ĐỀ THI GIỮA HỌC KÌ 1 VĂN 11 – THPT CHUYÊN TRẦN PHÚ – HẢI PHÒNG

SỞ GD & ĐT HẢI PHÒNG
TRƯỜNG THPT CHUYÊN TRẦN PHÚ

ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KỲ I
NĂM HỌC 2025 – 2026
Môn: NGỮ VĂN; Khối: 11

Thời gian làm bài: 90 phút, không kể thời gian phát đề

I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc đoạn trích sau:

NGƯỜI TỪ TRẠI GIAM
Lương Đình Khoa

(Tóm tắt bối cảnh: Hắn từng có gia đình hạnh phúc với người vợ và đứa con ngoan. Một vụ hoả hoạn do cướp đi của hắn tất cả, khiến hắn trở thành tội phạm và đi tù nhiều năm. Sau khi ra tù, hắn về thăm mộ vợ con, bàng hoàng nhận ra bà già hàng xóm cuối cùng ngóng đợi ông hàng ngày ra vào, thỉnh thoảng mắc bệnh lẫn, nhầm hắn với con trai bà đã bỏ đi, nhưng gặp lại bà cụ hắn không nỡ nặng lời, chỉ lặng lẽ đi theo và nghe bà dặn dò.)

Mới đó mà hắn đã ở nhà bà Xanh gần nửa tháng. Hắn cũng đã bắt đầu quen với mọi thứ nơi đây, quen cả bà lão lúc nào cũng cười nói như trẻ nhỏ kia nữa. Bà nói toàn những chuyện vu vơ không đâu, những chuyện bà nghe được… Chuyện về những người nông dân trong xóm được mùa, về cô Bủng hiếu thảo, về bác Ngô nói được cả tiếng nước ngoài, thi thoảng dịch bài đăng báo… Hắn không buồn quan tâm. Nhưng đêm đến – đêm của một vắng lặng, hắn lại trầm ngâm suy nghĩ… Hắn thấy có một cái gì đó, một cái gì hắn cũng không biết, không gọi được tên cứ dâng lên trong lòng… Và hắn thấy khó chịu, bực bội vì điều ấy.

Không đợi được nữa, một đêm trăng, hắn cõng bà Xanh chạy ra cánh đồng.

– Con đưa mẹ đi gặp người con sắp lấy làm vợ.

– Ừ, nhưng đêm hôm thế này biết con bé nó còn thức không con?

Hắn giật nảy mình, đứng sững lại. Hắn không ngờ một bà cụ mù lòa lại xác định thời gian chính xác đến thế. Hắn đang lúng túng không biết nói câu gì thì bà Xanh lại lên tiếng:

– Sương xuống lạnh đấy, con có mặc thêm áo không? Đừng cậy mình trai tráng rồi ốm ra đấy thì khổ con ạ!

Hắn vẫn im lặng, lủi thủi cõng bà Xanh quay trở lại nhà.

Ngày hôm sau, bà Xanh lên cơn sốt. Hắn cuống cuồng chẳng biết phải làm sao… Hắn đã từng sốt như thế, song sức vóc khỏe mạnh, chẳng cần săn sóc, thuốc men gì nó cũng tự khỏi. Nhưng đấy là hắn chứ không phải một người già cả mù lòa đang nằm trên giường kia…

Chạy sang nhà bên cạnh, người ta chỉ đường cho hắn tới trạm xá. Hắn cõng bà Xanh chạy như bay trên con đường đất đỏ, mồ hôi hắn vã ra như tắm. Chẳng biết lúc ấy hắn nghĩ gì nữa… Hắn đang mong bà cụ chết để chiếm lấy mảnh vườn kia mà…

Tại trạm xá, cô y tá bước ra tươi cười với hắn:

– May cho anh đấy! Chỉ chậm một chút nữa thôi là mẹ anh khó mà qua khỏi.

Hắn gượng gạo cười, cảm ơn cô y tá và vào gần bà cụ. Hắn quì xuống bên giường bà Xanh và khóc… Nước mắt, lại nước mắt… Hắn sợ trông thấy những giọt nước mắt của người khác, giờ chính hắn lại trông thấy nước mắt của mình… Chao ôi!

– Tại sao? Bà biết tôi không phải là con trai của bà mà… Tại sao?

Bà cụ Xanh lần lần nắm lấy tay hắn:

– Đúng, từ lâu mẹ đã biết con không phải là đứa con trai đã mất tích của mẹ. Nhưng mẹ già rồi, ông giời cho sống được ngày nào thì hay ngày ấy, biết thế nào hả con. Mẹ không chờ được đứa con ấy nữa, mong manh lắm… Mẹ chỉ cần một người ở bên sớm tối, sống vui vẻ nốt những tháng ngày còn lại thôi. Và con đã xuất hiện.

– Nhưng… Nhưng mẹ biết con là ai, trước đây như thế nào không? Con ở tù ra, là một kẻ lưu manh côn đồ…

– Không, mẹ không quan tâm. Con người ta sinh ra, bản tính vốn là lương thiện mà con. Dù có xấu xa, tàn bạo đến mấy thì một lúc nào đấy, cái phần lương thiện kia sẽ trỗi dậy và đưa đường người ta trở về với bản chất thực của mình…

Một đêm, hắn lặng lẽ trở dậy, khép cửa lại đi ra ngõ. Rồi bất ngờ hắn chạy, chạy như ma đuổi trên con đường trải đầy đá dăm. Đá dưới chân hắn như những mũi dao đang dựng lên, đau buốt. Hắn ngã dúi dụi xuống một ruộng lúa bên đường.

– Ai? – Một tiếng quát dõng dạc, và ánh đèn pin rọi thẳng vào mặt hắn – Đêm hôm khuya khoắt, làm gì mà chạy như ma đuổi thế? Theo tôi về ủy ban giải quyết.

Hắn không nói gì, để mặc cho người bảo vệ dẫn về ủy ban xã.

Hôm sau, hắn vừa tỉnh dậy đã thấy bà Xanh và mọi người đến xin cho hắn về.

– Con đừng đi, đừng bỏ mẹ mà đi, con ơi! – Bà Xanh vừa nói, vừa đưa hai tay run run quờ quạng tìm hắn.

Hắn đưa hai tay ra đỡ bà cụ, rồi cõng bà về lại ngôi nhà yên bình nơi xóm Trại cùng với mọi người trong ánh bình minh ấm áp đang lan dần trên những vạt cỏ xanh…

Chú thích: Nhà văn Lương Đình Khoa sinh năm 1985, quê ở Hưng Yên, hiện sống tại Hà Nội.
Một số tác phẩm tiêu biểu: Gió mùa thổi mãi, Tuổi thanh xuân đôi chuyến tàu đi lạc, Vẽ như đi…
Sáng tác của Lương Đình Khoa thường lấy cảm hứng từ những nỗi buồn, những câu chuyện về con người và cuộc sống, thể hiện đầu óc của một tâm hồn trong sáng, tràn đầy yêu thương và giàu xúc cảm.
Truyện ngắn Người từ trại giam được sáng tác tháng 10/2003, in trong Tuổi thanh xuân đôi chuyến tàu đi lạc.

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. Xác định ngôi kể được sử dụng trong đoạn trích.

Câu 2. Các sự kiện trong đoạn trích được sắp xếp theo trình tự nào?

Câu 3. Nêu ý nghĩa của chi tiết: Hắn quỳ xuống bên giường bà Xanh, và khóc.

Câu 4. Nêu tình cảm, thái độ của nhà văn đối với nhân vật hắn được thể hiện trong đoạn trích.

Câu 5. Trong đoạn trích trên, bà cụ đã nói với nhân vật hắn:

“Con người ta sinh ra, bản tính vốn là lương thiện mà con. Dù có xấu xa, tàn bạo đến mấy thì một lúc nào đấy, cái phần lương thiện kia sẽ trỗi dậy, và đưa dòng người ta trở về với bản chất thực của mình…”

Anh/chị có đồng tình với quan niệm trên không? Tại sao?

II. VIẾT (6,0 điểm)

Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích một số nét đặc sắc nghệ thuật
(cách tổ chức hệ thống các sự kiện, ngôi kể, điểm nhìn, nhân vật, …)
trong đoạn trích văn bản Người từ trại giam của Lương Đình Khoa.