Đề kiểm tra giữa học kì 1 Văn 9 THCS Lý Tự Trọng

Bậc đá mòn lòa xòa bụi cỏ 

Cụm bèo ong dập dềnh trước gió

Mắt giêng trong in bóng mây trời

Giếng giữ trong lòng lịch sử quê tôi

Người phụ nữ chân trần gánh nước

Đòn gánh tre oằn trong cơ cực

Để mạch nguồn thổn thức dưới lòng khơi

Sau vòm đa xanh là khoảng trời lặng lẽ

Con bống xưa giỡn trăng vàng quẫy nhẹ

Những vòng trăng theo sóng nước loang xa

Tôi trở về bên giếng nước gốc đa

Cầm chiếc gàu múc lại thời thơ bé

Nước mát ngọt từ mạch nguồn đất mẹ

 Tôi uống vào lòng cả mảng hồn quê.

2017,  Nguyễn Thị Thu Hà

TRƯỜNG THCS LÝ TỰ TRỌNG

(Đề gồm có 02 trang)

Môn: Ngữ văn 9

Thời gian làm bài: 90 phút

Bậc đá mòn lòa xòa bụi cỏ 

Cụm bèo ong dập dềnh trước gió

Mắt giêng trong in bóng mây trời

Giếng giữ trong lòng lịch sử quê tôi

Người phụ nữ chân trần gánh nước

Đòn gánh tre oằn trong cơ cực

Để mạch nguồn thổn thức dưới lòng khơi

Sau vòm đa xanh là khoảng trời lặng lẽ

Con bống xưa giỡn trăng vàng quẫy nhẹ

Những vòng trăng theo sóng nước loang xa

Tôi trở về bên giếng nước gốc đa

Cầm chiếc gàu múc lại thời thơ bé

Nước mát ngọt từ mạch nguồn đất mẹ

                                                   Tôi uống vào lòng cả mảng hồn quê

                        2017,  Nguyễn Thị Thu Hà

      3

Tác dụng: 

 Tạo nhịp điệu, âm hưởng  cho câu văn.

 Giúp diễn tả một cách đầy đủ, rõ nét những đặc trưng của động Phong Nha , giúp người đọc hình dung rõ nét về vẻ đẹp nơi đây.

 Thể hiện rõ tình cảm yêu mến của tác giả dành cho quang cảnh nơi đây. Từ đó khuyến khích khách du lịch hãy ghé thăm. 

– Làm rõ thông tin về Động Phong Nha bởi hình ảnh đó đã khẳng định vẻ đẹp của động Phong Nha nằm ở các hang động.

– Tăng sức hấp dẫn, sinh động cho văn bản và thu hút đối với người đọc.

Gợi ý:

– Hãy giữ gìn bảo vệ vẻ đẹp tự nhiên của các danh lam thắng cảnh bởi đó là những vẻ đẹp tuyệt vời mà không một bàn tay con người nào có thể làm nên. 

– Mỗi người cần có trách nhiệm bảo vệ môi trường, giảm thiểu tác động tiêu cực đến thiên nhiên

– Khuyến khích du lịch có trách nhiệm, không xả rác, không phá hoại cảnh quan thiên nhiên.

( nêu ra được 2 bài học 1,0 điểm)

– Thí sinh viết đúng hình thức của đoạn văn (khoảng 200 chữ), có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, phối hợp hoặc song song

  Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận. Tham khảo một số gợi ý sau:

* Giải thích:

– “Thử thách” là những tình huống, việc làm khó khăn, gian khổ, đòi hỏi con người có nghị lực, ý chí, khả năng mới có thể vượt qua;  

*Bàn luận:  

Cách để mỗi người đối mặt với thửu thách: 

– Luôn suy nghĩ tích cực, bình tĩnh đối mặt với tất cả các loại khó khăn, thử thách.

– Không né tránh, đối mặt với khó khăn thư thách. 

– Lập kế hoạch, mục tiêu để vượt qua. 

– Cố gắng học hỏi, làm việc chăm chỉ, tập trung trong công việc, sẵn sàng chịu đựng gian khổ.

– Sẵn sàng để chấp nhận thay đổi, rủi ro và thách thức.

– Xác định và sử dụng các nguồn lực sẵn có để giúp đỡ nếu cần.

……

( nêu dẫn chứng phù hợp với vấn đề nghị luận)

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản

– Thể hiện sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

+ Phần mở đầu: Đoạn văn mở đầu: Giới thiệu khái quát về vị trí, điều kiện tự nhiên, xã hội để hình thành nên danh lam thắng cảnh ruộng bậc thang ở Hoàng Su Phì, Hà Giang.

+ Phần nội dung: Từ “Theo thống kê, hiện nay Hoàng Su Phì …đủ sức làm say lòng bất cứ ai khi đến với vùng đất này.” Giới thiệu một cách có hệ thống những phương diện khác nhau về danh lam thắng cảnh ruộng bậc thang ở Hoàng Su Phì, Hà Giang 

+ Phần kết thúc: Còn lại: Đánh giá khái quát về giá trị ruộng bậc thang ở Hoàng Su Phì, Hà Giang ; qua đó bày tỏ tình cảm, thái độ của người viết, lời mời gọi đến với nơi đây

+ Các thửa ruộng bậc thang của huyện Hoàng Su Phì uốn lượn trùng điệp và chạy dài từ ven suối lên đỉnh núi và xen lẫn những cánh rừng nguyên sinh, những nương chè cổ thụ và những dòng sông, khe suối, tạo thành bức tranh thiên nhiên hài hòa, nhiều màu sắc;

+ những thửa ruộng bậc thang trùng điệp trải dài quanh các sườn núi như ngày nay…

– Vai trò của yếu tố đó trong việc cung cấp thông tin văn bản.

+ Giúp người đọc hình dung ra trước mắt không gian mênh mông của núi rừng, nổi bật là những thửa ruộng bậc thang tràn ngập sắc màu, thơ mộng, tuyệt đẹp ở Hoàng Su Phì

+ Thể hiện tình cảm của người viết (thích thú, kinh ngạc, sững sờ…) ối với bức tranh thiên nhiên hoang sơ, kì vĩ của Hoàng Su Phì

0,5

– Vai trò của nó trong việc cung cấp thông tin về ruộng bậc thang ở Hoàng Su Phì: Giúp người đọc hình dung về tổng thể vẻ đẹp nên thơ, kì vĩ, tràn ngập sắc màu của ruộng bậc thang ở Hoàng Su Phì, hiểu rõ hơn về những khó khăn, sự sáng tạo phi thường, sự thích ứng tuyệt vời của cư dân nông nghiệp Hoàng Su Phì với môi trường vùng núi (minh hoạ trực quan cho nội dung thông tin của đoạn trích: “Khác với mùa nước đổ… có giá trị phát triển du lịch bền vững.”)

0,5

– Nội dung: HS triển khai theo suy nghĩ của mình. Có thể tham khảo gợi ý sau:

+ Những thông tin về ruộng bậc thang ở huyện Hoàng Su Phì. 

+ Với sự “dẫn đường” của tác giả, em đã sẵn sàng đến tham quan ruộng bậc thang ở huyện Hoàng Su Phì vào mùa lúa chín

+ Suy nghĩ về bản chất của những chuyến đi trải nghiệm…

– Đảm bảo yêu cầu cấu trúc đoạn văn nghị luận: Học sinh biết cách viết đúng hình thức của một đoạn văn nghị luận, có thể trình bày đoạn văn theo cách thức diễn dịch, qui nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành.

– Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường sống.

* Kiến thức: 

a. Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề nghị luận: vai trò của việc học tập

b. Phát triển đoạn: 

– Giải thích: 

+ “Môi trường” bao gồm mọi yếu tố tồn tại xung quanh cuộc sống con người: đất, nước, ánh sáng, không khí,…

+ “Bảo vệ”: các hành động tích cực nhằm ngăn chặn tác động tiêu cực từ tự nhiên hoặc con người đối với môi trường sống.

– Ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường:

– Môi trường ảnh hưởng đến sự tồn tại của loài người:
+ Không khí trong lành giúp hô hấp, duy trì cuộc sống.
+ Nguồn nước cung cấp cho sinh hoạt hàng ngày, lao động và sản xuất.

+ Cây cỏ, thực vật giữ ổn định khí hậu, lọc không khí, chống hạn hán, chống xói lở, cung cấp thực phẩm sạch.

+ Khoáng sản tự nhiên làm nguyên liệu cho sản xuất.

– Môi trường quan trọng đối với sự sống và phát triển của con người. Bảo vệ môi trường đồng nghĩa với việc bảo vệ cuộc sống tự nhiên và con người.

– Mối liên kết chặt chẽ giữa môi trường và con người đang đối mặt với những ảnh hưởng tiêu cực do hành vi của con người, dẫn đến tình trạng ô nhiễm nặng nề.
– Chứng minh: Hs lấy dẫn chứng tiêu biểu, xác thực

– Hậu quả không lường trước khi môi trường bị tổn thương
+ Biến đổi khí hậu, thời tiết không ổn định: lụt lội, hạn hán,…
+ Mất cân bằng sinh thái, động, thực vật đối mặt nguy cơ tuyệt chủng.
+ Ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của con người.

– Biện pháp để bảo vệ môi trường
+ Quản lý chặt chẽ và thi hành pháp luật nghiêm túc đối với những hành vi làm tổn thương môi trường.

+ Không vứt rác một cách tùy tiện, giữ cho nó đúng nơi quy định.
+ Hạn chế sử dụng bao bì không tái chế, tránh chặt phá rừng một cách bừa bãi, không săn bắt động vật quý hiếm.
+ Hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu, phân hóa học.

+ Không khai thác khoáng sản quá mức. Tham gia các chiến dịch làm sạch đường phố và công cộng tại địa phương,…

c. Kết đoạn:  

– Khái quát, khẳng định lại vấn đề.

– Rút ra bài học, liên hệ bản thân.

0,25

1,5

Mở bài giới thiệu được vấn đề; Thân bài triển khai được vấn đề; Kết bài khái quát  được vấn đề.

Qua bài thơ “Mạch nguồn đất mẹ’’ của Nguyễn Thị Thu Hà, ta đã thấy được tình yêu quê hương đồng thời cũng thể được nỗi nhớ quê hương da diết của tác giả. 

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Cần đảm bảo các yêu cầu sau:

– Giới thiệu về tác giả Nguyễn Thị Thu Hà, bài thơ “Mạch nguồn đất mẹ”

– Vấn đề nghị luận Nội dung đoạn thơ: Tình yêu quê hương đồng thời cũng thể hiện được nỗi nhớ quê hương da diết của tác giả. 

* Giới thiệu chung 

– Bài thơ viết năm 2017

– Khái quát vị trí, nội dung hai khổ thơ: thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc của tác giả.

Hướng dẫn chấm:

Đáp ứng được 02 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm. 

Đáp ứng được 01 yêu cầu: 0,25 điểm.

+ Khổ thơ đầu mở đầu bằng hình ảnh “giếng”, đây là một hình ảnh gắn liền với cuộc sống làng quê lưu giữ những kỉ niệm của nhân vật trữ tình. Hình ảnh chân thực, giản dị gắn liền với cuộc đời, tuổi thơ mỗi người.

                                    Giếng làng có tự ngàn xưa

Bậc đá mòn lòa xòa bụi cỏ

+ Tác giả đã sử dụng hình ảnh “bậc đá” kết hợp với tính từ “mòn” cùng phép đảo ngữ “lòa xòa bụi cỏ” vẽ ra trước mắt người đọc hình ảnh của chiếc giếng cũ kĩ có từ “ngàn xưa” cùng với những bậc đá mòn với những nhúm cỏ mọc chen chúc nhau. Qua đó ta như thấy được sự gắn bó của chiếc giếng đối với quê hương của tác giả. Nó như nhân chứng, chứng kiến sự thay đổi của vạn vật. 

+ Hình ảnh giếng được cảm nhận cụ thể: 

                                     Cụm bèo ong dập dềnh trước gió 

                                    Mắt giếng trong in bóng mây trời

 “cụm bèo ong” kết hợp với từ láy “dập dềnh”, tác giả tài tình khi sử dụng cái động diễn tả cái tĩnh, từ đó đã diễn tả sự chuyển động, sóng sánh của nước khi có cơn gió nhẹ nhàng thổi ngang qua-> yên bình thanh thản của xóm làng. Hình ảnh “mắt giếng trong” độc đáo, “mắt giếng” có thể là hình ảnh của chiếc giếng nhỏ được nhìn từ trên cao xuống, in bóng mây trắng, trời xanh. 

=> Bằng việc sử dụng hình ảnh thơ đầy quen thuộc, gần gũi, các tính từ kết hợp với từ láy cùng các biện pháp nghệ thuật độc đáo, tác giả đã vẽ ra trước mắt người đọc khung cảnh làng quê bình dị, yên ả, gần gũi và đầy thân thuộc và tô đậm tình yêu làng quê của tác giả.

– Giếng nước vẫn thân thuộc, gần gũi, gắn bó với tuổi thơ. 

+ Đại từ nhân xưng “tôi”,  đông từ “trở về” và các hình ảnh thơ “giếng nước, gốc đa” , giọng thơ tự sự, tâm tình, hoài niệm đã cho ta thấy được sự trở về của tác giả. Tôi trở về bên giếng nước gốc đa,

+ Nhân vật “Tôi” đắm chìm vào kỉ niệm xưa, “Cầm lên chiếc gàu múc lại thời thơ bé /  Nước mát ngọt từ mạch nguồn đất mẹ” 

Từ ngữ được lựa chọn đặc săc TT “ngọt”. Vị ngọt ở đây không chỉ là vị ngọt của nước giếng mà đó còn là vị ngọt của tâm hồn khi được trở về quê hương, xóm làng sống lại những ngày thơ bé. Tâm trạng hạnh phúc, thanh thản…

+ Câu thơ cuối như lời tâm tình thủ thỉ: “Tôi uống vào lòng cả mảng hồn quê” 

 “Mảng hồn quê” những mảng tâm hồn của quê hương nơi chứa đựng kỉ niệm tuổi thơ đầy thanh bình yên ả. Vị ngọt của tâm hồn, vị ngọt của quê hương đã nâng đỡ tâm hồn con người, là bệ đỡ cho tình yêu quê hương…

=>  Bài thơ ca ngợi tình yêu quê hương, đất mẹ và ý thức bảo vệ gìn giữ của mỗi người trong cuộc sống hiện đại ngày nay.

– Nghệ thuật: Sử dụng thể thơ tự do tạo tính nhạc cho cả bài thơ; ngôn ngữ thơ bình dị, thân thuộc; giọng điệu nhẹ nhàng tha thiết chất chứa tình cảm của tác giả; kết hợp với các biện pháp nghệ thuật độc đáo: nhân hóa, điệp ngữ,… cùng các động từ, hình ảnh thơ vô cùng chân thực, gần gũi.   

– Nội dung: Bài thơ đã góp phần thể hiện tình yêu hương đất nước đồng thời ta cũng cảm nhận được sự tài tình của tác giả trong từng câu thơ…

=> Tình yêu quê hương từ những gì quen thuộc và gần gũi của mỗi con người.

Hướng dẫn chấm: Đáp ứng được 02 yêu cầu trở lên: 0,25 điểm.

– Đánh giá ý nghĩ của vấn đề, liên hệ, mở rộng và nêu suy nghĩ bản thân.

Hướng dẫn chấm: Đáp ứng được 01 yêu cầu trở lên: 0,25 điểm.

Hướng dẫn chấm: Sai 05 lỗi trở lên: 0 điểm.

0,25

Thí sinh có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Hướng dẫn chấm:

– Thí sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; lời văn có giọng điệu, hình ảnh, cảm xúc.