ĐỀ CƯƠNG, MA TRẬN KIỂM TRA GIỮA HKI VĂN 8 THCS HUỲNH TỊNH CỦA

PHẦN 1:  ĐỀ CƯƠNG

Đọc hiểu.

Văn bản:

+ Thể loại: Thơ sáu chữ, bảy chữ; văn bản thông tin.

+ Ngữ liệu: Sử dụng ngoài sách giáo khoa tương đương với các thể loại văn bản được học trong chương trình. Ngữ liệu có thể là 01 đoạn trích/ văn bản hoàn chỉnh, phải có nguồn rõ ràng, độ tin cậy cao; có ý nghĩa giáo dục, xã hội,  nhân văn sâu sắc.

* Yêu cầu cần đạt

– Nhận biết được thể loại, phân tích được những nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, bố cục, mạch cảm xúc. Nhận biết và phân tích được chủ đề, thông điệp, tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo được thể hiện qua văn bản.

– Nhận biết và phân tích được đặc điểm của văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên. Nhận biết và phân tích được cách trình bày thông tin, phân tích được những thông tin cơ bản của văn bản. Liên hệ được thông tin trong văn bản với những vấn đề của xã hội.

– Nêu được bài học về cách nghĩ và cách ứng xử của cá nhân do văn bản gợi ra.

Tiếng Việt:

+ Từ tượng hình, từ tượng thanh

+ Đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, phối hợp)

* Yêu cầu cần đạt

– Nhận biết được đặc điểm, tác dụng của từ tượng hình và từ tượng thanh, sử dụng được những đơn vị từ vựng này trong giao tiếp.

– Nhận biết được đặc điểm và chức năng của các đoạn văn diễn dịch, qui nạp, song song, phối hợp, nhận biết được các phương tiện phi ngôn ngữ: hình ảnh, số liệu, sơ đồ.

– Phẩm chất: yêu con người, yêu thiên nhiên, biết trân trọng, bảo vệ, yêu thương con người, thiên nhiên.

Viết

– Đoạn văn quy nạp, diễn dịch.

– Văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên.

* Yêu cầu cần đạt

– Viết được đoạn văn (Nêu cảm nghĩ, trình bày ý kiến, nêu được cách nghĩ, cách ứng xử của bản thân, liên hệ được nội dung trong văn bản với đời sống thực tiễn).

– Viết được văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên.

PHẦN 2:  MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA

HÌNH THỨC, THỜI GIAN KIỂM TRA

– Hình thức kiểm tra: Tự luận.

– Số câu: 06

+ Đọc hiểu: 05 câu.

+ Viết: 01 câu.

–  Số điểm: 10

– Thời gian làm bài: 90 phút.

PHẦN II. KHÁI QUÁT KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Tri thức tiếng Việt:

1.Từ tượng hình, từ tượng thanh:

* Từ tượng hình

Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ của sự vật, chẳng hạn: gập ghềnh, khẳng khiu, lom khom

Ví dụ:

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo

(Nguyễn Khuyến, Thu điếu)

+ Tẻo teo: gợi tả hình ảnh nhỏ bé đến mức không đáng kể

* Từ tượng thanh

– Là từ mô phỏng âm thanh trong thực tế, chẳng hạn: khúc khích, róc rách, tích tắc,…

Ví dụ:

Đom đóm bay ngoài ao. Đom đóm đã vào nhà

Em bé nhìn đóm bay, chờ tiếng bàn chân mẹ

Bàn chân mẹ lội bùn ì oạp phía đồng xa

(Vũ Quần Phương, Đợi mẹ)

+ Ì oạp: mô phỏng âm thanh mạnh, liên tiếp của bàn chân lội trong bùn

=> Từ tượng hình và từ tượng thanh mang giá trị biểu cảm cao, có tác dụng gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, âm thanh một cách sinh động, cụ thể, thường được sử dụng trong các sáng tác văn chương và lời ăn tiếng nói hằng ngày.

Lưu ý:Hs ôn, xem lại các ví dụ (SGK/12) và bài tập ở phần thực hành SGK/20-21

2. Đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp.

Khái niệm

*Đoạn văn là đơn vị tạo nên văn bản, thường do nhiều cân tạo thành, bắt đầu từ chữ viết hoa lùi vào đầu dòng, kết thúc bằng dấu ngắt đoạn.

*Câu chủ đề trong đoạn văn mang nội dung khái quát, thường đứng đầu hoặc cuối đoạn.

+/ Đoạn văn diễn dịch: là đoạn văn có câu chủ đề mang ý khái quát đứng đầu đoạn; các câu còn lại triển khai cụ thể ý của cây chủ đề, bổ sung, làm rõ cho câu chủ đề.

+/ Đoạn văn quy nạp: là đoạn văn được trình bày đi từ các ý nhỏ đến ý lớn, từ các ý chi tiết đến ý khái quát. Theo cách trình bày này, câu chủ đề nằm ở vị trí cuối đoạn.

+/ Đoạn văn song song: là đoạn văn mà các câu triển khai nội dung song song nhau. Mỗi câu trong đoạn văn nêu một khía cạnh của chủ đề đoạn văn, làm rõ cho nội dung đoạn văn.

+/ Đoạn văn phối hợp: là đoạn văn có câu chủ đề ở đầu đoạn và cuối đoạn.

b/Lưu ý:

Hs ôn, xem lại các ví dụ (SGK/32-33) và bài tập ở phần thực hành SGK/41-42

Tập làm văn:

Viết một đoạn văn ghi lại cảm nghĩ của em về một bài thơ.

– Hình thức đoạn văn.

– Nội dung: cảm nghĩ về một bài thơ..

– Bố cục:

+ Mở đoạn: Giới thiệu nhan đề, tác giả và cảm nghĩ chung về bài thơ.

+ Thân đoạn: trình bày cảm xúc, suy nghĩ của bản thân về nội dung và nghệ thuật của bài thơ, làm rõ bằng những hình ảnh, từ  ngữ được trích từ bài thơ.

+ Kết đoạn: Khẳng định lại cảm nghĩ về bài thơ, và ý nghĩa của nó dối với bản thân.

3.2 Viết bài văn thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên.

Dàn ý

* Bố cục 3 phần:

*Khi viết chú ý:

+ Đảm bảo cấu trúc ba phần của bài viết

+ Đặt nhan đề giới thiệu tên của hiện tượng tự nhiên thu hút sự chú ý của người đọc.

+ Tóm tắt thông tin quan trọng của từng đoạn/ phần bằng hệ thống các đề mục.

+ Có thể đặt một số câu hỏi ở phần mở đầu và trả lời cho những câu hỏi đó ở các phần tiếp theo của bài viết tạo sự mạch lạc thu hút người đọc.

+ Kết hợp các cách trình bày thông tin khác nhau: in đậm/ in nghiêng/ gạch chân… để làm nổi bật thông tin quan trọng.

    Lưu ý:  Các em có thể nghiên cứu trước một số hiện tượng tự nhiên như: mưa đá, lũ lụt, cầu vồng, động đất, thủy triều, lốc xoáy, biến đổi khí hậu…và lập dàn ý chi tiết để chuẩn bị cho bài viết.