ĐỀ CƯƠNG, MA TRẬN KIỂM TRA GIỮA HKI VĂN 6 THCS HUỲNH TỊNH CỦA

PHẦN 1:  ĐỀ CƯƠNG

Đọc hiểu văn bản

Văn bản:

+ Thể loại: truyện truyền thuyết, cổ tích.

TRUYỆN TRUYỀN THUYẾT

– Nhân vật truyền thuyết:

+ Thường có những điểm khác lạ về lai lịch, phẩm chất, tài năng, sức mạnh

+ Thường gắn với sự kiện lịch sử và có công lớn đối với cộng đồng

+ Được cộng đồng truyền tụng, tôn thờ

– Cốt truyện truyền thuyết:

 + Thường xoay quanh công trạng, kì ích của nhân vật mà cộng đồng truyền tụng, tôn thờ.

+ Thường sử dụng yếu tố kì ảo nhằm thể hiện tài năng, sức mạnh khác thường của nhân vật.

+ Cuối truyện thường gợi nhắc các dấu tích xưa còn lưu lại đến hiện tại.

– Yếu tố kì ảo trong truyền thuyết:

+ Là những chi tiết, hình ảnh kì lạ, hoang đường, là sản phẩm của trí tưởng tượng và nghệ thuật hư cấu dân gian.

+ Thường được sử dụng khi cần thể hiện sức mạnh của nhân vật truyền thuyết, phép thuật của thần linh.

+ Thể hiện nhận thức, tình cảm của nhân dân đối với các nhân vật, sự kiện lịch sử.

– Người kể chuyện ở ngôi thứ ba.

B. TRUYỆN CỔ TÍCH

 – Cốt truyện cổ tích: thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, mở đầu bằng “Ngày xửa ngày xưa” và kết thúc có hậu.

– Cách kể: các sự kiện trong truyện cổ tích thường được kể theo trình tự thời gian

– Kiểu nhân vật truyện cổ tích: nhân vật bất hạnh, nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh,… Với phẩm chất được thể hiện qua hành động cụ thể.

– Chủ đề nổi bật là ước mơ về một xã hội công bằng , cái thiện chiến thắng cái ác

– Người kể chuyện ở ngôi thứ ba.

* Ngữ liệu: Sử dụng ngoài sách giáo khoa tương đương với các thể loại văn bản được học trong chương trình. Ngữ liệu có thể là 01 đoạn trích/ văn bản hoàn chỉnh, phải có nguồn rõ ràng, độ tin cậy cao; có ý nghĩa giáo dục, xã hội, nhân văn sâu sắc.

* Yêu cầu cần đạt

– Nhận biết được thể loại, đề tài, chủ đề, một số yếu tố của truyền thuyết, cổ tích như: cốt truyện, nhân vật, lời người kể chuyện và lời nhân vật.

– Tóm tắt được văn bản một cách ngắn gọn.

– Hiểu được đặc điểm nhân vật thể hiện qua hình dáng, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ, ý nghĩ của nhân vật.

– Nêu được bài học về cách nghĩ và cách ứng xử của cá nhân do văn bản  gợi ra.

Tiếng Việt:

2.1. Từ đơn, từ phức

– Từ đơn là từ được cấu tạo bởi chỉ một tiếng.

– Từ phức là từ được cấu tạo từ  hai tiếng trở lên.

– Phân biệt các loại từ phức: Từ phức được chia ra làm hai loại là: từ ghép và từ láy.

+ Từ ghép: là từ được tạo thành bằng cách ghép các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa.

+ Nghĩa của từ ghép có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghiã của tiếng gốc tạo ra nó.

Ví dụ: nghĩa của ― áo quần, rộng hơn nghĩa của ― áo,―quần; nghĩa của ―áo dài hẹp hơn nghĩa của áo.

+ Từ láy: là từ được tạo thành nhờ quan hệ láy âm giữa các tiếng với nhau, những từ được cấu tạo bởi hai tiếng trở lên, giữa các tiếng có quan hệ với nhau về mặt âm. Trong từ láy chỉ có một tiếng gốc có nghĩa, các tiếng khác láy lại tiếng gốc

Ví dụ: Lung linh, xinh xinh, đo đỏ,…

+ Nghĩa của từ láy có thể tăng hay giảm về mức độ, tính chất hoặc thay đổi sắc thái so với tiếng gốc tạo ra nó.

Ví dụ: ― nhàn nhạt –  giảm nghĩa so với ―nhạt;― nhanh nhẹn tăng nghĩa so với nhanh

 2.2. Thành ngữ

– Thành ngữ: là một tập hợp từ cố định, quen dùng.

– Nghĩa của thành ngữ là nghĩa của cả tập hợp từ, thường có tính hình tượng và biểu cảm.

2.3. Trạng ngữ

– Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, giúp xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích,… của sự việc nêu trong câu.

– Phân loại: trạng ngữ chỉ thời gian, trạng ngữ chỉ nơi chốn, trạng ngữ chỉ nguyên nhân, trạng ngữ chỉ mục đích,…

VÍ DỤ:

Khi mùa thu sang, khắp nơi, hoa cúc nở vàng.

=> Trạng ngữ chỉ thời gian: Khi mùa thu sang

Trạng ngữ chỉ nơi chốn: khắp nơi

Những ngày giáp Tết, trong các chợ hoa, mọi người mua sắm nhiều.

=> Trạng ngữ chỉ thời gian: Những ngày giáp Tết

Trạng ngữ chỉ nơi chốn: Trong các chợ hoa

Vì chủ quan, nhiều bạn làm bài kiểm tra chưa tốt.

=> Trạng ngữ chỉ nguyên nhân: Vì chủ quan

Để đạt thành tích tốt, chúng tôi đã cố gắng rất nhiều.

=> Trạng ngữ chỉ mục đích: Để đạt thành tích tốt

Bằng đôi cánh dang rộng, gà mẹ bảo vệ cả đàn gà

=> Trạng ngữ chỉ cách thức: Bằng đôi cánh dang rộng

* Yêu cầu cần đạt

– Phân biệt được từ đơn, từ phức (từ ghép, từ láy), nhận biết nghĩa của một số thành ngữ thông dụng trong văn bản.

– Nhận biết được đặc điểm, chức năng của trạng ngữ; biết cách sử dụng trạng ngữ để liên kết câu.

Viết

– Biết cách đặt câu hoặc viết đoạn văn với từ láy hoặc trạng ngữ.

– Viết bài văn kể lại một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích:

Dàn ý:

Mở bài: Giới thiệu và cảm nghĩ chung về câu chuyện.

Thân bài: Kể theo trình tự:

– Mở đầu- diễn biến- kết thúc.

– Kể chi tiết kì ảo đan xen

Kết bài: Ý nghĩa và bài học cho bản thân ( nếu có).

– Viết bài văn đóng vai một nhân vật kể lại một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích:

Dàn ý:

Mở bài: Đóng vai nhân vật để tự giới thiệu sơ lược về mình và câu chuyện định kể.

Thân bài: Kể lại diễn biến của câu chuyện:

– Xuất thân của các nhân vật.

– Hoàn cảnh diễn ra câu chuyện.

– Các diễn biến chính của câu chuyện (kể theo trình tự thời gian).

Kết bài:Kết thúc câu chuyện và nêu ý nghĩa, bài học được rút ra từ câu chuyện.

* Yêu cầu cần đạt

– Biết cách đặt câu hoặc viết đoạn văn với từ láy hoặc trạng ngữ.

– Biết viết bài văn kể lại một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích bằng lời văn của mình.

– Viết bài văn đóng vai một nhân vật kể lại một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích.

PHẦN 2:  CẤU TRÚC, MA TRẬN ĐỀ

HÌNH THỨC, THỜI GIAN KIỂM TRA

– Hình thức kiểm tra: tự luận.

– Số câu: 6

+ Đọc hiểu: 4 câu

+ Viết: 2 câu

– Số điểm: 10

– Thời gian làm bài: 90 phút.