+ Nhấn mạnh sự độc đáo của từng tác phẩm: Hướng dẫn các em khai thác các ý sâu sắc hơn, ví dụ: “Trong khi tác phẩm A chú trọng diễn tả nỗi đau mất mát, tác phẩm B lại thể hiện khát vọng vươn lên vượt qua khó khăn.”

Kết bài: Đưa ra kết luận, khẳng định lại giá trị và ý nghĩa của hai tác phẩm

– Nhóm học sinh giỏi:

+ Kết luận phong phú, liên hệ mở rộng: Kết bài bằng cách nêu bật giá trị lâu dài của hai tác phẩm và ý nghĩa sâu sắc với đời sống con người. Khuyến khích học sinh liên hệ với các chủ đề lớn hơn như lòng yêu nước, tình yêu quê hương.

+ Nhấn mạnh ý nghĩa cá nhân: Học sinh có thể nêu cảm nhận cá nhân và bài học rút ra từ hai tác phẩm.