Đề thi chính thức môn Ngữ Văn vào 10 Cao Bằng 2025
Gợi ý đáp án
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CAO BẰNG
ĐỀ CHÍNH THỨC
KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
NĂM HỌC 2025 – 2026
MÔN: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề
(Đề thi có 01 trang)
I, ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
MÙA THU CHO CON
Nắng mùa thu như ươm vàng rót mật
Tiếng trống trường rộn rã bước chân vui
Niềm hân hoan trong ánh mắt rạng ngời
Con đến trường học bao điều mới lạ.
Con hãy đi bằng đôi chân kiêu hãnh
Và con tim mang ánh lửa tự hào
Con hãy cháy hết mình cho hoài bão
Với niềm tin của tuổi trẻ tươi hồng.
Con hãy nhớ giữa bộn bề cuộc sống
Nhận và cho, biết chia sẻ cho đời
Sống bao dung nhân ái với mọi người
Mở tấm lòng, tình yêu thương sẽ tới. […] *
(Nguyễn Hạ Thu Sương, Văn học và tuổi trẻ, số tháng 9 năm 2023,
NXB Giáo dục, 2023, tr.94)
Chú thích: Nguyễn Hạ Thu Sương là một nhà giáo yêu thích thơ ca. Bài thơ Mùa thu cho con như lời của người mẹ viết cho con mình khi bước vào một năm học mới. Bài thơ được đăng trên tạp chí Văn học và tuổi trẻ, số tháng 9 năm 2023.
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. (1,5 điểm):
Xác định và nêu dấu hiệu nhận biết thể thơ của đoạn trích trên.
Câu 2. (1,0 điểm):
Tìm lời khuyên của người mẹ đối với con trong khổ thơ thứ hai.
Câu 3. (1,0 điểm):
Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ:
Nắng mùa thu như ươm vàng rót mật.
Câu 4. (0,5 điểm):
Thông điệp nào trong đoạn trích có ý nghĩa nhất với em? Vì sao?
II, VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm):
Viết đoạn văn trình bày suy nghĩ của em về khổ thơ ba trong đoạn trích phần đọc hiểu.
Câu 2. (4,0 điểm):
Viết bài văn nghị luận bàn về ý nghĩa của các lễ hội truyền thống đối với văn hoá và du lịch ở địa phương em.
HẾT
(Thí sinh không được sử dụng tài liệu, giám thị không giải thích gì thêm)
Phần I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Câu 1 (1,5 điểm):
- Thể thơ: Thể thơ 8 chữ.
- Dấu hiệu: Mỗi câu thơ đều có 8 chữ.
Câu 2 (1,0 điểm):
Lời khuyên của người mẹ đối với con trong khổ 2: Hãy đi bằng đôi chân kiêu hãnh, con tim mang ánh lửa tự hào, hãy cháy hết mình hoài bão, niềm tin.
Câu 3 (1,0 điểm):
Biện pháp tu từ: So sánh (Nắng mùa thu như ươm vàng rót mật).
Tác dụng:
- Tạo cách diễn đạt sinh động, giàu hình ảnh.
- Gợi tả được vẻ đẹp đặc trưng của nắng mùa thu: màu vàng ươm, dịu dàng, không chói chang gay gắt như nắng mùa hạ.
- Thể hiện cách quan sát tinh tế, tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ.
Câu 4 (0,5 điểm):
Học sinh dựa vào văn bản và rút ra thông điệp có ý nghĩa, đưa ra lí giải phù hợp.
Gợi ý:
- Biết bao dung nhân ái, chia sẻ với mọi người.
- Phải sống có ước mơ, hoài bão.
- …
Phần II. VIẾT (6,0 điểm
Câu 1 (2,0 điểm):
Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách, gợi ý như sau:
Mở đoạn:
- Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề cần phân tích: Khổ thơ thứ ba trong phần trích dẫn là những lời dạy bảo, khuyên nhủ sâu sắc của người mẹ dành cho con.
Thân đoạn:
- “Con hãy nhớ giữa bộn bề cuộc sống” – cấu trúc “con hãy…” được lặp lại nhấn mạnh những lời dặn dò trực tiếp, thể hiện sự quan tâm, yêu thương của người mẹ dành cho con.
Mẹ nhủ nhắn khắc ghi trong con những lẽ sống cao đẹp giữa cuộc sống phức tạp, “bộn bề” bao lo âu, áp lực. - Nghệ thuật liệt kê: “nhận và cho, biết chia sẻ, sống bao dung, nhân ái, mở tấm lòng” – truyền tải thông điệp về lối sống đẹp: sống là biết cho đi, sống là phải yêu thương, mang những điều tốt đẹp đến với mọi người.
- Ý thơ “Mở tấm lòng, tình yêu thương sẽ tới” có thể hiểu theo nhiều cách: Khi ta trao đi tình yêu thương, ta sẽ nhận lại tình yêu thương từ người khác; hay khi ta biết cởi mở, rộng lòng với mọi người, ta sẽ cảm nhận được tình yêu thương từ những người xung quanh…
Ý thơ sâu sắc, giàu tính triết lí.
Kết đoạn:
- Thể thơ 8 chữ, ngắt nhịp 3/5 cùng với giọng điệu tha thiết, tình cảm đã diễn tả thành công tình yêu thương thiết tha của người mẹ dành cho con, khơi gợi trong mỗi người những lẽ sống cao đẹp trên chặng đường dài rộng của cuộc đời.
Câu 2 (4,0 điểm):
Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách, sau đây là gợi ý:
Mở bài:
- Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề nghị luận: ý nghĩa của các lễ hội truyền thống đối với văn hóa và du lịch ở địa phương em.
Thân bài:
Giải thích:
- Lễ hội truyền thống: hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng, được tổ chức theo nghi lễ truyền thống nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần của cá nhân và cộng đồng.
- Đây là một nét đẹp văn hóa bao đời nay của người dân Việt Nam.
Bàn luận:
Nêu ý kiến cá nhân và vận dụng lí lẽ để nghị luận và sử dụng lí lẽ, dẫn chứng để phân tích, chứng minh:
- Lễ hội truyền thống góp phần gìn giữ, bảo tồn những giá trị văn hóa địa phương.
- Những lễ hội truyền thống thường được tổ chức tưởng nhớ đến công ơn của những vị anh hùng liệt sĩ, nhân vật có công, tín ngưỡng dân gian. Do đó, nó góp phần gìn giữ truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”… của địa phương nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung.
- Mỗi lễ hội truyền thống đều có những nghi lễ trang trọng, ẩn chứa trong đó là chiều sâu văn hóa, lối sống, đạo đức truyền thống. Tổ chức những lễ hội truyền thống là cách để nối kết giữa quá khứ – hiện tại – tương lai, giúp cho thế hệ trẻ hiểu hơn về lối sống, phong tục, tập quán của cha ông, từ đó có ý thức, trách nhiệm trong việc gìn giữ, bảo tồn văn hóa địa phương nói riêng, văn hóa dân tộc nói chung.
- Lễ hội truyền thống góp phần phát triển du lịch ở địa phương. Bởi lẽ, ngoài nghi thức lễ trang trọng, mỗi lễ hội truyền thống còn gắn liền với những hoạt động vui chơi, giải trí sôi động: thòng thòng, sau phần “lễ” là phần “hội” với trò chơi dân gian như ném còn, đu quay,… lôi cuốn, thu hút đông đảo người tham gia. Hơn nữa, trong mỗi dịp lễ hội như vậy, người dân địa phương có cơ hội được quảng bá về ẩm thực, phục trang truyền thống… khiến du khách trong và ngoài nước vô cùng thích thú. Đây là một cách để quảng bá và phát triển địa phương.
Mở rộng, liên hệ:
- Ý kiến trái chiều: Nhiều người cho rằng thời đại 4.0, để phát triển kinh tế, cần tập trung lao động sản xuất, nên hạn chế tổ chức những lễ hội truyền thống. → Đây là một quan niệm không đúng.
- Liên hệ, rút ra bài học: Yêu, trân trọng lễ hội truyền thống của quê hương, tích cực tham gia vào công tác chuẩn bị, tổ chức lễ hội ở địa phương; sẵn sàng tham gia vào đội rước kiệu, đội hậu cần,… quảng bá hình ảnh của lễ hội truyền thống đến bạn bè trong và ngoài nước.
Kết bài:
- Khẳng định lại vấn đề.
