Đề thi chính thức môn Ngữ Văn vào 10 tỉnh Ninh Thuận 2025
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NINH THUẬN
(Đề chính thức)
KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT
NĂM HỌC 2025–2026
Khóa ngày: 07/6/2025
Môn thi: Ngữ văn
Thời gian làm bài: 120 phút
(Không kể thời gian phát đề)
ĐỀ:
(Đề thi này gồm 2 trang)
I, ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (4,0 ĐIỂM)
Đọc văn bản sau:
XIN QUÊ
(Tạ Bá Hương)
Xin quê một vạt bùn nâu
một vai áo mẹ một câu hát chèo
xin quê một gánh gieo neo
một cơn gió một cánh diều vút lên
xin quê một tiếng mõ rền
một lời ru cũ một miền ca dao
xin quê một buổi chiều nao
một làn rơi vọt xanh vào giấc mơ
xin quê một thuở đại khò
một làn khói bếp một bờ tre xanh
tôi mang về phố đùm đành
hành trang mình với đôi mình trăng treo.
(In trên Báo Văn nghệ, số 1+2, ngày 04/1/2025, tr.25)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 (0,75 điểm):
Liệt kê một hình ảnh có trong hai dòng thơ đầu của văn bản “Xin quê” – Tạ Bá Hương.
Câu 2 (0,75 điểm):
Chỉ ra số từ được dùng xuyên suốt ở văn bản đã nêu.
Câu 3 (1,0 điểm):
Trình bày cách hiểu của em về tình cảm của tác giả được thể hiện qua việc sử dụng cụm từ “xin quê” ở bài thơ trên.
Câu 4 (1,0 điểm):
Cuối thi phẩm, tác giả viết: “tôi mang về phố đùm đành/ hành trang mình với đôi mình trăng treo”.
Nêu đánh giá của em về hai dòng thơ cuối này và lí giải vì sao em đánh giá như vậy.
Câu 5 (0,5 điểm):
Viết khoảng 3 đến 5 câu về cảm xúc của em sau khi đọc xong bài thơ ở phần đọc hiểu.
II, VIẾT (6,0 ĐIỂM)
Câu 1 (2,0 điểm):
Viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày cảm nghĩ của em về đoạn thơ dưới đây:
“Xin quê một vạt bùn nâu
một vai áo mẹ một câu hát chèo
xin quê một gánh gieo neo
một cơn gió một cánh diều vút lên
xin quê một tiếng mõ rền
một lời ru cũ một miền ca dao”.
Câu 2 (4,0 điểm):
Trong cuộc sống hiện nay vẫn có hiện tượng một số bạn học sinh sống với thái độ thiếu sự biết ơn.
Làm sao để có thể khắc phục được tình trạng này?
Hãy viết bài văn trình bày quan điểm của em về vấn đề được đặt ra.
— HẾT —
I, ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Câu 1 (0,75 điểm):
Học sinh chọn một trong các hình ảnh có trong hai dòng thơ đầu:
- “vạt bùn nâu”
- “vai áo mẹ”
- “câu hát chèo”
Câu 2 (0,75 điểm):
Từ “một” được tác giả sử dụng xuyên suốt toàn văn bản thơ để nhấn mạnh tính biểu cảm, tha thiết.
Câu 3 (1,0 điểm):
Gợi ý cách hiểu cụm từ “xin quê”:
- Thể hiện nỗi nhớ tha thiết và tình yêu sâu sắc của tác giả với những kỷ niệm tuổi thơ, những giá trị quê hương bình dị.
- Cụm từ “xin quê” như lời khẩn cầu, thể hiện khát vọng gìn giữ, nâng niu những ký ức tuổi thơ, những hình ảnh bình dị như làn khói bếp, câu hát, tiếng ru…
- Tác giả không xin những vật chất cụ thể mà là tình cảm, giá trị tinh thần.
Câu 4 (1,0 điểm):
Cảm nhận hai dòng thơ cuối:
“tôi mang về phố đùm đành
hành trang mình với đôi mình trăng treo”
- “Đùm đành” thể hiện sự nâng niu, gói ghém những giá trị quê hương như hành trang quý giá.
- “Trăng treo” là hình ảnh ẩn dụ giàu chất thơ, gợi sự thanh cao, lãng mạn, cũng là hình ảnh biểu tượng cho ước mơ, hoài bão và vẻ đẹp tâm hồn.
=> Hai dòng thơ kết lại mang đậm chất trữ tình sâu lắng, thể hiện tình quê da diết và sự gắn bó thiêng liêng.
Câu 5 (0,5 điểm):
Gợi ý viết 3–5 câu cảm xúc:
Bài thơ khiến em cảm thấy xúc động và gần gũi với hình ảnh quê hương bình dị. Những hình ảnh như “tiếng mõ rền”, “câu hát chèo”, “gánh gieo neo” mang lại cảm giác thân thương. Em cảm nhận được tình yêu quê sâu sắc và chân thành của tác giả – một tình yêu mãi ở trong tim mỗi người con xa quê.
II, VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm): Viết đoạn văn 200 chữ cảm nghĩ về đoạn thơ
Gợi ý triển khai:
Mở đoạn:
- Giới thiệu đoạn thơ nằm trong bài “Xin quê” của Tạ Bá Hương.
- Khái quát nội dung chính là cảm xúc nhớ quê hương bình dị.
Thân đoạn:
- Những hình ảnh như “vạt bùn nâu”, “vai áo mẹ”, “câu hát chèo” gợi ký ức quê nghèo, đậm chất dân gian.
- “Gánh gieo neo”, “cánh diều”, “tiếng mõ rền” là biểu tượng của tuổi thơ gian khó nhưng đầy kỷ niệm.
- Cảm xúc của tác giả là yêu thương, hoài niệm, xúc động chân thành.
- Nghệ thuật: điệp từ “xin quê” → khẩn thiết; từ “một” lặp lại → nhấn mạnh từng khoảnh khắc đáng nhớ.
- Giọng thơ mộc mạc, tha thiết, gợi không gian truyền thống và cảm xúc chân thực.
Kết đoạn:
- Khẳng định giá trị đoạn thơ: tôn vinh vẻ đẹp quê hương, truyền cảm hứng sống tử tế và biết trân trọng cội nguồn.
Câu 2 (4,0 điểm): Nghị luận về cách khắc phục thái độ thiếu biết ơn ở học sinh
Gợi ý triển khai:
Mở bài:
- Dẫn dắt và nêu vấn đề: Trong xã hội hiện đại, một bộ phận học sinh có biểu hiện sống vô ơn, thiếu biết ơn.
- Cần tìm giải pháp khắc phục.
Thân bài:
Giải thích:
- Biết ơn là thể hiện sự trân trọng, ghi nhớ công lao người khác.
- Thiếu biết ơn là biểu hiện của vô cảm, ích kỷ, thờ ơ với công ơn cha mẹ, thầy cô, xã hội…
Nguyên nhân:
- Tác động tiêu cực của lối sống thực dụng, mạng xã hội.
- Gia đình buông lỏng, chiều chuộng con cái.
- Nhà trường chưa chú trọng giáo dục đạo đức.
- Học sinh thiếu nhận thức về giá trị sống.
Tác hại:
- Làm mai một đạo đức, mất gốc truyền thống.
- Con người sống cô lập, ích kỷ → xung đột xã hội.
- Phát triển xã hội thiếu bền vững.
Giải pháp:
- Đối với học sinh:
- Rèn luyện lòng biết ơn qua hành động nhỏ: chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi…
- Biết chia sẻ, quan tâm thầy cô, cha mẹ, bạn bè.
- Đối với gia đình:
- Dạy con lòng biết ơn qua việc làm hằng ngày.
- Làm gương qua ứng xử hằng ngày.
- Đối với nhà trường:
- Giáo dục đạo đức, kỹ năng sống lồng ghép vào hoạt động ngoại khóa.
- Dạy giá trị “uống nước nhớ nguồn”, tri ân, biết ơn…
- Về xã hội:
- Xây dựng môi trường sống lành mạnh, nhân ái, nhân văn.
Phản đề:
- Không phải học sinh nào cũng vô ơn. Vẫn có nhiều bạn sống lễ phép, nghĩa tình, biết tri ân.
Kết bài:
- Khẳng định vai trò lòng biết ơn trong đời sống cá nhân và cộng đồng.
- Mỗi học sinh cần rèn luyện và giữ gìn phẩm chất này – nền tảng đạo đức và trí tuệ để làm người tử tế.
