DÀN Ý CHUNG PHÂN TÍCH THƠ (LỚP 9)

                                            DÀN Ý CHUNG PHÂN TÍCH THƠ ( LỚP 9 )

MẪU MỞ  BÀI CHUNG:

        Một nhà thơ vĩ đại người Nga đã từng tâm niệm rằng: “thơ ca bắt nguồn từ những âm vang của tâm hồn”. Thật vậy, thơ ca muôn đời là những thổn thức, những nỗi niềm chân thành cất lên từ trái tim đa cảm của người nghệ sĩ. Khi đến với thế giới nghệ thuật trong thi phẩm………của …..ta sẽ bắt gặp những thanh âm, giai điệu………(đẹp đẽ của thiên nhiên/ cao đẹp của con người/ hào hùng, lãng mạn của người lính/ vui tươi của cuộc sống/ đậm đà tình yêu/ tình nghĩa với…..của….) đầy xúc động. Nhất là trong trích đoạn……. vẻ đẹp……….hiện ra thật …… (ngọt ngào/đắm say/ da diết/ đầm ấm/ kỳ diệu/ đáng ngưỡng mộ/ tự hào/ cao cả/ vĩ đại/ oai hùng/ thơ mộng/…….).

CÁCH TRÌNH BÀY THÂN BÀI:

LUẬN ĐIỂM 1: KHÁI QUÁT

           Nhà thơ….tên đầy đủ….là người con của vùng đất…(quê). Ông/ bà trưởng thành/ thành công từ cuộc kháng chiến chống…..(hoặc từ thời kì văn học…..). Ông/ bà cây bút tiêu biểu của nền văn học Việt Nam chuyên viết về   …… (đề tài và thể loại) với những vần thơ………..(phong cách sáng tác). Thi phẩm …….là viên ngọc quý trong sự nghiệp sáng tác của tác giả cũng là bông hoa đẹp trong khu vườn thơ ca Việt nam. Bước vào thế giới nghệ thuật của tác phẩm người đọc xúc động trước……(vẻ đẹp thiên nhiên/ vẻ đẹp con người/ vẻ đẹp cuộc sống…tùy bài). Điều này được thể hiện rõ nét nhất qua đoạn trích ….(nêu tên khổ thơ/ hoặc bí quá viết đoạn trích trên)

      LUẬN ĐIỂM 2:

Khi mở ra cánh cửa bài thơ người đọc ngỡ ngàng trước một…………….(khái quát nội dung những khổ trước hoặc cả bài)……….Trước tiên là một nét vẽ thật khéo của người nghệ sĩ về……………( nêu tên luận điểm mình phân tích)

Trích thơ

Bằng sự khéo léo trong việc sử dụng nghệ thuật ….( nếu có nghệ thuật và phải ghi hình ảnh ra/ nếu không có nghệ thuật thì ghi là hình ảnh/ từ ngữ…) đã làm hiện ra………(phân tích chi tiết các ý ra, ý nào xong ý đấy rồi mới chuyển sang ý khác ko trình bày lộn xộn).  Có thể thấy rằng ……….(tên tác giả hoặc từ thay thế ko lặp từ) viết về …..chỉ bằng tài năng mà bằng cả tâm hồn tinh tế và tình yêu tha thiết với…………….. (Phần này các bạn khá giỏi liên hệ các tác phẩm khác hoặc sử dụng lý luận văn học) (ví dụ: ai bảo thơ là câu chữ thơ là “tim can, là máu nhỏ của người cầm bút như Hàn Mặc Tử đã từng thốt lên: “ Mỗi lời thơ đều dính não cân ta”.

LUẬN ĐIỂM 3:

Đâu chỉ có …………. ( Nhắc lại ý trên để chuyển sang ý mới) thế giới nghệ thuật trong đoạn thơ / bài thơ còn thu hút người đọc bởi………………. (nêu tên luận điểm mới).

trích thơ

Không dùng từ mỹ miều, cầu kì mà chỉ với những nét chạm/ cái vẩy bút…. nhẹ/ tinh tế……… người thợ tài hoa đã khắc họa nên một ……… (Cái này mình phân tích cái gì ghi cái đó ra, ví dụ: khắc họa nên một bức tượng đài kì vĩ về người lính/ bức họa tinh thần/ bức tranh phong cảnh………..). Qua các hình ảnh/ sự phối hợp hài hòa giữ các phép tu từ/ sử dụng thành công nghệ thuật……. (phân tích chi tiết). Nếu lắng lòng mình lại mới thấy rằng,………… đúng là………… thật đáng để mỗi chúng ta……… và cái tài cái tâm của ……… thật đáng ………… (Phần này các bạn khá giỏi liên hệ các tác phẩm khác hoặc sử dụng lý luận văn học)

LUẬN ĐIỂM 4: 

Sẽ thật thiếu sót nếu ta không nhăc đến cái hay/đẹp/ tình về……… trong khổ  thơ/đoạn thơ/ bài thơ. Nó là một nét họa hoàn hảo cho bức họa về………..

Trích thơ

Phải chăng người nghệ sĩ tài ba này đã dùng máu từ trái tim mình để viết về vẻ đẹp của…………. với tất cả tình yêu và sự ngưỡng mộ/ tự hào………….. dáng vẻ/hình ảnh/….. hiện ra thật………… (PHÂN TÍCH)

LIÊN HỆ/ NÂNG CAO: Đây đâu phải người thường viết mà là “thần mượn tay người viết” đấy thôi.

NẾU CÒN LUẬN ĐIỂM THÌ LÀM TIẾP NHƯNG THƯỜNG ĐỀ KO DÀI THẾ ĐÂU

LUẬN ĐIỂM CUỐI: NHẬN XÉT/ ĐÁNH GIÁ: NỘI DUNG/ Ý NGHĨA TƯ TƯỞNG:

_ Bằng sự tài hoa và tâm hồn tinh tế, giàu yêu thương/…….nhà thơ đã tạo nên một …………thật đẹp và xúc động vương vấn, luyến lưu mãi trong lòng người đọc.

• Để làm nên thành công đó nhà thơ đã vận dụng khéo léo thể thơ…… giàu …. cùng với nhịp điệu…… cùng với đó là việc sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh. ………… càng giúp cho…………… Đặc biệt là sự kết hợp khéo léo các biện pháp tu từ…….. đã làm nên một…………

 MẦU KẾT BÀI CHUNG

Khép lại những câu (thơ/ trang truyện) người đọc vẫn bồi hồi mãi với những ………… (nhân vật thì viết về vẻ đẹp nhân vật, thiên nhiên viết vẻ đẹp thiên nhiên, và tấm lòng, tình cảm của tác giả với cái gì đó. cái này linh động theo bài, bài viết cái gì nhắc lại cái đó) và khơi trong ta bao nỗi niềm về …..( Mở rộng cái trong bài vừa viết theo hướng về cuộc sống hiện nay) . Bởi vậy em luôn tâm niệm rằng muốn…hãy…. . (Mỗi người hãy là một một chú ong nhỏ góp nhặt những giọt tinh hoa đẹp đẽ nhất dâng đời)

1. Mở bài

Dẫn dắt, giới thiệu về tác giả, tác phẩm văn học cần phân tích.

2. Thân bài
3. Giới thiệu chung

– Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác (nếu có)

– Thể thơ: bài thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật

– Ý nghĩa nhan đề bài thơ

– Đề tài của bài thơ

1. Phân tích đặc điểm nội dung:

– Hình tượng thơ: bức tranh thiên nhiên, con người,…

– Tâm trạng, cảm xúc của tác giả gửi gắm qua bài thơ

– Khái quát chủ đề của bài thơ.

1. Phân tích một số nét đặc sắc về nghệ thuật:

– Cách sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú và tứ tuyệt Đường luật (theo mô hình chuẩn mực hay có sự cách tân).

– Những nét đặc sắc trong nghệ thuật tả cảnh, tả tình.

– Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ (từ ngữ, cấu trúc thơ, biện pháp tu từ…)

3. Kết bài

Khẳng định lại giá trị của tác phẩm văn học đã phân tích.

 

MẪU MỞ BÀI

VD: Puskin từng viết: “Linh hồn là ấn tượng của một tác phẩm. Cây cỏ sống được là nhờ ánh sáng, chim muông sống được là nhờ một tiếng ca, một tác phẩm sống được là nhờ tiếng lòng của người cầm bút”. Và nhà văn/nhà thơ ABC đã cất lên tiếng lòng mình, để linh hồn của tác phẩm XYZ  trường tồn cùng năm tháng. Tác phẩm …….là một áng thi ca/ văn chương giàu giá trị trong đó đoạn trích ……….là phần đặc sắc nhất khi làm hiện lên được …….qua những hình tượng ………….đắt giá.

VD 1: Ta say đắm trước áng mây hồng của buổi sớm mai bình minh hay áng mây buồn khi chiều tàn khuất lối? Ta rung động trước đóa hoa đẹp lung linh dưới ánh mặt trời hay những cánh đồng đã úa tàn không còn sinh khí? Và ta cũng cuộc đời là hành trình đi tìm cái đẹp và luôn vì cái đẹp mà tồn tại. Xuất phát từ đặc trưng của văn học, đã là văn chương thì phải đẹp, đẹp là chức năng hàng đầu, cũng là đạo đức của văn chương. Chính vì vậy, … đã khẳng định:

VD 2: Ánh nắng chói chang của mặt trời là biểu trưng của sự sống của muôn loài. Ánh trăng dịu mát là người bạn tri âm tri kỷ của tuổi thơ bình yên, là người tình trăm năm của thi nhân. Nhưng có lẽ ánh sáng ánh sáng rực rỡ nhất khiến người ta rung động sâu sắc nhất là ánh sáng của tình người, của niềm tin, hy vọng ẩn chứa trong tác phấm văn chương. Nó vượt qua mọi giới hạn không gian, thời gian để trường tồn với đời. Minh chứng cho điều đó là tác phẩm XYZ, tác giả ABC. Bài thơ/ Truyện ngắn…đã để lại những khắc khoải, trao gửi bao ngậm ngùi đồng cảm về ………………… tới bạn đọc hôm nay.

VD 1: Thời gian có thể qua đi, và bốn mùa có thể tuần hoàn. Nhưng những gì là văn, thơ thì vẫn luôn còn nguyên vẹn giá trị với thời gian. Tác phẩm B của nhà văn/nhà thơ A là một trong số đó. Sức sống của truyện ngắn này chính là……(nêu giá trị của tác phẩm qua nhân vật nào đó)

VD 2 : M. Goóc-ki từng khẳng định: “Văn học là nhân học”. Thật vậy các tác phẩm văn học luôn gửi gắm những tư tưởng nhân văn sâu sắc. Tác phẩm B của nhà văn/nhà thơ A là một trong số đó. Khi đọc tác phẩm này, người đọc sẽ cảm nhận được (vấn đề cần nghị luận, hoặc nhân vật…..).

VD 3 : Đại thi hào Nga – Puskin từng viết: “Linh hồn là ấn tượng của một tác phẩm. Cây cỏ sống được là nhờ ánh sáng, chim muông sống được là nhờ tiếng ca, một tác phẩm sống được là nhờ tiếng lòng của người cầm bút”. Chính nhà thơ/ nhà văn A đã để tiếng lòng của mình được cất lên qua tác phẩm B. Khi đọc tác phẩm này, chúng ta đã cảm thấy ấn tượng với… (vấn đề cần nghị luận)

 

DÀN Ý PHÂN TÍCH TRUYỆN

Mở bài	– Giới thiệu khái quát ngắn gọn về tác giả và tác phẩm truyện. – Nêu ý kiến khái quát về tác phẩm truyện. ++ Cách 1: Giới thiệu khái quát về tác giả (vị trí, đặc điểm sáng tác – trong trường hợp là một giả mới lạ, dựa vào phần chú thích để giới thiệu), về tác phẩm (vị trí của truyện ngắn trong sự nghiệp sáng tác; ý kiến khái quát về tác phẩm truyện: Truyện viết về đề tài gì? Nói lên chủ đề gì? Ấn tượng về đặc sắc nghệ thuật?) ++ Cách 2: Dẫn dắt một ý kiến lí luận bàn về truyện ngắn rồi dẫn đến tác phẩm truyện cần phân tích, trích dẫn. VD 1: Thời gian có thể qua đi, và bốn mùa có thể tuần hoàn. Nhưng những gì là văn, thơ thì vẫn luôn còn nguyên vẹn giá trị với thời gian. Tác phẩm B của nhà văn/nhà thơ A là một trong số đó. Sức sống của truyện ngắn này chính là……( nêu giá trị của tác phẩm qua nhân vật nào đó) VD 2 : M. Goóc-ki từng khẳng định: “Văn học là nhân học”. Thật vậy các tác phẩm văn học luôn gửi gắm những tư tưởng nhân văn sâu sắc. Tác phẩm B của nhà văn/nhà thơ A là một trong số đó. Khi đọc tác phẩm này, người đọc sẽ cảm nhận được (vấn đề cần nghị luận, hoặc nhân vật…..). VD 3 : Đại thi hào Nga – Puskin từng viết: “Linh hồn là ấn tượng của một tác phẩm. Cây cỏ sống được là nhờ ánh sáng, chim muông sống được là nhờ tiếng ca, một tác phẩm sống được là nhờ tiếng lòng của người cầm bút”. Chính nhà thơ/ nhà văn A đã để tiếng lòng của mình được cất lên qua tác phẩm B. Khi đọc tác phẩm này, chúng ta đã cảm thấy ấn tượng với… (vấn đề cần nghị luận).
Thân bài	( Nếu có phần tác giả tác phẩm thì giới thiệu ngăn gọn ) – Luận điểm 1: Phân tích, đánh giá cốt truyện (tóm tắt các sự kiện chính, không gian, thời gian nghệ thuật) VD: Trong truyện …………., tác giả …….. đã xây dựng một cốt truyện đầy cuốn hút và hấp dẫn, (tình huống gay cấn hồi hộp/ đơn giản/ ….), diễn biến rõ ràng và logic, gợi mở nhiều cung bậc cảm xúc cho người đọc. Truyện kể về ……(tóm tắt)….. Ngoài ra, tác giả còn thiết kế một bối cảnh (ko gian) đặc trưng cho vùng đất ……(có thì làm ko thì bỏ qua)…. từ con người……(lao động, nông dân, tri thức, …), phong tục tập quán, cảnh vật, …(ăn ở, lễ tết, sinh hoạt….) tất cả đều được tác giả miêu tả một cách chi tiết và sinh động, mang lại cho người đọc một cái nhìn rõ ràng, phản ánh chân thực về cuộc sống và văn hóa của ……(nhân dân/ học sinh/….……vào những năm.thời kì đất nước……(thời gian: phong kiến/ chiến tranh/ đổi mới/ hiện đại/ …). Qua đó khơi gợi sự thấu hiểu đồng cảm của độc giả với…. – Ý 2: Phân tích chủ đề của tác phẩm: + Phân tích ý nghĩa của nhan đề; (giải thích nghĩa đen nhan đề rồi rút ra ý nghĩa chủ đề) + Phân tích các nhân vật nhằm làm rõ chủ đề của truyện; (Xuất thân, ngoại hình, tính cách, cuộc đời số phận…. qua các chi tiết trong tác phầm và trong quan hệ với các nhân vật khác) + Khẳng định chủ đề của truyện: Truyện cho thấy………… (Lưu ý: Một tác phẩm truyện có thể có nhiều chủ đề khác nhau) – Ý 3: Chỉ ra và phân tích tác dụng của một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm: cốt truyện, ngôi kể, nghệ thuật xây dựng nhân vật, lời kể, chi tiết tiêu biểu, hình ảnh biểu tượng…. VD: Truyện ngắn được kể ở ngôi thứ nhất ( xưng…trực tiếp tham gia câu chuyện) với điểm nhìn của  nhân vật khiến cho câu chuyện gần gũi với người đọc, gần gũi với đời sống Ngôi kể này giúp cho nhân vật dễ dàng bộc lộ tâm tư, cảm xúc của mình một cách sâu sắc………..trong từng tình huốn. Đó là….. VD: Truyện ngắn được kể ở ngôi thứ ba với điểm nhìn của tác giả Người kể chuyện toàn tri có khả năng nắm bắt tất cả những gì diễn ra trong câu chuyện, kể cả những biểu hiện sâu kín trong nội tâm nhân vật, cả nững bối cảnh cuộc sống xã hội như……..đồng thời cũng khiến câu chuyện trở nên khách quan tăng sự chân thực khơi gợi sự đồng cảm ……………… ( chọn ngôi 1 hoặc 3) VD:  Với ngôn từ giản dị, tinh tế, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, tác phẩm đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả về… ( chủ đề truyện)……….. VD: Bàng cách xây dựng nhân vật và miêu tả tâm lí nhân vật độc đáo, sâu sắc qua (ngôn ngữ, hành động cử chỉ, miêu tả trực tiếp….) Nhân vật hiện ra tiêu biểu cho… (người lao động/ nông dân/ tri thức/ trẻ em…)… VD : Tác phẩm sử dụng các phép tu từ sáng tạo, mới lạ…( ghi ra) …đã gợi ra……(rút ra bài học trong cuộc sống) …..
Kết bài	Kết bài: Khẳng định vị trí ý nghĩa của tác phẩm. VD : Tác phẩm B của nhà văn/nhà thơ A đã giúp người đọc cảm nhận được bài học mang giá trị sâu sắc. Trang thơ/truyện của nhà văn/nhà thơ A đã khép lại, nhưng những………trong tác phẩm sẽ in đậm mãi trong lòng người đọc. Qua nhân vật………ta cũng nhận ra rằng hãy……….. VD : Tác phẩm B của nhà văn/nhà thơ A vẫn là bông hoa mãi rực rỡ, làm nên vẻ đẹp của khu vườn văn chương. Tác giả B đã khơi dậy trong lòng độc giả những tình cảm C. Qua đó, người đọc thêm ………………….