ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI VĂN 9 CẤP QUẬN HỒNG BÀNG

PHẦN ĐỌC HIỂU (2,0 điểm)

BẦY CHIM LÁ MẪU VÀNG

Đảm lá ven đường chấp chới bay lên

 Bầy chim lá màu vàng xao xác

Từ trên vòm cây cao một bầy chim là khác

 Quay cuồng rơi thành vòng sông màu vàng

Trong buổi sớm mùa đông gió trút

Bạn có nghe lời chỉ từ đảm là ven đường?

 

Ban có nghe vết rạn thời gian

Ở khuôn mặ người qua đường, ở bức tường màu xám

Ở nếp nhăn hằn sau, mái tóc đổi màu

Đôi giày của con thuyền long văn

Đi qua chiến tranh, qua bao mùa lá rụng

Sáng nay bạn nhìn thật lâu dâm là ven đường

 

Đám lá ven đường đang báo mùa sang

Nhựa đang chuyển nuôi cành, rễ âm thầm bám đất

Một đời cây ân nghĩa như người

Chiếc lá lìa cành rơi về nguồn cội

Nơi phố cũ những cành khô trần trụi

Lại rì rầm búp mới ngỡ ngàng xanh

 

 

 

 

Bầy chim lá màu vàng chao gió lượn vòng quanh

Như ngôn ngữ mùa đông trải dày lối ngõ

Tôi gom là thắp thành đốm lửa

Tôi trải lá vàng trên trang giấy mong manh

Suốt mùa đông tôi nghe vàng lá nói

Vàng cảnh cao vàng mỗi bước chân mình…

(Dẫn theo Chùm thơ của Nguyễn Đức Mậu, Báo Văn nghệ, ngày 31/8/2024)

*Chú thích: Nguyễn Đức Mậu (sinh năm 1948) là một nhà thơ, nhà văn quân đội. Phần lớn trong gia tài thơ đồ sộ của mình, Nguyễn Đức Mậu viết về chiến tranh, người lính và tạo được dấu ấn riêng. Thơ Nguyễn Đức Mậu chân chất, mộc mạc ở tình cảm mà tài hoa, thi sĩ ở cách biểu đạt.

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. (1,0 điểm) Nêu tác dụng câu hỏi tu từ được sử dụng trong đoạn thơ sau.

Đảm lá ven đường chấp chơi bay lên

Bầy chim là màu vàng xao xác

Từ trên vòm cây cao một bày chim là khác

Quay cuồng nơi thành vòng sóng màu vàng

Trong buổi sớm mùa đông gió trút

Bạn có nghe lời chỉ từ đám là ven đường?

Câu 2. (1,0 điểm) Nêu thông điệp có ý nghĩa nhất đối với em trong những dòng thơ sau và

lí giải:

Nơi phố cũ những cành khô trần tru

Lại rì rầm búp mới ngỡ ngàng xanh

PHẢN VIẾT (8,0 điểm)

Câu 1. (3,0 điểm)

Từ ý thơ Mặt đời cây ăn nghĩa như người/ Chiếc lá lìa cành rơi về nguồn cội trong bài thơ Bầy chim là mầu vàng của Nguyễn Đức Mậu, em hãy viết bài văn nghị luận với chủ đề: Hướng về nguồn cội

Câu 2. (5,0 điểm)

Bản về thơ, tác giả Đoàn Hải Hưng cho rằng:

Bài thơ hay là bài thơ giàu cảm xúc, có dư vị ám ảnh, gây ấn tượng mạnh với động

đảo người đọc.

(Dẫn theo Thế nào là một bài thơ hay. Báo điện tử giaoducvathoidai.vn, ngày 04/09/2021) Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên qua việc phân tích bài thơ Bầy chim là mầu vàng của tác giả Nguyễn Đức Mậu.

HƯỚNG DẪN CHUNG

Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Đáp án – Hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của học sinh, tránh chỉ quan tâm ý mà cho điểm một cách đơn thuần. Do đặc trưng của môn Ngữ văn, đặc điểm của kì thi chọn HSG, trên cơ sở bám sát biểu điểm và từng bài làm cụ thể của học sinh, giám khảo chủ động, linh hoạt trong vận dụng tiêu chí cho điểm. Tôn trọng và khuyến khích những bài làm sáng tạo, độc đáo, giàu cảm xúc.

ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM

PHẦN I. ĐỌC HIỂU (2,0 điểm)

Câu 1:– Câu hỏi tu từ: Bạn có nghe lời chỉ từ đám lá ven đường?

– Tác dụng:

+ Khiến cách diễn đạt trở sinh động, hấp dẫn, tăng sắc thái ý nghĩa, thu hút sự chú ý, tập trung của người đọc.

+ Nhấn mạnh những ý nghĩa, thông điệp được gửi gắm qua hình ảnh đám lá ven đường/ bầy chim lá màu vàng.. trong buổi chiều đông gió trút. Ý niệm về thời gian và quy luật tạo vật…

Câu 2:

– Nêu được một thông điệp mà HS thấy có ý nghĩa nhất đối với bản thân (có thể theo hưởng sau: cần nhận thức được ý nghĩa của sự hồi sinh; sự sống tiếp nối âm thầm, bất diệt từ những khô cằn, tàn lụi; nuôi dưỡng niềm tin vào những điều bé nhỏ với sức sống diệu kì…)

– Lí giải một cách hợp lí và thuyết phục.

PHẦN II. VIÉT (8,0 điểm)

Câu 1:

Viết bài văn nghị luận với chủ đề: Hướng về nguồn cội.

Đảm bảo yêu cầu về hình thức, bố cục của bài văn nghị luận xã hội

Xác định đúng vấn đề nghị luận: hướng về nguồn cội.

Viết được bài văn nghị luận đảm bảo các yêu cầu: Lựa chọn được 2,0 thao tác lập luận phù hợp; kết hợp lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai

* Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận

* Thân bài:

Giải thích:

+ Nguồn cội: là gốc rễ cá nhân, là sự gắn kết với tổ tiên và nơi sinh ra, sự liên kết với thế hệ trước.

+ Hưởng về nguồn cội: ghi nhớ, biết ơn, có thái độ, hành động đúng mực, tốt đẹp đối với thế hệ đi trước.

– Bàn luận:

+ Nguồn cội là nơi trở về, gắn kết và tạo nên những kỷ niệm, cho con người sự an lành và bình yên, là động lực thúc đẩy mỗi người vươn lên và nỗ lực trong cuộc sống.

+ Hướng về cội nguồn giúp chúng ta nhận ra nguồn gốc của mình, kết nối hiện tại với quá khứ. Từ đó, chúng ta có thể hiểu rõ hơn, biết ơn và trân trọng những giá trị văn hóa, truyền thống, lịch sử quan trọng mà tổ tiên để lại.

+ Hướng về cội nguồn không chỉ là trách nhiệm mà đó còn là đạo nghĩa. Hướng về và biết ơn cội nguồn tạo nên sự đoàn kết và gắn bó, không chỉ giữa các thế hệ mà còn giữa nhân dân và đất nước, từ đó góp phần vào việc xây dựng một xã hội văn minh, phát triển.

+ Tuy nhiên, cần phân biệt hướng về nguồn cội với việc chìm đắm vào quá khứ, lệ thuộc, dựa dẫm vào những điều kiện sẵn có mà thiếu đi sự chủ động, đổi mới, sáng tạo để phát huy nội lực của bản thân và hưởng tới tương lai.

– Bài học nhận thức, hành động:

+ Cần nhận thức được ý nghĩa quan trọng của việc hướng về nguồn Đội; phát huy những giá trị, sức mạnh từ nguồn cội để phát huy, kiến tạo những điều tốt đẹp.

+ Phê phán những người quay lưng với cội nguồn, không trấn trọng | những giá trị truyền thống, phủ nhận vai trò của nguồn cội, gốc rễ.

* Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Diễn đạt:

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

đ. Sáng tạo:

Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện sự am hiểu về vấn đề nghị luận Bàn về văn chương nghệ thuật, tác giả Đoàn Hải Hưng cho rằng:

Bài thơ hay là bài thơ giàu cảm xúc, có dư vị, ám ảnh, gây ấn

tượng mạnh với đông đảo người đọc.

Câu 2:Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên qua việc phân tích bài thơ” Bầy chim lá mầu vàng” của tác giả Nguyễn Đức Mậu.

Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận văn học

Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: trình bày suy nghĩ về ý kiến của 0,5 Đoàn Hải Hưng qua việc phân tích bài thơ Bầy chim là mầu vàng của Nguyễn Đức Mậu.

Viết được bài văn nghị luận đảm bảo các yêu cầu

Lựa chọn được thao tác lập luận phù hợp; kết hợp lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận

* Thân bài:

– Giải thích: Ý kiến đã khẳng định đặc trưng, yêu cầu đối với một tác phẩm thơ: thơ hay chứa đựng tình cảm, cảm xúc của người viết và để lại những dư âm, ngân vang, tác động sâu sắc đến độc giả.

Bản luận:

+ Thơ được kết tinh bởi những rung động và tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ với thế giới xung quanh. Cội nguồn của thơ ca là cảm xúc mãnh liệt trong tâm hồn nhà thơ, là tình cảm được lắng đọng qua cảm xúc thẩm

mi.

+ Thơ ca vừa phản ánh chân thực những vấn đề trong đời sống của con | người, vừa hướng con người đến cái tốt đẹp, đạo đức, nhân văn, đồng thôi khơi gợi và bồi dưỡng những rung cảm thẩm mĩ. Vì vậy, thơ phải có chiều sâu tư tưởng, có sức ngân vang, gây ấn tượng đối với độc giả,

Phân tích bài thơ Bầy chim lá mầu vàng của tác giả Nguyễn Đức

Mâu:

– Bài thơ giàu cảm xúc:

+ Rung động tinh tế, nhạy cảm trước vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, – sự đổi thay, vận động của đất trời, vạn vật.

3,5

Suy ngẫm, trăn trở, chiêm nghiệm về dòng chảy của thời gian và những quy luật của cuộc sống, đời người.

+Tin tưởng, hi vọng về những mầm sống hồi sinh.

– Có dư vị, ám ảnh, gây ấn tượng mạnh với đông đảo người đọc: + Đem đến cho người đọc dư vị đầy ám ảnh khi nhận thức về quy luật trôi chảy của thời gian; về sự tác động, tàn phá của thời gian khiến vạn vật đổi thay đổi, tàn phai.

+ Bài thơ tràn đầy dư vị về sự tiếp nối, hồi sinh của vạn vật, của sự sống, từ sự thấu hiểu những quy luật sinh – tử tất yếu của cuộc đời. Từ đó, tác giả nhắc nhở ta cần trân trọng thời gian, biết nuôi dưỡng niềm tin, hi

vọng.

+ Đem đến cho độc giả ấn tượng về cái đẹp bình dị, đời thường nhưng có sức sống kì diệu; từ đó thắp lên những khát vọng đẹp đẽ, nhân văn.

> Chỉnh những bài học, thông điệp sâu sắc đã tạo được chiều sâu tư tưởng cho tác phẩm và tác động thẩm mĩ đến người đọc.

Lưu ý: Trong quá trình phân tích, HS cần khai thác các yếu tố hình thức nghệ thuật để thấy được những giá trị nội dung trên của tác phẩm, tránh việc diễn xuôi ý thơ.

Đánh giá:

+ Đánh giá quan niệm của Đoàn Hai Hung về thơ ca.

+ Khẳng định bài thơ Bầy chim lá mầu vàng (Nguyễn Đức Mậu) đã góp phần làm sáng tỏ ý kiến trên.

– Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận.

Diễn đạt: Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản

đ. Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện sự am hiểu sâu sắc vẫn đề nghị luận điểm toàn bài