Dạng câu hỏi xác định phương thức lập luận
| Tiêu chí | Nội dung | Ví dụ |
| Diễn dịch
|
-Đoạn văn có câu chủ đề được đặt ở đầu đoạn, những câu tiếp triển khai các nội dung cụ thể để làm rõ chủ đề của đoạn văn.
-Mô hình: |
Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng, cao quý (1). Suốt chín tháng mười ngày, mẹ mang nặng đẻ đau, để rồi đến khi đứa con cất tiếng khóc chào đời cũng là lúc lòng mẹ thấy hạnh phúc nhất (2). Mỗi khi ta ốm đau, mẹ đã thức suốt đêm thâu chăm sóc ta, lặng lẽ quan tâm mà chưa bao giờ mẹ kể(3). Mẹ sẵn sàng nén nước mắt vào trong, chịu bao đắng cay của cuộc đời để nuôi ta khôn lớn, thành người (4). Khi ta vấp ngã trước con đường đời, mẹ vỗ về động viên, an ủi chúng ta (5).
=>Câu chủ đề là câu số 1. Các câu 2,3,4,5 lần lượt đưa ra các ý để làm sang tỏ câu chủ đề (chứng minh câu chủ đề là đúng) Câu chủ đề : “Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng, cao quý” vì : +Mẹ mang nặng, đẻ đâu sinh ra ta + Mẹ luôn chăm sóc, quan tâm ta + Mẹ hi sinh nuôi lớn ta thành người +Luôn là người động viên, an ủi ta |
| Quy nạp | – Đoạn văn triển khai nội dung cụ thể trước, từ đó mới khái quát nội dung chung, được thể hiện bằng câu chủ đề ở cuối đoạn văn.
-Mô hình: |
Những đứa con từ khi sinh ra đến khi trưởng thành, phần lớn thời gian là gần gũi và thường là chịu ảnh hưởng từ người mẹ hơn từ cha (1). Chúng được mẹ cho bú sữa, bồng ẵm, dỗ dành, tắm giặt, ru ngủ, cho ăn uống, chăm sóc rất nhiều khi ốm đau…(2). Với việc nhận thức thông qua quá trình bé tự quan sát, học hỏi tự nhiên hàng ngày và ảnh hưởng đặc biệt các đức của người mẹ, đã hình thành dần dần bản tính của đứa con theo kiểu “mưa dầm, thấm lâu” (3). Ngoài ra, những đứa trẻ thường là thích bắt chước người khác thông qua những hành động của người gần gũi nhất chủ yếu là người mẹ (4). Chính người phụ nữ là người chăm sóc và giáo dục con cái chủ yếu trong gia đình(5).
=>Câu chủ đề là câu số 5, các câu 1,2,3,4 đi trước nhằm liệt kể ý để câu chủ đề khái quát lại nội dung |
| Song song
(Song hành) |
– Đoạn văn không có câu chủ đề, các câu trong đoạn có nội dung khác nhau, nhưng cùng hướng tới một chủ đề.
– Mô hình: |
– Văn chương là đời sống ghi trên giấy (1). Và dù thông minh bực nào, cũng phải có sống mới hiểu được đời, mới hiểu được văn(2). Không lịch lãm nhiều thì làm sao tưởng tượng được những cảnh tả trong sách mà thấy nó hay?(3). Không đau khổ nhiều thì làm sao thấu rõ được những tình tiết kể trong truyện mà thấy nó khéo? (4)
=> Các câu ngang hang nhau, mỗi câu triển khai một ý. Không có câu chủ đề |
| Phối hợp
(Tổng-phân -hợp) |
-Đoạn văn mở đẩu bằng câu chủ để, tiếp đó là những câu triển khai các nội dung cụ thể. Cầu cuối của đoạn cũng là một cầu chủ đễ, khái quát lại nội dung của các câu triển khai. (Câu chủ đề cuối thông thường mang tính mở rộng của câu chủ đề đầu).
-Mô hình: |
“Lòng biết ơn là cơ sở của đạo làm người(1). Hiện nay trên khắp đất nước ta đang dấy lên phong trào đền ơn đáp nghĩa đối với thương binh, liệt sĩ, những bà mẹ anh hùng, những gia đình có công với cách mạng(2). Đảng và Nhà nước cùng toàn dân thực sự quan tâm, chăm sóc các đối tượng chính sách(3). Thương binh được học nghề, được trợ vốn làm ăn; các gia đình liệt sĩ, các bà mẹ Việt Nam anh hùng được tặng nhà tình nghĩa, được các cơ quan đoàn thể phụng dưỡng, săn sóc tận tình….(4).Không thể nào kể hết những biểu hiện sinh động, phong phú của đạo lí uống nước nhớ nguồn của dân tộc ta(5). Đạo lí này là nền tảng vững vàng để xây dựng một xã hội thực sự tốt đẹp(6).”
è Câu chủ đề là câu số 1 và câu số 7 |
| Mẹo: đề thi không bao giờ hỏi dạng: song hành, móc xích
Bước 1: Tìm câu chủ đề, xem câu chủ đề đặt ở đâu (ở đầu đoạn→diễn dịch, cuối đoạn→quy nạp, đầu+cuối đoạn→ tổng phân hợp) Bước 2: Phương thức lập luận trong văn bản là:… ð Theo cô thấy giờ yêu cầu các tỉnh cũng ít ra dạng này đối với chương trình mới |