Đề thi học sinh giỏi Ngữ Văn 10 trường THPT Bình Sơn – Vĩnh Phúc năm 2024 – 2025

I.  ĐỌC HIỂU ( 6,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

(Lược phần đầu: Nhân vật tôi kể về chuyện gia đình mình, “người ba” lấy người vợ đầu – nhân vật “dì” – không được bà nội đồng ý nên ra ở riêng trên một con thuyền lênh đênh trên sông. Khi đứa con bị ngã xuống sông chết đuối, “người ba” bỏ người vợ đó, về nhà lấy nhân vật “má tôi” theo sắp xếp của bà nội rồi sinh ra nhân vật “tôi”. Tuy nhiên ông vẫn nhớ về người vợ cũ nên lúc nào cũng thẫn thờ ra sông, còn người vợ cũ thì cắm sào neo ghe ở ngã ba sông trước nhà chồng cũ ngó mong hoài. Nhân vật “má tôi” giận hờn, buồn phiền mãi vì mẹ chồng đã để chồng cưới mình nhưng không có tình yêu. Sau đó, “má tôi” thấy mẹ chồng bứt rứt cũng không tỏ ra phiền muộn nữa, cốt để an ủi lúc cuối đời. Khi mẹ chồng vừa khuất, nhân vật “má tôi” quyết định gặp “đối thủ” một lần, chỉ định nhìn vậy thôi, chưa biết làm gì mà cũng không biết làm gì người ta, nhưng chắc chắn phải bảo người ta buông tha chồng mình, không neo ghe trước nhà nữa).

(…) “Họ ngồi đối mặt với nhau. Má tôi thấy lòng mình bình lặng lạ lùng, hồi ngồi dựng cái cảnh gặp mặt nầy, cứ tưởng là phải làm một cái gì ghê gớm lắm. Có thể vì người đàn bà của ba tôi hiện lên rất hiền, dì mặc chiếc áo cộc tay mầu cau khô ở trong, khoác thêm chiếc áo bà ba ở ngoài, mỏng te, nhiều mụn vá. Tóc đã bạc nhiều, lơ thơ vài cọng rủ xuống mặt. Sương gió đã làm cho khuôn mặt dì đen sạm, nhăn nheo. Má tôi nghĩ thầm trong bụng: “Xấu hơn mình nhiều”. Má tôi sợ cứ nhìn chằm chằm người ta hoài cũng không phải nên má ngó lơ chỗ khác. Ðồ vật trên ghe món nào cũng nhỏ nhắn, tuềnh toàng. (…) Má tôi hỏi:

• Chị đi ghe một mình à, một mình cũng được sao?
• Dà, cũng được, chị.
• Ủa, chồng chị đâu?
• Dà, dì bối rối, ảnh… đi xa lắm.
• Còn chồng tôi thì theo vợ bé mất rồi, má tôi nói luôn.

Dì nhìn sững má, dường như để xem xem nỗi đau mất chồng của má với dì có giống nhau.

Hồi lâu, dì chợt cúi mặt:

• Uống trà, chị, hoàn cảnh của chị cũng buồn thiệt. Nhưng thể nào rồi ảnh cũng quay về.

Thiệt đó chị, đa số đàn ông đều tốt.

(…) Sát bên hông dì, dưới tấm vải trắng thêu dở là hai xấp quần áo cũ, người lớn có, trẻ con

có được xấp ngay ngắn, nhưng hết thảy đều cũ kỹ, bạc mầu. Má tôi vọt miệng:

• Ủa, chị có cháu nhỏ à?

Sau nầy, má tôi nói, đó là cái câu tàn độc nhất mà má lỡ miệng đánh ngay vào nỗi đau của dì. Dì nhìn trân trân vào ngọn đèn, cái nhìn đau nặng. “Con bé Phước nhà tôi vô phước lắm chị à, tại tôi không cẩn thận nên cháu vừa mới biết bò đã té sông, trôi mất. Cũng mười mấy năm rồi, bây giờ nó còn sống, chắc tôi thêu gối cưới cho nó cũng vừa. (…) Mớ đồ nầy tôi cất lâu rồi, sợ mốc, cứ mấy tháng là tôi đem ra giặt lại, của con bé con tôi có, của chồng tôi có. Chồng tôi… tôi chỉ còn giữ lại bao nhiêu đây thôi. Chị coi, tôi khùng hôn, không giặt thì không được mà giặt hoài, tới hơi chồng cũng bay, tôi cũng quên mất rồi…”.

Dì cười quay quắt. Má tôi chút nữa đã bật khóc, bà cố nén nghẹn ngào:

• Ðàn bà mình sao khổ vậy?

Tiếng gà gáy xa xa, con nước đêm nay mau lớn quá, mới đây thôi đã ngập nửa cây sào neo ghe rồi. Lúc nầy, nước lớn không nghe bìm bịp kêu, mà nhờ không có, chứ nghe bìm bịp kêu càng buồn nữa. Má tôi ngồi bình tâm lại, vậy thì mình nhỏ nhen gì mà giành với người ta chút nầy nữa. Năm nầy qua năm khác mình được sống chung với ảnh, ban ngày ngoài ruộng, ban đêm chung giường. Ngó mặt nhau ăn cơm, ngủ cũng đấu mặt lại ngủ… Còn người ta, nhớ thương đứt ruột, có thể chạy ào lại để gặp nhau nhưng vì lương tâm không làm được, đành ngồi đây ngó lên, ngồi ở trên ngó xuống. Ðau lắm chớ. Má tôi nhìn ra ngoài trời, vẫn còn khuya lắm, nhưng đã thấy mấy chiếc xuồng đi chợ sớm lướt qua, tiếng mái chèo quẫy chũm trên mặt sông ngọt, nhẹ, cứ tưởng từng lát nước xếp lên nhau như những lát đất cày. Dường như trời bớt gió nhiều rồi. Dì nghiêng đầu ra ngó trời, chừng như nuối tiếc, thảng thốt:

• Trời đất, đêm qua lẹ thiệt. Chắc tôi phải đi bây giờ.
• Sớm vậy sao?
• Dạ, tôi thường đi… trước lúc người ta thức…
• Tại tôi nhiều chuyện làm chị thêu không ..
• Không, người đàn bà cười, nét mặt thốt nhiên buồn bã, tôi thêu cho hết đêm, xong rồi lại tháo chỉ ra thôi, tôi sợ, nếu không làm gì, tôi… tôi sẽ nhớ chồng con tôi rồi mắc… khóc, cầm lòng không được. Mà, đàn ông chịu cực khổ nhiều lắm rồi, lấy nước mắt trói buộc họ nữa, tội họ lắm, chị à.

Vậy rồi hai người chia nhau đi. Ghe nổ máy rồi, khói xịt tơi bời, dì còn dặn lại: “Nếu ảnh có quay về, chị đừng giận ảnh nghen. Người ta có đi đâu làm gì thì cũng thương mình chị thôi”. Má tôi không nói, quay đi và khóc.

Tháng sau, má tôi quyết định gom mớ của cải cả nhà có được ra chợ, mua cái nhà. Ba tôi biết chút ít nghề mộc nên nhận đóng tủ, bàn ghế ở nhà, má tôi chiên đậu hũ bỏ mối, chị tôi mở tiệm may, tôi vào đại học. Mọi thứ được sắp đặt lại, mới mẻ, gọn ghẽ. Má tôi bắt ba phải xa sông, nhưng chính bà cũng biết, những dòng nhớ vẫn tiếp tục chảy mãi trong hồn ông. Má tôi cũng không kể với ba cái đêm gặp “tình địch” ấy, nhưng mãi mãi, mỗi khi cả nhà ngồi ăn cơm, tim má lại hiện lên hình ảnh cái rổ úp chén đan bằng nan tre đã xỉn mầu, trên đó có cái dĩa, cái tô và ba cái chén, ba đôi đũa như thuở người đàn bà trên ghe còn nguyên một gia đình.

… Bây giờ má tôi muốn gặp dì, nhưng lâu quá, chờ hoài không thấy dì ghé lại đậu ngoài bến như ngày xưa, đã mười mấy năm rồi, không biết có biến cố gì không. Chỉ tội má tôi tảo tần kiếm cho kỳ được. Tôi hỏi má tìm làm gì, má tôi nói để cho hai người gặp lại, coi thần trí ba mầy có đỡ hơn không. Rồi thì ba tôi cũng mỏi mòn nằm xuống trên mảnh vườn của nội tôi, bình yên. Má tôi vẫn không ngừng tìm kiếm dì, hỏi để làm gì, má tôi nói để cho dì hay và nói với dì, nếu sống mà không gần được chừng nào chết, mời dì lên nằm trên đất vườn tôi.

Ðó là nỗ lực cuối cùng má tôi làm để chấm dứt cái cảnh ba nằm bên má mà hồn vẫn hướng về những dòng sông miên man chảy.”

(Trích Dòng nhớ – Nguyễn Ngọc Tư)

CHÚ THÍCH:

1. Nguyễn Ngọc Tư sinh năm 1976 tại Đầm Dơi, Cà Mau. Bà là nữ nhà văn trẻ của Hội nhà văn Việt Bà thường viết về những điều gần gũi nhất trong cuộc sống, những cuộc đời éo le, những số phận chìm nổi với một giọng văn đậm chất Nam bộ.
2. Tác phẩm “Dòng nhớ” in trong tập truyện “Cánh đồng bất tận” (2005), gồm 13

truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư.

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1 : Xác định ngôi kể của đoạn trích trên.

Câu 2: Đoạn văn “Má tôi ngồi bình tâm lại, vậy thì mình nhỏ nhen gì mà giành với người ta chút nầy nữa. Năm nầy qua năm khác mình được sống chung với ảnh, ban ngày ngoài ruộng, ban đêm chung giường. Ngó mặt nhau ăn cơm, ngủ cũng đấu mặt lại ngủ…” thuộc kiểu lời văn nào?

Câu 3: Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong câu văn sau: Rồi thì ba tôi cũng mỏi mòn nằm xuống trên mảnh vườn của nội tôi, bình yên.

Câu 4: Theo anh/chị, vì sao sau khi gặp nhân vật “dì”, “má tôi” lại “ không nói, quay đi và khóc” ?

Câu 5: Truyện không kết thúc ở cuộc chia tay giữa hai người phụ nữ mà kể tiếp chuyện nhân vật “má tôi” đi tìm người vợ cũ của chồng suốt mười mấy năm với “nỗ lực cuối cùng … để chấm dứt cái cảnh ba nằm bên má mà hồn vẫn hướng về những dòng sông miên man chảy.”. Anh/chị hãy nêu ý nghĩa phần kết thúc của tác phẩm?

II.  VIẾT (16.0 điểm)

Câu 1 (6.0 điểm) Nghị luận xã hội

Từ tác phẩm Dòng nhớ của Nguyễn Ngọc Tư, anh/chị hãy viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của mình về ý nghĩa của sự đồng cảm trong cuộc sống.

Câu 2 (10.0 điểm) Nghị luận văn học

Trong cuộc trò chuyện với PGS. TS Phan Huy Dũng, nhà phê bình Hoàng Đăng Khoa cho rằng: “Văn chương giúp người ta nhìn sâu hơn vào đời sống, sống sâu hơn với đời”. Bằng việc phân tích đoạn trích trên được rút từ truyện ngắn “Dòng nhớ” của Nguyễn Ngọc Tư, anh/chị hãy làm sáng tỏ nhận định trên.

— HẾT —

(Đề thi gồm 05 trang)

Loading...

Taking too long?

Reload document

| Open in new tab

TẢI VỀ TẠI ĐÂY

☕ Nếu bạn thấy tài liệu này hữu ích, hãy ủng hộ mình một ly cà phê nhỏ để có thêm động lực biên soạn, cập nhật và duy trì website miễn phí, không quảng cáo gây phiền nhé!

☕ Ủng hộ 1 ly cà phê 📲 Quét QR Momo / VietQR

💬 Mỗi tháng có hơn 20.000 học sinh truy cập học tập miễn phí — cảm ơn bạn đã giúp mình duy trì dự án này! ❤️

Quét QR để ủng hộ

×