ĐỀ BÀI
ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
(1) Để trưởng thành, tất cả chúng ta đều phải trải qua hai cuộc đấu tranh: một cuộc đấu tranh bên ngoài và một cuộc đấu tranh ngay trong tâm trí mỗi người. Nhưng cuộc đấu tranh quan trọng nhất và có ý nghĩa nhất chính là cuộc đấu tranh diễn ra ngay trong tâm hồn mỗi người. Đó là cuộc đấu tranh chống lại những thói quen không lành mạnh, những cơn nóng giận sắp bùng phát, những lời gian dối chực trào, những phán xét thiếu cơ sở và cả những căn bệnh hiểm nghèo…. Những cuộc đấu tranh như thế diễn ra liên tục và thật sự rất gian khó, nhưng lại là điều kiện giúp bạn nhận ra cảnh giới cao nhất của mình.
(2) Hãy luôn cẩn trọng và can đảm. Hãy tiếp thu ý kiến những người xung quanh nhưng đừng để họ chi phối quá nhiều đến cuộc đời bạn. Hãy giải quyết những bất đồng trong khả năng của mình nhưng đừng quên đấu tranh đến cùng để hoàn thành mục tiêu đề ra. Đừng để bóng đen của nỗi lo sợ bao trùm đến cuộc sống của bạn.
(3) Bạn phải hiếu rằng, dù có thất bại thảm hại đến mấy chăng nữa thì bạn cũng đã học hỏi được điều gì đó bổ ích cho mình. Vì vậy, hãy tin tưởng vào con đường mình đang đi và vững vàng trong cuộc đấu tranh vì những mục tiêu cao cả.
(4) Với sự hi sinh, lòng kiên trì, quyêt tâm nỗ lực không mệt mỏi và tính tự chủ của mình, nhất định bạn sẽ thành công. Bạn chính là người làm chủ số phận của mình…”
(Trích Đánh thức khát vọng, nhiều tác giả, First News tổng hợp NXB Hồng Đức, 2017, tr.67,78)
Câu 1: Xác định thể loại của văn bản trên. Chỉ ra những bằng chứng được tác giả đưa ra làm sáng tỏ lí lẽ “cuộc đấu tranh diễn ra ngay trong tâm hồn mỗi người” ở đoạn (1).
Câu 2: Xác định 1 phép liên kết có trong đoạn văn sau:
(3) Bạn phải hiếu rằng, dù có thất bại thảm hại đến mấy chăng nữa thì bạn cũng đã học hỏi được điều gì đó bổ ích cho mình. Vì vậy, hãy tin tưởng vào con đường mình đang đi và vững vàng trong cuộc đấu tranh vì những mục tiêu cao cả.
Câu 3: Từ những luận điểm, lí lẽ, bằng chứng, tác giả khẳng định vấn đề gì?
Câu 4: Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ trong những câu văn: Hãy luôn cẩn trọng và can đảm. Hãy tiếp thu ý kiến những người xung quanh nhưng đừng để họ chi phối quá nhiều đến cuộc đời bạn. Hãy giải quyết những bất đồng trong khả năng của mình nhưng đừng quên đấu tranh đến cùng để hoàn thành mục tiêu đề ra.
Câu 5: Em hiểu như thế nào về ý kiến: “Dù có thất bại thảm hại đến mấy chăng nữa thì bạn cũng đã học hỏi được một điều gì đó bổ ích cho mình”?
Câu 6: Thông điệp có ý nghĩa nhất đối với em qua đoạn trích? Lí giải?
LÀM VĂN
Viết bài văn nghị luận phân tích đoạn thơ sau:
ĐỒNG ĐỘI TÔI TRÊN ĐẢO THUYỀN CHÀI
(Trích)
Lều bạt chung chiêng giữa nước, giữa trời
Đến một cái gai cũng không sống được
Sớm mở mắt, nắng lùa ngun ngút
Đêm trong lều như trôi trong mây…
…Đảo tự giấu mình trong màu nước lam xanh
Cái giọt máu thiêng dưới ngầu ngầu bọt sóng
Tổ quốc ơi! Tiếng chúng tôi kêu lên mà mắt chúng tôi nhìn xuống
Bóng chúng tôi trùm khắp đảo Thuyền Chài.
Đảo Thuyền Chài, 5-1958 (Trần Đăng Khoa, “Bên cửa sổ máy bay”, NXB Tác phẩm mới)
Chú thích:
Đảo Thuyền Chài : là một rạn san hô vòng thuộc Quần đảo Trường Sa, ở đó có ba bãi cát nhỏ, khi thủy triều xuống thì cao hơn mặt nước khoảng 0,5 m, khi thủy triều lên thì ngập khoảng 1,0 m
Chung chiêng: Ở trạng thái như lơ lửng trong không trung, nghiêng qua nghiêng lại, không ổn định, không vững chắc
Tác giả: Nhà thơ Trần Đăng Khoa sinh năm 1958 quê ở huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Ông là một trong những cây bút nổi bật trên văn đàn Việt Nam đương đại. Thế giới thơ Trần Đăng Khoa chân thực, hồn nhiên, tinh tế, có những bài chạm đến suy tư sâu sắc.
Bài thơ Đồng đội tôi trên đảo Thuyền Chài sáng tác tháng 5 năm 1978 khi nhà thơ Trần Đăng Khoa ra thăm hòn đảo Thuyền Chài.
————————HẾT———————–
HƯỚNG DẪN CHẤM
| Câu | Yêu cầu cần đạt | Điểm |
| I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm) | ||
| 1 | – Thể loại: văn bản nghị luận
– Bằng chứng: Cuộc đấu tranh chống lại những thói quen không lành mạnh, những cơn nóng giận sắp bùng phát, những lời gian dối chực trào, những phán xét thiếu cơ sở và cả những căn bệnh hiểm nghèo… |
0,5
0,5 |
| 2 | – Phép liên kết: phép nối: vì vậy | 1,0 |
| 3 | Vấn đề nghị luận: Mỗi chúng ta (bạn) chính là người làm chủ số phận của mình. | 1,0 |
| 4 | – Biện pháp tu từ: Điệp từ “Hãy”/ Điệp cấu trúc (Hãy… nhưng…)
– Tác dụng: + Nhấn mạnh cần cân bằng giữa việc giải quyết những vấn đề, những tác động từ bên ngoài với các vấn đề trong nội tại mỗi cá nhân. + Tạo âm hưởng, nhịp điệu, tăng sức gợi hình gợi cảm cho câu văn. |
0,25
0,5
0,25 |
| 5 | – Nội dung câu nói: “Dù có thất bại thảm hại đến mấy chăng nữa thì bạn cũng đã học hỏi được một điều gì đó bổ ích cho mình” : Mỗi thất bại là một lần chúng ta rút ra những kinh nghiệm, những bài học xương máu cho bản thân trên con đường dẫn đến thành công. Như vậy, thất bại còn là nguồn động lực để ta không ngừng nỗ lực, cố gắng, trau dồi bản thân trở nên tốt đẹp hơn, hoàn thiện hơn.
– Nêu suy nghĩ của bản thân: + Đừng ngại vấp ngã, đừng sợ thất bại, đừng chán nản bi quan khi gặp phải thất bại. + Hãy biết cách đứng lên sau mỗi lần vấp ngã bằng chính những kinh nghiệm, bài học đúc kết từ thất bại |
1,0 |
| 6 | HS có thể chọn một trong số các thông điệp sau, lí giải hợp lí:
– Luôn đấu tranh với bản thân để hoàn thiện mình mỗi ngày – Sống cần có lí tưởng, mục tiêu và nỗ lực hành động. – Học hỏi, tiếp thu ý kiến từ những người xung quanh… |
1,0 |
| II. LÀM VĂN (4.0 điểm) | ||
|
|
Viết bài văn nghị luận phân tích đoạn thơ trích trong bài thơ “Đồng đội tôi trên đảo Thuyền Chài” | 4,0 |
| a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận phân tích tác phẩm thơ | 0,25 | |
| b. Xác định đúng yêu cầu của đề bài | 0,25 | |
| c. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau
1. Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm, nội dung ngắn gọn của văn bản. 2. Phân tích nội dung chủ đề văn bản – Nêu chủ đề: Bài thơ khắc họa sự hy sinh, tình yêu Tổ quốc sâu sắc của những người lính đảo, làm cho chúng ta cảm thấy tự hào và trân trọng hơn những giá trị mà họ đã dành cho đất nước. – Phân tích nội dung chủ đề văn bản: + Các hình ảnh: lều bạt, cái gai không sống được, và sự ẩn mình của đảo trong màu nước lam xanh (nghệ thuật liệt kê, hình ảnh giản dị, chân thật) , hệ thống từ láy: chung chiêng, ngun ngút, biện pháp tu từ so sánh: đêm trong lều như trôi trong mây => nhấn mạnh sự khắc nghiệt của hoàn cảnh, thời tiết và lòng kiên cường của những người lính trên đảo Thuyền Chài đang chiến đấu vì Tổ quốc. + Hình ảnh ẩn dụ: Cái giọt máu thiêng, hình ảnh đảo, bóng chúng tôi trùm khắp đảo => nhấn mạnh Tình yêu Tổ quốc: sự đấu tranh và sự hiện diện không ngừng của những người đang bảo vệ Tổ quốc, dù trong hoàn cảnh đầy khó khăn và bất lực. + Tình yêu đất nước còn được thể hiện qua tiếng gọi thân thương và thiêng liêng: “Tổ quốc ơi!” (câu cảm thán) + Nước non dẫu đang lặng im tiếng súng, nhưng kẻ thù vẫn luôn luôn dòm ngó, rình rập biển, đảo thân thương, vì thế các anh phải luôn tỉnh táo, cảnh giác: “Tiếng chúng tôi kêu lên mà mắt chúng tôi nhìn xuống”. Với người lính đảo, họ luôn đặt ý thức trách nhiệm gìn giữ bảo vệ Tổ quốc lên hàng đầu. Vẻ đẹp ấy được cảm nhận với tâm hồn nghệ sĩ gắn bó và giàu yêu thương, cảm phục. 3. Khái quát đặc sắc nghệ thuật + Thể thơ tự do linh hoạt trong vần nhịp, phóng túng trong biểu đạt cảm xúc. + Hình tượng thiên nhiên được miêu tả độc đáo qua hệ thống ngôn từ tự nhiên, giàu hình ảnh, cảm xúc. + Các biện pháp tu từ: So sánh, ẩn dụ, dùng từ láy… -> Xây dựng hình tượng người lính vừa mang nét chung của người lính bộ đội cụ Hồ, vừa mang nét riêng của những người lính đảo. * Liên hệ, mở rộng: các tác phẩm cùng đề tài tình yêu Tổ quốc của người lính (Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính…) 4. Đánh giá chung – Đánh giá về giá trị tư tưởng, đặc sắc nghệ thuật của bài thơ: bài thơ đã khơi dậy trong ta ý thức trách nhiệm gìn giữ bảo vệ Tổ quốc… |
0,25
1,5 1,0 0.25
|
|
| d. Sáng tạo: bài viết có quan điểm riêng, suy nghĩ phù hợp, có so sánh mở rộng với bài thơ có cùng chủ đề, đề tài | 0,25 | |
| e. Chính tả, dung từ, đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt | 0,25 | |