Đề chọn HSG Ngữ Văn 9 phường Tự Lạn – Bắc Ninh (2025 – 2026)

PHÒNG VĂN HÓA – XÃ HỘI

(Đề có 04 trang)

Môn: Ngữ văn 9

Thời gian làm bài: 150 phút (không kể thời gian giao đề)

HƯỚNG DẪN CHẤM

(Gồm 05 trang)

MÔN THI: NGỮ VĂN 9 NGÀY THI:

–  Học cách giúp đỡ người khác, nhiệt tình, đúng mực, có giới hạn để sự giúp đỡ ấy phát huy giá trị tốt đẹp.

–  Tác dụng:

+ Tạo nhịp điệu cho lời thơ.

+ Nhấn mạnh những quy luật cảm xúc, đời sống, sự chuyển hóa các cung bậc đối nghịch nhau…

+ Tác giả là người luôn am hiểu cuộc sống.

mạch lạc.

–  Thể hiện quan điểm: đồng ý hoặc không đồng ý.

–  Lí giải được một cách hợp lý, thuyết phục.

Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của bản thân về ý kiến trên.

–   Triển khai được hệ thống luận điểm rõ ràng theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận để làm rõ quan điểm cá nhân.

–  Lựa chọn thao tác lập lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

Có thể triển khai theo hướng:

*  Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề.

*  Triển khai vấn đề nghị luận

–  Giải thích vấn đề (HS giải thích một số từ ngữ quan trọng và rút ra ý nghĩa của ý kiến). Có thể như:

+ Tài sản: Của cải vật chất và tinh thần có giá trị với chủ sở hữu.

+ Thái độ sống tích cực: Thái độ chủ động trước cuộc sống, được biểu hiện thông qua cách nhìn, cách nghĩ, cách hành dộng.

=> Ý nghĩa cả câu: câu nói khẳng định ý nghĩa to lớn của thái độ sống tích cực từ đó khích lệ động viên con người sống tích cực.

–   Bày tỏ quan điểm của bản thân và bàn luận ý kiến ở các phương diện:

+ Người có thái độ sống tích cực cơ hội thành công trong cuộc sống sẽ cao hơn, đồng nghĩa với việc tạo dựng được những thành quả từ chính sức lực, trí tuệ, lối sống của mình.

+ Những giá trị vật chất sẽ đáp ứng được nhu cầu cuộc sống của cá nhân, góp phần giúp đỡ người thân, cộng đồng.

+ Những giá trị tinh thần đem lại cho con người nhiều niềm vui, niềm hạnh phúc khi thấy cuộc sống của mình có ích, có nghĩa, được quý trọng, có được sự tự chủ, tự lập, niềm tin, niềm lạc quan, sự vững vàng từ những trải nghiệm cuộc sống.

+ Thái độ sống tích cực của cá nhân góp phần thúc đẩy xã hội phát triển, tiến bộ, văn minh…

(HS nêu dẫn chứng phù hợp để chứng minh)

–  Mở rộng, nâng cao vấn đề:

+ Lên án, phê phán lối sống tiêu cực trong xã hội…

+ Thái độ sống tích cực không có nghĩa là luôn nhìn cuộc sống là màu hồng mà cần nhìn nhận những khó khăn, thất bại là một bài học, tìm giải pháp khắc phục.

–  Bài học nhận thức và hành động

+ Nhận thức sâu sắc về ý nghĩa to lớn của thái độ sống tích cực nhất là trong xu thế hội nhập của đất nước…

+ Tích cực, chủ động phấn đấu rèn luyện trong học tập, trong cuộc sống, bồi dưỡng lòng tự tin, ý thức tự chủ…

+ Luôn chủ động trước cuộc sống.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Bàn về thơ, Xuân Diệu cho rằng:

Người đọc muốn rằng thơ phải xuất phát từ thực tại, từ đời sống, nhưng phải đi qua một tâm hồn, một trí tuệ và khi đi qua như vậy, tâm hồn, trí tuệ phải in dấu ấn vào đó thật sâu sắc, càng cá thể, càng độc đáo, càng hay.

(Xuân Diệu, Toàn tập, Tập 5, NXB Văn học, Hà Nội, 2001, tr 36).

Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ ý kiến qua một bài thơ mà em yêu thích.

đó thật sâu sắc, càng cá thể, càng độc đáo, càng hay.

–   Triển khai được hệ thống luận điểm rõ ràng để làm rõ quan điểm cá nhân.

–   Lựa chọn thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

–   Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, sắc sảo; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp chặt chẽ lí lẽ và bằng chứng; bộc lộ cảm xúc chân thành của người viết.

Có thể theo hướng:

* Giải thích ý kiến:

 1

–   Nhưng hiện thực đó “phải đi qua một tâm hồn, một trí tuệ” là hiện thực được cảm nhận qua lăng kính chủ quan của người nghệ sĩ, bộc lộ tư tưởng và tình cảm của người cầm bút.

–   Nghệ thuật sáng tạo thơ ca “càng cá thể, càng độc đáo, càng hay”: thơ phải mang dấu ấn sáng tạo, thể hiện chất riêng biệt của thi nhân.

-> Đối với Xuân Diệu, một tác phẩm thơ cần bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống, thể hiện những tìm tòi, sáng tạo mới mẻ, sâu sắc, độc đáo cả về nội dung tư tưởng lẫn hình thức nghệ thuật. Có như vậy, thơ mới trở thành một chỉnh thể nghệ thuật giàu giá trị thẩm mĩ.

* Bàn luận:

–   Ý kiến xuất phát từ đặc trưng văn học: Cuộc sống là điểm xuất phát, là đề tài vô tận, là đối tượng khám phá của văn học, trong đó có thơ ca.

+ Thơ là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc của người nghệ sĩ, nhưng tình cảm, cảm xúc ấy bao giờ cũng bắt rễ từ hiện thực cuộc đời. Hiện thực chính là điểm tựa cho cảm xúc, tình cảm, là cội nguồn không bao giờ vơi cạn để con người trữ tình bộc lộ cảm xúc và suy tưởng. Nếu tách rời hiện thực khách quan, thì cảm xúc và ý nghĩ sẽ không có cơ sở hiện thực để nảy sinh.

+ Hiện thực chân thực bao giờ cũng có khả năng dồn nén sức biểu cảm, khơi gợi tình cảm mãnh liệt, có sức dư ba lớn.

–   Vẻ đẹp của thơ ca trước hết thể hiện ở những tư tưởng, tình cảm mà tác phẩm hàm chứa, là dấu ấn trí tuệ, tâm hồn của thi sĩ. Thơ thể hiện thế giới chủ quan của người nghệ sĩ. Tình cảm, tư tưởng trong thơ trước hết là của cá nhân tác giả, là thế giới riêng tư của tác giả nảy sinh từ hiện thực.

–   Vẻ đẹp của thơ còn được đánh giá ở sự sáng tạo hình thức “càng cá thể, càng độc đáo, càng hay”:

+ Bản chất nghệ thuật là sáng tạo, vì thế thơ ca không chỉ đòi hỏi nhà thơ phải in dấu tâm hồn, thể hiện cảm xúc mà còn phải in dấu cả trí tuệ, thể hiện tài năng trong việc sáng tạo hình thức biểu hiện. Thiếu sự sáng tạo thì tác phẩm và tên tuổi của tác giả sẽ không thể tồn tại.

+ Sự sáng tạo về hình thức biểu hiện của thơ ca rất phong phú, từ thể loại, cấu tứ, ngôn ngữ, hình ảnh thơ…Sự sáng tạo này tạo nên cách nói mới về những đề tài không mới, làm nên sự không lặp lại mình, không lặp lại người khác, đồng thời mang đến sức sống của thơ.

2

Học sinh chọn tác phẩm phù hợp, có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau để làm nổi bật vấn đề:

–  Bài thơ “xuất phát từ thực tại”

–  Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, trí tuệ của tác giả

–  Bài thơ in dấu ấn rõ nét vẻ đẹp sáng tạo độc đáo của thi sĩ

*Lưu ý: Nếu HS chỉ phân tích chung chung không làm rõ định hướng thì cho tối đa 2,0 điểm.

4. Đánh giá, nâng cao vấn đề

– Nhận định của Xuân Diệu không chỉ đúng trong lĩnh vực sáng tạo thơ ca mà còn đặt ra yêu cầu cho mọi sáng tạo nghệ thuật nói chung.

–  Khẳng định và lí giải thành công của tác phẩm thơ trong văn học

–  Bài học cho người nghệ sĩ sáng tạo và người tiếp nhận:

+ Đối với người sáng tạo: trau dồi vốn sống, sống sâu sắc với thế giới nội tâm của mình, lao động công phu, nỗ lực không ngừng trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật.

+ Đối với người đọc: tiếp nhận tác phẩm bằng toàn bộ thế giới tinh thần của mình trên tinh thần đối thoại, đồng sáng tạo với nhà thơ để thấy được những đóng góp của nhà thơ cả về nội dung, tư tưởng và nghệ thuật.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

1

HƯỚNG DẪN CHẤM

(Gồm 05 trang)

MÔN THI: NGỮ VĂN 9 NGÀY THI:

–  Học cách giúp đỡ người khác, nhiệt tình, đúng mực, có giới hạn để sự giúp đỡ ấy phát huy giá trị tốt đẹp.

–  Tác dụng:

+ Tạo nhịp điệu cho lời thơ.

+ Nhấn mạnh những quy luật cảm xúc, đời sống, sự chuyển hóa các cung bậc đối nghịch nhau…

+ Tác giả là người luôn am hiểu cuộc sống.

mạch lạc.

–  Thể hiện quan điểm: đồng ý hoặc không đồng ý.

–  Lí giải được một cách hợp lý, thuyết phục.

Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của bản thân về ý kiến trên.

–   Triển khai được hệ thống luận điểm rõ ràng theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận để làm rõ quan điểm cá nhân.

–  Lựa chọn thao tác lập lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

Có thể triển khai theo hướng:

*  Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề.

*  Triển khai vấn đề nghị luận

–  Giải thích vấn đề (HS giải thích một số từ ngữ quan trọng và rút ra ý nghĩa của ý kiến). Có thể như:

+ Tài sản: Của cải vật chất và tinh thần có giá trị với chủ sở hữu.

+ Thái độ sống tích cực: Thái độ chủ động trước cuộc sống, được biểu hiện thông qua cách nhìn, cách nghĩ, cách hành dộng.

=> Ý nghĩa cả câu: câu nói khẳng định ý nghĩa to lớn của thái độ sống tích cực từ đó khích lệ động viên con người sống tích cực.

–   Bày tỏ quan điểm của bản thân và bàn luận ý kiến ở các phương diện:

+ Người có thái độ sống tích cực cơ hội thành công trong cuộc sống sẽ cao hơn, đồng nghĩa với việc tạo dựng được những thành quả từ chính sức lực, trí tuệ, lối sống của mình.

+ Những giá trị vật chất sẽ đáp ứng được nhu cầu cuộc sống của cá nhân, góp phần giúp đỡ người thân, cộng đồng.

+ Những giá trị tinh thần đem lại cho con người nhiều niềm vui, niềm hạnh phúc khi thấy cuộc sống của mình có ích, có nghĩa, được quý trọng, có được sự tự chủ, tự lập, niềm tin, niềm lạc quan, sự vững vàng từ những trải nghiệm cuộc sống.

+ Thái độ sống tích cực của cá nhân góp phần thúc đẩy xã hội phát triển, tiến bộ, văn minh…

(HS nêu dẫn chứng phù hợp để chứng minh)

–  Mở rộng, nâng cao vấn đề:

+ Lên án, phê phán lối sống tiêu cực trong xã hội…

+ Thái độ sống tích cực không có nghĩa là luôn nhìn cuộc sống là màu hồng mà cần nhìn nhận những khó khăn, thất bại là một bài học, tìm giải pháp khắc phục.

–  Bài học nhận thức và hành động

+ Nhận thức sâu sắc về ý nghĩa to lớn của thái độ sống tích cực nhất là trong xu thế hội nhập của đất nước…

+ Tích cực, chủ động phấn đấu rèn luyện trong học tập, trong cuộc sống, bồi dưỡng lòng tự tin, ý thức tự chủ…

+ Luôn chủ động trước cuộc sống.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

của tiếng Việt, liên kết văn bản.

Bàn về thơ, Xuân Diệu cho rằng:

Người đọc muốn rằng thơ phải xuất phát từ thực tại, từ đời sống, nhưng phải đi qua một tâm hồn, một trí tuệ và khi đi qua như vậy, tâm hồn, trí tuệ phải in dấu ấn vào đó thật sâu sắc, càng cá thể, càng độc đáo, càng hay.

(Xuân Diệu, Toàn tập, Tập 5, NXB Văn học, Hà Nội, 2001, tr 36).

Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ ý kiến qua một bài thơ mà em yêu thích.

đó thật sâu sắc, càng cá thể, càng độc đáo, càng hay.

–   Triển khai được hệ thống luận điểm rõ ràng để làm rõ quan điểm cá

nhân.

–   Lựa chọn thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

–   Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, sắc sảo; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp chặt chẽ lí lẽ và bằng chứng; bộc lộ cảm xúc chân thành của người viết.

Có thể theo hướng:

* Giải thích ý kiến:

1

–   Nhưng hiện thực đó “phải đi qua một tâm hồn, một trí tuệ” là hiện thực được cảm nhận qua lăng kính chủ quan của người nghệ sĩ, bộc lộ tư tưởng và tình cảm của người cầm bút.

–   Nghệ thuật sáng tạo thơ ca “càng cá thể, càng độc đáo, càng hay”: thơ phải mang dấu ấn sáng tạo, thể hiện chất riêng biệt của thi nhân.

-> Đối với Xuân Diệu, một tác phẩm thơ cần bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống, thể hiện những tìm tòi, sáng tạo mới mẻ, sâu sắc, độc đáo cả về nội dung tư tưởng lẫn hình thức nghệ thuật. Có như vậy, thơ mới trở thành một chỉnh thể nghệ thuật giàu giá trị thẩm mĩ.

* Bàn luận:

–   Ý kiến xuất phát từ đặc trưng văn học: Cuộc sống là điểm xuất phát, là đề tài vô tận, là đối tượng khám phá của văn học, trong đó có thơ ca.

+ Thơ là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc của người nghệ sĩ, nhưng tình cảm, cảm xúc ấy bao giờ cũng bắt rễ từ hiện thực cuộc đời. Hiện thực chính là điểm tựa cho cảm xúc, tình cảm, là cội nguồn không bao giờ vơi cạn để con người trữ tình bộc lộ cảm xúc và suy tưởng. Nếu tách rời hiện thực khách quan, thì cảm xúc và ý nghĩ sẽ không có cơ sở hiện thực để nảy sinh.

+ Hiện thực chân thực bao giờ cũng có khả năng dồn nén sức biểu cảm, khơi gợi tình cảm mãnh liệt, có sức dư ba lớn.

–   Vẻ đẹp của thơ ca trước hết thể hiện ở những tư tưởng, tình cảm mà tác phẩm hàm chứa, là dấu ấn trí tuệ, tâm hồn của thi sĩ. Thơ thể hiện thế giới chủ quan của người nghệ sĩ. Tình cảm, tư tưởng trong thơ trước hết là của cá nhân tác giả, là thế giới riêng tư của tác giả nảy sinh từ hiện thực.

–   Vẻ đẹp của thơ còn được đánh giá ở sự sáng tạo hình thức “càng cá thể, càng độc đáo, càng hay”:

+ Bản chất nghệ thuật là sáng tạo, vì thế thơ ca không chỉ đòi hỏi nhà thơ phải in dấu tâm hồn, thể hiện cảm xúc mà còn phải in dấu cả trí tuệ, thể hiện tài năng trong việc sáng tạo hình thức biểu hiện. Thiếu sự sáng tạo thì tác phẩm và tên tuổi của tác giả sẽ không thể tồn tại.

+ Sự sáng tạo về hình thức biểu hiện của thơ ca rất phong phú, từ thể loại, cấu tứ, ngôn ngữ, hình ảnh thơ…Sự sáng tạo này tạo nên cách nói mới về những đề tài không mới, làm nên sự không lặp lại mình, không lặp lại người khác, đồng thời mang đến sức sống của thơ.

2

Học sinh chọn tác phẩm phù hợp, có thể triển khai theo nhiều cách

khác nhau để làm nổi bật vấn đề:

–  Bài thơ “xuất phát từ thực tại”

–  Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, trí tuệ của tác giả

–  Bài thơ in dấu ấn rõ nét vẻ đẹp sáng tạo độc đáo của thi sĩ

*Lưu ý: Nếu HS chỉ phân tích chung chung không làm rõ định hướng thì cho tối đa 2,0 điểm.

4. Đánh giá, nâng cao vấn đề

– Nhận định của Xuân Diệu không chỉ đúng trong lĩnh vực sáng tạo thơ ca mà còn đặt ra yêu cầu cho mọi sáng tạo nghệ thuật nói chung.

–  Khẳng định và lí giải thành công của tác phẩm thơ trong văn học

–  Bài học cho người nghệ sĩ sáng tạo và người tiếp nhận:

+ Đối với người sáng tạo: trau dồi vốn sống, sống sâu sắc với thế giới nội tâm của mình, lao động công phu, nỗ lực không ngừng trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật.

+ Đối với người đọc: tiếp nhận tác phẩm bằng toàn bộ thế giới tinh thần của mình trên tinh thần đối thoại, đồng sáng tạo với nhà thơ để thấy được những đóng góp của nhà thơ cả về nội dung, tư tưởng và nghệ thuật.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

1