(MS280) Đề thi chính thức môn Ngữ Văn vào 10 Thanh Hóa 2025 (đọc hiểu Ngẩn ngơ tìm, phân tích Bến tàu trong thành phố)

Đề thi chính thức môn Ngữ Văn vào 10 Thanh Hóa 2025

Gợi ý đáp án

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
ĐỀ CHÍNH THỨC
KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT
NĂM HỌC 2025 – 2026
MÔN THI: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian giao đề)
Ngày thi: 03/6/2025
(Đề thi gồm 02 trang)

I, ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc văn bản:

NGẨN NGƠ TÌM

(Nguyễn Ngọc Hưng)

Sau nhiều năm xa xứ

Ngơ ngác lối xưa về

Làng đổi thay quá đỗi

Đi tìm quê trong quê

Ràng rịt cỏ xanh đê

Níu chân – Chào ta đấy

Nao nao cò trắng vẫy

Đi tìm thơ trong thơ

Giật mình tỉnh cơn mơ

Véo von con sáo sậu

Đánh thức miền thơ ấu

Đi tìm tôi trong tôi

Ngày xưa ấy đâu rồi

Trắng trời bông bưởi trắng

Bâng khuâng cầm sợi nắng

Đi tìm xuân trong xuân

(Trích theo Tổng tập Văn học và Tuổi trẻ 2024, NXB Giáo dục Việt Nam, 2024, tr.32)

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định thể thơ của văn bản.
Câu 2. Trong khổ thơ (3), ấn tượng nào đã đánh thức miền thơ ấu của nhân vật trữ tình?
Câu 3. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa trong hai dòng thơ sau:
Rặng rì rào cành tre
Níu chân – Chào ta đấy

Câu 4. Nhận xét tình cảm của nhân vật trữ tình dành cho quê hương được thể hiện trong văn bản.
Câu 5. Thông điệp nào có ý nghĩa nhất đối với em được gợi ra từ văn bản trên? Vì sao?
(Trình bày bằng đoạn văn từ 7 đến 10 câu)

II, VIẾT (6,0 điểm)

Em hãy viết bài văn nghị luận phân tích nội dung và đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích trong truyện ngắn sau:

Bến tàu trong thành phố
– Xuân Quỳnh –

(Lược một đoạn):
Nhà Hưng ở trong phố nhưng nó không biết ở đây có bến tàu thủy. Hằng ngày, sau buổi học, nó chỉ quanh quẩn trong nhà. Nó hay vẽ, thích nhất là vẽ tàu thủy. Hưng có một người anh khác mẹ tên Hà. Khi bố và mẹ anh chuyển đi công tác, chỉ còn Hưng và anh Hà, nó vẫn rất quan tâm đến anh. Vì mẹ anh đi Liên Xô, anh chuyên đến ở nhà Hưng. Hưng không thích có người lạ sống cùng nhưng vẫn cố tỏ ra nhã nhặn. Anh Hà có đôi mắt xếch nên Hưng nghĩ chắc anh không thật thà.

Hôm đó, Hưng chạy chơi dưới nhà, thấy một vệt mực loang trên cái cạnh con tàu đồ chơi mà bữa mẹ Hưng vừa mới mua cho nó. Hưng ngạc nhiên. Hưng ngẩng lên và nhìn thấy anh Hà có ý lảng tránh. Hưng chợt lấy tàu ra kiểm tra và thấy rõ ràng vết mực. Hưng khóc vì:

Làm hỏng con! – Mẹ nói.

Anh Hà… – Hưng vừa nói vừa nức nở. Anh Hà đánh đổ mực ra tranh của con.

(Trang 2)

Không phải đâu. – Mẹ Hưng nói. – Không phải đâu, tại con mèo đấy. Ban nãy con mèo nó làm đổ mực tung tóe, anh Hà đã lau bẩn và lo mực, nhưng tranh của con thì không lau được.

Không phải tại con mèo đâu. – Hưng đổ riệt cho Hà, – tại anh Hà đấy!

Tại con mèo!

Tại anh Hà!

Hưng! Đột nhiên mẹ quát lên, chưa bao giờ Hưng thấy mẹ giận như vậy. Rồi mắt mẹ bỗng buồn hẳn đi, mắt mẹ rơm rớm. – Hưng tại sao con lại nghĩ ác về anh con vậy? […] Con phải xin lỗi anh con.

Đến chiều, khi con mèo về ăn cơm, Hưng trông thấy chân con mèo có dính ít mực. Hưng biết là mình đã nghĩ oan cho anh Hà nhưng vừa tủi đã vừa ngượng nên vẫn chưa dám nói.

(Lược một đoạn): Đêm ấy, Hưng chủ động làm lành, hai anh em vui vẻ trò chuyện. Một hôm, mẹ đưa hai anh em ra bến tàu chơi. Nghe tiếng còi tàu Hưng thấy nôn nao, tưởng như sắp phải xa anh Hà.

Bỗng tự nhiên Hưng buột ra tiếng gọi:

Anh Hà ơi!

Gì thế?

Anh đợi với má và em mãi nhé!

Mãi thì chắc chả được đâu, nhưng anh còn ở đây lâu, năm năm kia mà.

Em biết rồi! Nhưng cuối cùng anh vẫn ở xa em, anh đi rồi em chơi với ai? Chẳng lẽ em ra bãi sông một mình, em chạy một mình, em cười một mình à? Chán lắm!

Hay là, khi nào mẹ anh về, anh sẽ nói với mẹ anh xin chuyển công tác lên đây. Hai đứa ở gần nhau, mà sẽ cho anh với Hưng ra bãi sông luôn. Chúng mình sẽ chơi với nhau mãi.

Chợt Hưng bặm môi, cúi đầu xuống rồi ngẩng lên, mếu máo:

Anh Hà ơi! Anh đang giận em nhé!

Giận cái gì kia? – Hà ngơ ngác.

Về cái chuyện đổ mực đó.

À… Mà anh không nhớ chuyện ấy đâu. Thôi chúng mình về đi, kẻo má đứng lâu mỏi mệt, má buồn.

Hai anh em nắm tay nhau chạy về phía bờ. Đằng sau là con tàu trắng đang đi rất dần…

 (*) Chú thích: Xuân Quỳnh (1942–1988) là gương mặt tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại, từng là cây bút có nhiều truyện ngắn dành cho thiếu nhi. Truyện của Xuân Quỳnh vừa gần gũi, giàu tính tự sự, trong trẻo, thuần khiết mà sâu sắc, chân thực tình huống. Bến tàu trong thành phố là một trong những truyện ngắn đặc sắc của Xuân Quỳnh dành cho thiếu nhi.

—— HẾT ——

Gợi ý đáp án

I, ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Câu 1. (0,5 điểm):
Bài thơ được làm theo thể thơ 5 chữ.

Câu 2. (0,5 điểm):
Trong khổ thơ thứ ba, âm thanh đã “đánh thức miền thơ ấu” của nhân vật tôi chính là âm thanh “véo von” của “con sáo sậu”.

Câu 3. (1,0 điểm):

• Nghệ thuật nhân hóa qua cách diễn đạt “Níu chân – Chào ta đấy”.
• Tác dụng:
  • Tạo cách diễn đạt sinh động, giàu hình ảnh.
  • Làm cho “cỏ” vốn vô tri vô giác nay trở nên sống động, gần gũi với con người. Cỏ như đang chào đón con người, như từng bước chân của người con xa xứ khi trở lại quê hương.
  • Thể hiện tình yêu, sự gắn bó của nhân vật trữ tình với quê hương.

Câu 4. (1,0 điểm):

• Tình cảm của nhân vật tôi dành cho quê hương:
  • Nhớ quê hương: “Sau nhiều năm xa cách/ Ngơ ngác lối xưa về”.
  • Yêu, gắn bó với quê hương: khao khát tìm về những giá trị xưa cũ, vẻ đẹp êm đềm, bình dị của làng quê: “Đi tìm quê trong quê”.
    => Tình cảm sâu nặng của một người con nặng lòng với quê hương, nguồn cội.

Câu 5. (1,0 điểm):

• HS đưa ra thông điệp có ý nghĩa nhất đối với bản thân được gợi ra từ văn bản.
• Tham khảo gợi ý:
  • Trân trọng những kí ức, kỉ niệm tuổi thơ tươi đẹp.
  • Yêu thương, gắn bó với quê hương.
  • Trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống.
  • …

PHẦN II. VIẾT (6,0 điểm)

(4,0 điểm)
Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách, sau đây là gợi ý:

Mở bài:

• Giới thiệu truyện ngắn “Bến tàu trong thành phố” của nhà văn Xuân Quỳnh.
• Nêu nhận xét khái quát về truyện ngắn.

Thân bài:

• Nội dung chủ đề của tác phẩm: Tác phẩm ca ngợi tình cảm gia đình, đặc biệt là tình anh em.

• Hoàn cảnh: Hưng và Hà là hai anh em cùng cha khác mẹ. Vì mẹ của Hà đi Liên Xô, nên Hà chuyển đến ở cùng Hưng.
  → Hoàn cảnh ấy khiến Hưng không thích, lo lắng từ nay sẽ không được mẹ chiều nữa.
  → Tình yêu thương của hai anh em dần chạm cho nhau:

+) Nhân vật anh Hà:
++ Khi thấy con mèo đánh đổ mực ra tranh của em, Hà đã “lau bẩn và lo mực” → luôn quan tâm đến em.
++ Khi em xin lỗi, Hà vui vẻ trò chuyện, cùng em đi chơi. → sẵn sàng tha thứ, không trách cứ lỗi lầm của em.

+) Nhân vật Hưng:
++ Ban đầu, Hưng không thích anh Hà, sợ rằng sự xuất hiện của anh Hà sẽ khiến mình không được chiều chuộng như nhất nhà như trước.
++ Về sau, Hưng mong muốn “Anh ở đây với má và em mãi nhé!”, “Hay là, khi nào mẹ anh về, anh sẽ nói với mẹ anh xin chuyển công tác lên đây” để hai anh em “ở gần nhau”, “chúng mình sẽ chơi với nhau mãi”.
→ Không muốn rời xa anh, coi anh đã trở thành một phần trong mái ấm gia đình, là điểm tựa, chỗ dựa – người mang đến niềm vui cho mái ấm gia đình.

⇒ Câu chuyện cảm động về tình anh em cao đẹp.

• Những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật:

• Tạo dựng tình huống truyện: Tình huống nhân vật Hưng hiểu lầm anh Hà “đánh đổ mực ra tranh” của mình.
  → Tình huống góp phần thể hiện được sự non nớt, bồng bột của nhân vật Hưng. Từ tình huống này, khi mọi chuyện “vỡ lẽ”, nhân vật Hưng đã thay đổi suy nghĩ, nhận thức của bản thân, thấu rõ hơn mối quan hệ của Hưng và Hà càng thêm gắn bó và bền chặt.

• Cốt truyện đơn giản, xoay quanh một gia đình với những người con tuy không cùng huyết thống nhưng lại yêu thương, gắn bó với nhau như anh em ruột thịt.
• Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Các nhân vật chủ yếu được khắc họa qua thông qua lời nói, hành động và suy nghĩ.
• Lựa chọn ngôi kể thứ ba giúp cho câu chuyện trở nên khách quan, lời kể linh hoạt.
• …

Kết bài:
Khẳng định lại ý nghĩa và giá trị của truyện ngắn “Bến tàu trong thành phố” của Xuân Quỳnh.

⚠️ Trang web không thu bất kỳ khoản phí nào khi tải tài liệu. Mọi nội dung đều miễn phí cho học sinh và giáo viên.

🚫 Khuyến nghị: Không thực hiện thanh toán dưới bất kỳ hình thức nào cho các quảng cáo hoặc liên kết mạo danh website.

☕ Nếu bạn thấy tài liệu này hữu ích, hãy ủng hộ mình một ly cà phê nhỏ để mình có thêm động lực biên soạn, cập nhật và duy trì website miễn phí, không quảng cáo gây phiền nhé!

☕ Ủng hộ 1 ly cà phê 📲 Quét QR Momo / VietQR

💬 Mỗi tháng có hơn 20.000 học sinh truy cập để học tập miễn phí — cảm ơn bạn đã giúp mình duy trì dự án này! ❤️

Quét QR để ủng hộ

×