CÔNG THỨC MỞ BÀI NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

Gọi vấn đề được nêu trong đề bài là A

– Có 2 cách giải thích:

+Giải thích nghĩa của từ qua việc cắt nghiã từ Hán Viêt.

+Giải thích nghĩa của từ qua việc tìm một số từ đồng nghĩa và trái nghĩa với hiện tượng được nêu

+ Bạo lực: Sử dụng sức mạnh thể chất để thực hiện hành vi như: Đánh đập thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lý, đạo lý, xúc phạm, … tác động đến thân thể của một người khiến họ bị tổn thương về mặt thể chất và tinh thần.

+ Học đường là môi trường, không gian sinh hoạt, học tập của các đối tượng là học sinh, sinh viên. Tại đây học sinh, sinh viên sẽ được nhà trường đào tạo, giảng dạy những kiến thức văn hóa xã hội và rèn luyện thể lực, … để trở thành một người có ích cho xã hội.

=> Bạo lực học đường là những hành vi thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lý, đạo lý, xúc phạm trấn áp người khác gây nên những tổn thương về tinh thần và thể xác diễn ra trong phạm vi trường học mà đối tượng gánh chịu chủ yếu là các học sinh và sinh viên.

-Ví dụ 2: Ô nhiễm môi trường (Giải thích nghĩa dựa trên tìm từ đồng nghĩa, trái nghĩa)

+Tìm từ đồng nghĩa: Ô nhiễm: Bẩn, nhiễm độc, Môi trường: thế giới tự nhiên

+Từ trái nghĩa: Ô nhiễm: Sạch sẽ (Chuyển thành không còn sạch)

=>Ô nhiễm môi trường là môi trường tự nhiên bị nhiễm đọc, nhiễm bẩn, không còn sạch sẽ.

+ Hàng ngày, hàng giờ (vấn đề nghị luận) vẫn có xu hướng gia tăng và chưa có dấu hiệu giảm, ngay trong cuộc sống ta dễ dàng bắt găp (liệt kê các hình ảnh của vấn đề)…

+ Không khó để thấy nếu dạo qua các trang mạng xã hội chỉ cần gõ cụm từ (Vấn đề nghị luận) thì hàng trăm video, hàng nghìn hình ảnh, thông tin mới nhất (về vấn đề) sẽ hiện ra một cách rõ ràng, đầy đủ nhất.

Ví dụ: Ô nhiễm môi trường

+ Hàng ngày, hàng giờ vấn đề ô nhiễm môi trường vẫn có xu hướng gia tăng và chưa có dấu hiệu giảm, ngay trong cuộc sống ta dễ dàng bắt găp những bãi rác lớn nhỏ được mọc lên ở đường làng, ngõ xóm, ao hồ sông suối vẩn đục…

+ Không khó để thấy nếu dạo qua các trang mạng xã hội chỉ cần gõ cụm từ ô nhiễm môi trường thì hàng trăm video, hàng nghìn hình ảnh, thông tin mới nhất về hiện tượng này sẽ hiện ra một cách rõ ràng, đầy đủ nhất.

+Nguyên nhân khách quan (xã hội, môi trường sống…)

+Nguyên nhân chủ quan (suy nghĩ, hành vi, thái độ của những người liên quan) là gì?

Những hiện tượng trong đời sống luôn bắt nguồn từ những suy nghĩ, hành động của mọi người khi chịu ảnh hưởng từ điều kiện sống xung quanh. Sở dĩ có hiện tượng vứt rác bừa bãi như hiện nay:

+ Khách quan, có thể thấy việc tuyên truyền, giáo dục ý thức cho người dân của các cơ quan chuyên trách đối với việc bảo vệ môi trường chưa thực sự cao. Thói quen này có thể hình thành do lối sinh hoạt truyền lại từ những đời trước, hoặc chưa được giáo dục về việc để rác đúng nơi quy định cũng như nhận thức của người dân về ô nhiễm môi trường còn hạn chế. Các qui định xử phạt lại thiếu và chưa thật nghiêm khắc.

+Về chủ quan, ta thấy rất nhiều người không có ý thức bảo vệ môi trường tiện tay thì vứt, cốt sao sạch nhà mình, còn ngoài đường ra sao thì kệ. Họ đâu ý thức rằng những việc làm tưởng như rất bình thường, đó lại có tác hại lớn thế nào đến môi trường sống của chính họ và những người xung quanh.

-Từ vấn đề nghị luận ta sẽ xác định các tác động (ảnh hưởng của nó đối với tâm lí, sức khoẻ, mối quan hệ… đối với cá nhân mình và những người xung quanh)

+Tác động tích cực (Những tác động tốt): Khiến tâm lí vui vẻ, thoải mái, xây dựng đuọc những mối quan hệ tốt đẹp, là bài học trong quá trình trưởng thành.

+Tác động tiêu cực (Tác động xấu): buồn chán, stress, các mối quan hệ không bền vững,….

⇒ Có những vấn đề sẽ ảnh hưởng cả tiêu cực và tích cực, nhưng có những vấn đề chỉ tác động một mặt nên cần suy nghĩ và lập luận chắc chắn khi ta trình bày.

– Dẫn chứng +Nhận xét: Cần tìm những dẫn chứng hợp lí với vấn đề nghị luận +Nhận xét về dẫn chứng liên quan đến vấn đề nghị luận. .(Làm theo hay không làm theo)

– Tích cực: Khiến các thành viên trong gia đình hiểu rõ về nhau hơn, có thể nhận biết đuọc những áp lục, suy nghĩ của những người khác trong gia đình.

– Tiêu cực: Khi có xung đột, người trong cuộc có thể to tiếng, nặng lời, thậm chí có hành vi bạo lực. Một số người còn áp dụng bạo hành lạnh để đả kích đối phương. Chính xung đột là nguyên nhân tạo ra khoảng cách giữa cha mẹ và con cái. Gây ra các vấn đề tâm lý cho các thành viên, đặc biệt là con cái như: stress trầm cảm. Các thành viên ngày càng xa cách nhau, thậm chí dẫn đến gia đình tan vỡ.

Ví dụ: Về hiện tượng Ô nhiễm môi trường (chỉ có tiêu cực)

-Hậu quả: Hành động này làm xấu cảnh quan thiên nhiên gây mất mĩ quan đường phố. Nguy hại hơn, nó làm cho môi trường sống của chúng ta lại ô nhiễm: Vứt rác ra sông hồ làm ô nhiễm nguồn nước, chôn rác không phân hủy làm ô nhiễm đất, làm ô nhiễm không khí, ô nhiễm tầm nhìn. Gây ảnh hưởng xấu đến các loài sinh vật chứ không kể riêng con người. Sức khỏe của con người suy giảm, dễ mắc các bệnh về hô hấp, về tiêu hóa, ung thư. Các loại sinh vật sống ở biển, hồ sẽ chết vì nuốt phải rác không phân hủy, chết vì nguồn nước quá ô nhiễm gây hoang mang cộng đồng.

– Dẫn chứng: Việc sử dụng thời gian hợp lí:

+ Thống kê năm 2023 của Vietnam Digital Advertising, trung bình hàng ngày mỗi người Việt Nam dành khoảng 6 tiếng 42 phút – tương đương với 1/4 ngày, để truy cập Internet trên tất cả các thiết bị. Trong đó, 2 tiếng 33 phút được dành để truy cập vào các mạng xã hội, cao hơn so với mức trung bình của thế giới là 2 tiếng 16 phút. ⇒ Con số này cho thấy, có rất nhiều người sử dụng thời gian rảnh rỗi để chìm trong thế giới ảo trên mạng; thay vì dành thời gian gắn kết với gia đình, bạn bè hoặc tham gia các hoạt động bổ ích ngoài xã hội. (Dẫn chứng đòi hỏi thường xuyên theo dõi kiến thức xã hội ⇒Khó).

+ Mạc Đĩnh Chi: Nhà nghèo ông thường tranh thủ mội thời gian để học, buổi tối Mạc Đĩnh Chi còn bắt đom đóm cho vào vỏ trứng tạo ra ánh sáng mà học bài ⇒ Đây chính là một tấm gương sáng về viêc biết sử dụng thời gian hợp lí mà chúng ta cần học hỏi. (Nên sử dụng dạng dẫn chứng này để tránh soi sót về số liệu khi làm bài ⇒ Dễ hơn)

Ví dụ: Về hiện tượng Ô nhiễm môi trường

-Dẫn chứng: Ở Sing-ga-po, những người vứt rác ra đường hoặc những nơi công cộng dù là rác rất nhỏ như mẩu thuốc lá hay vỏ kẹo cao su. Cũng bị phạt rất nặng.

-Nhận xét: Đó chính là một kinh nghiệm mà đất nước ta cần học tập.

-Liên hệ bản thân: Sẽ làm gì để hành động về VĐNL đang bàn bạc?

+ Cần có những hình thức xử phạt thật nghiêm hành động này. Bên cạnh đó, các ban ngành chính quyền, các cơ quan chức năng, đoàn thể. Cần đẩy mạnh hơn nữa việc tuyên truyền giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho người dân để họ không vứt rác bừa bãi. Mặt khác chúng ta cần tích cực trồng cây xanh, phủ đồi trọc giữa môi trường Xanh – Sạch – Đẹp.

Ví dụ: Trách nhiệm của thanh niên đối với đất nước

Bước vào thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá thì ai nắm được tri thức thì mới có thể xây dựng đất nước, lèo lái chiếc thuyền số phận của non sông Tổ quốc. Và nhiệm vụ của chúng ta phải học, học nữa, học mãi. Nhà nước phải tạo mọi điều kiện để chúng ta dễ dàng tiếp cận tri thức thì tương lai dân tộc mới xán lạn, lấp lánh hào quang.

– Mở rộng: Suy tưởng nhiều chiều của vấn đề bàn luận (Nêu nêu hành động của vấn đề đối lập: Đối lập với những người cân bằng được xung đột  là những người bế tắc họ tìm cách dùng bạo lực, hoặc suy nghĩ bi quan… ⇒ Nêu hành động của người đối lập)

-Đối lập:Có những người khi gặp xung đột biết cách giải quyết êm đẹp hoặc ít khi để ra xung đột, nhưng bên cạnh đó còn có rất nhiều người không giải quyết được mâu thuẫn mà càng đẩy lên cao trào, thường xuyên gây ra xung đột với người khác.

– Mở rộng: Tuy nhiên trong cuộc sống để không xảy ra xung đột nhiều người chọn cách im lặng, bỏ qua để người khác xúc phạm hoặc bắt nạt mà không phản kháng. Có những người lại chọn cách dùng bạo lục để giải quyết những xung đột ấy.

-Hiện tượng tích cực: Như vậy, A chính là một tia sáng lấp lánh tạo nên vầng hào quang cho những ai đang sở hữu. Trên bầu trời ngàn vạn vì tinh tú, hãy là một ngôi sao tỏa sáng rạng ngời với ánh sáng của……….

-Hiện tượng tiếu cực: Cuộc sống quanh ta muôn màu muôn vẻ vẫn còn đó mảng màu tối tăm, đáng buồn mang tên A. Vì vậy, ngay từ ngày hôm nay bằng những nhận thức và hành động tích cực, mỗi người hãy….(hành động cụ thể)

-Như vậy, trách nhiệm của tuổi trẻ chính là một tia sáng lấp lánh tạo nên vầng hào quang cho những ai đang sở hữu. Trên bầu trời ngàn vạn vì tinh tú, hãy là một ngôi sao tỏa sáng rạng ngời với ánh sáng của tuổi trẻ hôm nay.

– Ví dụ: Thói quen bảo vệ môi trường

Cuộc sống quanh ta muôn màu muôn vẻ vẫn còn đó mảng màu tối tăm, đáng buồn mang tên thói quen vứt rác bừa bãi. Vì vậy, ngay từ ngày hôm nay bằng những nhận thức và hành động tích cực, mỗi người hãy chung tay bao vệ môi trường, bảo vệ sự sống của chúng ta từ hành động nhỏ nhất vứt rác đúng nơi quy định.

Gọi vấn đề là A

Cách 1: Giống như những khoảng trống giữa các nốt nhạc mới là thứ làm nên giai điệu cho bản nhạc, giúp chia tách phân định các nốt và kết hợp chúng thành một khối hòa âm tuyệt vời; “khoảng trống” còn chính là khoảnh khắc tạm dừng trong cuộc sống để thư giãn, để suy nghĩ, để hướng tới những điều tốt đẹp khác và lòng biết ơn cũng chính là một khoảnh trống cần lấp đầy trong cuộc đời mỗi chúng ta…

Cách 2: Xukhôm linxki đã từng nói: “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất, trong trái tim người khác”. Thật vậy, mỗi con người sống đều phải tạo ra cho mình những giá trị riêng thật tốt đẹp. Và nhận thức được bài học từ sự cố gắng chính (A) là một trong yếu tố để chúng ta làm nên điều đó.

Cách 3: Thước đo của cuộc đời không phải ở chỗ nó dài hay ngắn, mà ở chỗ bạn đã sử dụng nó như thế nào. Không có ý nghĩa nào khác ngoài việc bạn nên sống một cuộc sống có ý nghĩa với chính mình và cho mọi người. Và hạnh trình hiểu được bài học về lòng dũng cảm đã giúp tôi hiểu ra điều đó.

–Có 2 cách giải thích:

+ Giải thích nghĩa của từ qua việc cắt nghiã từ Hán Viêt.

+ Giải thích nghĩa của từ qua việc tìm một số từ đồng nghĩa và trái nghĩa với hiện tượng được nêu

+Mẫu tử: Tình cảm mẹ con

=> Tình mẫu tử là tình cảm sâu nặng thiêng nhất trên cuộc đời, là tĩnh cảm của mẹ dành cho con trong cuộc sống

–Ví dụ 2: Tính chăm chỉ (Giải thích nghĩa dựa trên tìm từ đồng nghĩa, trái nghĩa)

+Tìm từ đồng nghĩa: Chăm chỉ: Cần cù, chịu khó, siêng năng

+Từ trái nghĩa: Chăm chỉ: lười biếng

=>Chăm chỉ là cần cù, chịu khó, siêng năng, không lười biếng trong mọi việc.

* VD: Niềm tin trong cuộc sống

Ngọn lửa trong mỗi người sẽ được biểu hiện ở cách họ tự tin nói lên niềm tin của mình và luôn khát khao tìm được những người đồng hành để cùng nhau cố gắng chứ không hề ỷ lại chờ đợi người khác đến giúp đỡ trong mong manh.

– Tác dụng to lớn đến quá trình học tập và tu dưỡng ra sao?

– Đến kinh tế gia đình?

– Đến đời sống tình cảm, quan hệ vơi mọi người?

– Đến sức khỏe?

– Đến uy tín và tương lai bản thân?

*Công thức sẵn:

Khi chúng ta mang trong mình ý chí nghị lực, con người sẽ… Nghị lực sống giúp mỗi người hiểu được… Ta sẽ không thể… nếu thiếu đi. Khi mỗi cá nhân mang trong mình…, thì xã hội sẽ…. Đời sống của mọi người sẽ khoác lên mình tấm áo mới của….

*Dẫn chứng: Nêu dẫn chứng: Vấn đề A được thể hiện rõ qua câu chuyện về nhân vật B. Nhân vật B đã….

Khi chúng ta mang trong mình ý chí nghị lực, con người sẽ tự tin vào bản thân và cuộc sống, làm tốt mọi công việc, lạc quan hướng đến tương lai. Chính lẽ sống bền bỉ và ý chí kiên định ấy đã giúp chúng ta chinh phục mọi thứ, làm nên cuộc sống tươi đẹp. Nghị lực sống giúp mỗi người hiểu được sự cố gắng vươn lên thử thách không phải là thứ sẵn có mà là năng lực cần phải rèn luyện. Kiên định ý chí, giữ vững lập trường, kỉ luật cao, không bao giờ né tránh hay lùi bước trước khó khăn thử thách, xông xáo làm việc, cống hiến sức mình trong công việc sẽ giúp bạn có sống vững mạnh an yên. Ta sẽ không thể có một cuộc đời ý nghĩa nếu thiếu đi bản lĩnh kiên cường sự quyết tâm đến cùng để chinh phục ước mơ. Khi mỗi cá nhân mang trong mình nghị lực sống, thì xã hội sẽ ngày càng phát triển văn minh tươi đẹp. Đời sống của mọi người sẽ khoác lên mình tấm áo mới của niềm tin, hi vọng để bước tới thành công.

*Ví dụ: Ý chí trong cuộc sống

Thông điệp đưa ra giúp cho tôi ngay lập tức nhớ đến chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta, suốt một đời lo cho nước, cho dân, đi nhiều nơi và làm đủ mọi việc. Con đường Người phải đi thật gian lao, vất vả nhưng với ý chí, quyết tâm, nghị lực phi thường. Người đã mang đến cho dân tộc ta ánh sáng của độc lập tự do, một cuộc đời ấm no, hạnh phúc.

– Mở rộng: Suy tưởng nhiều chiều của vấn đề bàn luận (Nêu nêu hành động của vấn đề đối lập: Đối lập với những người cân bằng được xung đột  là những người bế tắc họ tìm cách dùng bạo lực, hoặc suy nghĩ bi quan… ⇒Nêu hành động của người đối lập)

⇒ Nhận xét: hành động ấy cần lên án/ ca ngợi….

– Bên cạnh những người sẵn sàng cho đi, không màng lợi ích cá nhân thì vẫn còn đâu đó những kẻ ích kỉ, chỉ nghĩ cho riếng mình, hoặc nếu cho đi cũng vì mục đichs kiếm lợi, đánh bóng tên tuổi.

– Liên hệ bản thân: Sẽ làm gì để hành động về VĐNL đang bàn bạc?

– Để sống giản dị, con người phải trải qua sự rèn luyện, cần một năng lực sống, quyết tâm cao, cũng cần hòa mình vào cuộc sống đế sống và cảm nhận, cần loại bỏ lòng tham và bù đắp tình yêu cuộc sống. Đó là cách để tránh mọi cám dỗ, giảm áp lực tinh thần và nâng cao bản lĩnh văn hoá.

Cách 2: Khát vọng thành công chính là một điểm đến mà mỗi con người đều hướng tới, vì vậy trên con đường tìm kiếm khát vọng ấy bài học về A chính là vạch chỉ đường cho ta chạm tới thành công còn vẹn nguyên giá trị cho hôm nay và mai sau.

Cách 3: Tôi tin rằng, khi bạn tự vương lên, tự nhận thứuc được gái trị của bản thân từ việc hiểu rõ thông điệp cao quý mà khúc tình ca A mang lại cũng là lúc bạn chạm tới hành trình chinh phục thành công của chính mình.

Cách 1: Có thể nói, sự tự tin là một bài học vô giá mà ta nhận được từ cuộc sống. Vì vậy, đừng để thời gian trôi qua một cách lãng phí mà hãy thực hành ngày từ hôm nay để sống một cuốc đời có ý nghĩa bạn nhé!

*Ví dụ: Ước mơ cao đẹp (A)

Cách 2: Khát vọng thành công chính là một điểm đến mà mỗi con người đều hướng tới, vì vậy trên con đường tìm kiếm khát vọng ấy bài học về nuôi dưỡng ước mơ cao đẹp chính là vạch chỉ đường cho ta chạm tới thành công còn vẹn nguyên giá trị cho hôm nay và mai sau.

*Ví dụ: Tính tự lập (A)

Cách 3: Tôi tin rằng, khi bạn tự vương lên, tự nhận thứuc được gái trị của bản thân từ việc hiểu rõ thông điệp cao quý mà khúc tình ca về tính tự lập mang lại cũng là lúc bạn chạm tới hành trình chinh phục thành công của chính mình.