Đề thi chính thức môn Ngữ Văn vào 10 tỉnh Ninh Bình 2025
Gợi ý đáp án
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH NINH BÌNH
ĐỀ THI CHÍNH THỨC
(Đề thi gồm 02 phần, trong 02 trang)
KỲ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 THPT
NĂM HỌC 2025 – 2026
Bài thi: NGỮ VĂN
Ngày thi: 02/6/2025
Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian phát đề)
PHẦN I. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
(Tóm tắt cốt truyện: Tân sinh ra trong một gia đình khá giả ở nông thôn. Vì muốn con có cuộc sống sau này tốt hơn, cha mẹ đã gửi Tân đến ở nhà ông chú trên Hà Nội ngay từ khi còn nhỏ tuổi. Tân hết sức chăm học nên năm mười tám tuổi đã tìm được công việc tốt tại thành phố. Tuy nhiên, gặp thời buổi kinh tế khó khăn, Tân bị mất việc làm, phải sống lang thang, vất vưởng mấy tháng trời. Trong tâm trạng chán nản, thất vọng lại thêm nỗi buồn cha mất, mẹ một mình trông nom ruộng nương không xuể, Tân quyết định về quê và bắt đầu cuộc sống mới của một người dân quê).
Đoạn trích sau tái hiện một ngày lao động của Tân ở quê hương.
[…] Chăm chú vào công việc làm, Tân không để ý đến cảnh vật chung quanh. Chàng cũng không thấy mệt nữa, tuy ánh nắng chiếu trên lưng nóng rát, và mồ hôi từng giọt rơi trên trán xuống. Tân chỉ ý đưa cái hái cho nhanh nhẹn; mỗi lần bông lúa rụng đọng chạm vào mắt, vào người, mùi lúa chín thơm lại phảng phất lần với mùi mồ cát. Mùi thơm đó làm chàng say sưa như men rượu. Tân lại có hết sức gặt, chỉ lo không kịp hàng những người thợ khác.Buổi sáng, khi Tân ngỏ ý muốn cầm hái xuống gặt, bọn thợ hái chẳng mượn mà mấy hôm nay đều trông chàng mà cười. Một cô gái trong bọn, cặp mắt đen nhìn nhanh đưa vành khăn vuông che kín đầu, nói đùa:
– Ông để mặc chúng tôi, bộ ông thể kia thì gặt được độ ba nén lúa.
Mọi người vui vẻ cười làm Tân cũng cười theo.
[…] Tân tiếc hồi chưa nhớ không ở quê để được sống gần gũi với cảnh vật, cánh đồng, sống bên cạnh những người nhà quê chất phác và mộc mạc. Bây giờ chàng mới biết đến trời đất, đến thời tiết, đến sự thay đổi của mùa no sang mùa kia. Một cơn gió mát, một cái râm non, đối với chàng đều có ý nghĩa.Tân không dửng dưng như trước với những cái chung quanh mình. Tâm hồn chàng có liên lạc và rung động cùng với những cảnh vật, chẳng có cái cảm giác rằng mình sống.
Buổi chiều, lúa ruộng của Tân đã gặt xong. Cả một cánh đồng chỉ còn trơ cuống rạ. Bọn thợ gặt đã lần lượt đi hết cả trở về. Trên con đường vào làng, các lực điền gánh những gánh lúa vàng nặng trĩu.
Mặt trời đã xế phía bên kia đồi. Ở dưới thung lũng, sương mù lạnh trắng xóa lan ra, lẫn với làn khói toả ở chung quanh các làng. Cỏ bên đường đi đã ướt. Về phía xa có ngon lúa già ai đốt trên sườn rẫy rơm đỏ rực cả trời.
Tân bước nhẹ theo con đường đã thưa người ấy, yên lặng không nói gì, như cùng kính trong cái thời khắc của một ngày tàn. Trong cái khắc ấy, Tân như thấy cảnh vật đều có một cảm xúc thâm trầm; như lớp sương mù kia là tấm hồn của đất làng hoà hợp với tấm hồn của những người…
(Trích: Những ngày mới, Thạch Lam tuyển tập, NXB Văn học, 2012, tr.189 – 194)
Thực hiện các yêu cầu/Trả lời các câu hỏi:
Câu 1 (1,0 điểm). Nêu cơ sở xác định ngôi kể của người kể chuyện trong đoạn trích trên.
Câu 2 (1,0 điểm). Chỉ ra lời nhân vật và lời người kể chuyện qua các câu sau:
Buổi sáng, khi Tân ngỏ ý muốn cầm hái xuống gặt, bọn thợ hái chẳng mượn mà mấy hôm nay đều trông chàng mà cười. Một cô gái trong bọn, cặp mắt đen nhìn nhanh đưa vành khăn vuông che kín đầu, nói đùa:
– Ông để mặc chúng tôi, bộ ông thể kia thì gặt được độ ba nén lúa.
Mọi người vui vẻ cười làm Tân cũng cười theo.
Câu 3 (1,0 điểm). Việc sử dụng biện pháp tu từ điệp từ trong các câu văn dưới đây có tác dụng gì?
Tân chú ý đưa cái hái cho nhanh nhẹn; mỗi lần bông lúa rụng đọng chạm vào mắt, vào người, mùi lúa chín thơm lại phảng phất lần với mùi mồ cát. Mùi thơm đó làm chàng say sưa như men rượu.
Câu 4 (1,0 điểm). Từ tình cảm của Tân khi trở về quê hương, em có suy nghĩ gì về vai trò của quê hương đối với cuộc đời của mỗi con người? (Trả lời trong khoảng từ 5 đến 7 dòng).
PHẦN II. VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm). Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích nhân vật Tân trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu.
Câu 2 (4,0 điểm). Sách là người thầy vĩ đại của con người. Tuy nhiên, xã hội hiện đại với sự phát triển của nhiều hình thức giải trí đã khiến cho một bộ phận học sinh ít đọc sách, thậm chí thờ ơ, dửng dưng với sách. Hãy viết một bài văn (khoảng 500 chữ) trình bày suy nghĩ của em về vấn đề trên và đề xuất một số giải pháp để học sinh thay đổi thói quen đọc sách.
HẾT
Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Giám thị không giải thích gì thêm.
HƯỚNG DẪN GIẢI CHI TIẾT ĐỀ THI VÀO 10 NĂM HỌC 2025 – 2026
MÔN NGỮ VĂN – NINH BÌNH
THỰC HIỆN: BAN CHUYÊN MÔN TUYENSINH247.COM
— HOÀN THÀNH —
I, ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Câu 1 (0,5 điểm):
Người kể chuyện đứng ngoài câu chuyện, quan sát và kể lại câu chuyện là căn cứ để xác định ngôi kể thứ 3.
Câu 2 (0,5 điểm):
Lời nhân vật: Ông để mặc chúng tôi, bồ ông thể kia thì gặt được độ ba nẹn lúa.
Lời người kể chuyện: Buổi sáng, khi Tân ngỏ ý muốn cầm hái xuống gặt, bọn thợ hái chẳng mượn đã mấy hôm nay đều trông chàng mà cười. Một cô gái trong bọn, cặp mắt đen nhìn nhanh dưới vành khăn vuông che kín đầu, nói đùa; Mọi người vui vẻ cười làm Tân cũng cười theo.
Câu 3 (1,0 điểm):
Tác dụng điệp ngữ:
- Tạo nhịp điệu cho câu văn.
- Nhấn mạnh cảm giác say sưa, ngây ngất của Tân trước hương lúa chín và mùi rạ mới cắt trên đồng quê.
- Qua đó, thể hiện sự gắn bó, yêu mến của Tân với công việc và thiên nhiên làng quê.
Câu 4 (1,0 điểm):
Vai trò quê hương với mỗi người:
- Quê hương là nơi chôn nhau cắt rốn, nuôi dưỡng tuổi thơ và hình thành tâm hồn mỗi con người.
- Quê hương là chốn bình yên để trở về khi gặp khó khăn, mất phương hướng trong cuộc sống.
- Nó không chỉ là nơi giúp ta hồi sinh tâm hồn mà còn tiếp thêm nghị lực, niềm tin để tiếp tục vững bước trên con đường đời.
- …
PHẦN II. VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm):
Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách, sau đây là gợi ý của Tuyensinh247.com
Mở đoạn:
- Giới thiệu truyện ngắn Những ngày mới của Thạch Lam và đoạn trích.
- Khái quát nhân vật Tân — một thanh niên thành thị trở về quê làm ruộng và cảm nhận được vẻ đẹp giản dị, bình yên của cuộc sống nông thôn.
Thân đoạn:
- Hoàn cảnh nhân vật:
- Tân sinh ra trong một gia đình khá giả ở quê nhưng được gửi lên thành phố từ nhỏ.
- Từng có công việc tốt nhưng vì nhiều khó khăn, thất nghiệp, lại thèm biến cố gia đình nên quyết định trở về quê sinh sống.
- Diễn biến tâm trạng và tính cách nhân vật Tân qua đoạn trích:
- Ban đầu: Chăm chú vào công việc, quên cả mẹ nhọc, ăn nắng, mồ hôi. Cố gắng làm việc chăm chỉ để theo kịp những người thợ gặt khác.
- Trong công việc: Tinh thần say mê, yêu thích công việc lao động chân tay nơi đồng ruộng. Cảm nhận được mùi thơm của lúa chín, mùi rạ mới cắt, say sưa như men rượu.
- Tân vui vẻ, hoà đồng, dần hoà nhập với cuộc sống làng quê.
- Tâm hồn thay đổi:
- Tiếc nuối vì thuở nhỏ không được sống ở quê.
- Bắt đầu yêu thiên nhiên, nhận biết rõ sự thay đổi của đất trời, cảm nhận từng ngọn gió, cái mầm non, lớp sương mù…
- Từ chỗ dửng dưng với cuộc sống quanh mình, Tân trở nên rung động, hoà vào nhịp sống của làng quê.
⇒ Cảm nhận được vẻ đẹp và tâm hồn của cảnh vật đồng quê.
- Nghệ thuật:
- Thạch Lam sử dụng ngôi kể thứ ba, lời văn nhẹ nhàng, giàu chất trữ tình, miêu tả tinh tế tâm trạng nhân vật.
- Sử dụng biện pháp tu từ điệp từ, so sánh ẩn dụ để khắc hoạ sự thay đổi trong tâm hồn Tân.
Kết đoạn:
- Tổng kết vấn đề nghị luận.
Câu 2 (4,0 điểm):
Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách, sau đây là gợi ý của Tuyensinh247.com
Mở bài:
- Giới thiệu vấn đề nghị luận
Thân bài:
Giải thích vấn đề:
- Sách là phương tiện lưu giữ, truyền tải tri thức, kinh nghiệm sống và giá trị nhân văn từ đời này sang đời khác.
- Sách được coi là người thầy vĩ đại của con người vì đã cung cấp tri thức ở mọi lĩnh vực: văn hóa, lịch sử, khoa học, kỹ năng sống… Giúp con người rèn luyện tư duy, mở rộng tầm hiểu biết, bồi dưỡng tâm hồn và nhân cách.
Thực trạng thói quen đọc sách của học sinh hiện nay:
- Một bộ phận học sinh có thói quen đọc sách tích cực, biết lựa chọn sách hay để học hỏi.
- Tuy nhiên, nhiều học sinh đang dần ít đọc sách hoặc chỉ đọc sách phục vụ mục đích học tập trước mắt. Tình trạng ham mê thiết bị điện tử (điện thoại, game online, mạng xã hội, video ngắn…) chiếm phần lớn thời gian giải trí của học sinh. Thói quen đọc sách truyền thống dần bị lãng quên, nhiều thư viện, tủ sách lớp học trở nên vắng vẻ.
Hậu quả của việc ít đọc sách:
- Hạn chế vốn từ, khả năng diễn đạt và tư duy ngôn ngữ.
- Thiếu hụt kiến thức nền tảng về xã hội, lịch sử, khoa học.
- Tâm hồn nghèo nàn, khả năng sáng tạo kém, lối sống bị lệ thuộc vào thiết bị điện tử.
- Dễ bị chi phối bởi các nội dung giải trí không lành mạnh.
Nguyên nhân:
- Do sức hút mạnh mẽ từ các phương tiện công nghệ, mạng xã hội, trò chơi điện tử.
- Do thói quen, ý thức tự học và yêu sách của học sinh chưa cao.
Giải pháp khắc phục:
- Với bản thân học sinh:
- Tự nhận thức được vai trò, lợi ích của việc đọc sách.
- Dành thời gian mỗi ngày hoặc mỗi tuần để đọc sách, chọn sách phù hợp với sở thích và lứa tuổi.
- Tham gia các câu lạc bộ đọc sách, diễn đàn, nhóm thảo luận về sách.
- Với gia đình:
- Khuyến khích, tạo điều kiện cho con em tiếp cận với sách từ nhỏ.
- Cùng con đọc sách, kể chuyện, chia sẻ những cuốn sách hay.
- Với nhà trường và xã hội:
- Tổ chức các hoạt động ngoại khoá, cuộc thi kể chuyện, giới thiệu sách, ngày hội đọc sách…
- Đầu tư xây dựng, bổ sung sách mới cho thư viện trường học.
- Tuyên truyền, giáo dục ý thức yêu sách và giá trị của sách.
HS lấy dẫn chứng minh họa phù hợp.
Kết bài:
- Tổng kết vấn đề nghị luận.