Phần I(3,5 điểm): Đọc-hiểu
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
Tết
Tết năm kia bố mẹ già tất bật nhặt lá mai, trang hoàng nhà đón chờ con cháu.
Chợt xe bưu phẩm dừng trước cửa, người ta ôm vào đủ loại quà kèm bưu thiếp ghi: “Bố mẹ ăn tết vui vẻ, sang năm chúng con sẽ về”.
Tết năm sau lại hăm hở dọn nhà. Lại xe đỗ cửa. Lại quà ngổn ngang. Và lời chúc quen thuộc.
Tết năm này con cháu về, thấy nhà mình thiếu tết. Cây mai nguyên lá. Mái nhà xanh rêu. Quà năm cũ còn nguyên, vương bụi…
(Trần Hoàng Trúc, https://tuoitre.vn).
Câu 1: Đoạn văn đề cập tới thời điểm nào trong năm? Những từ ngữ nào cho thấy điều đó?
Câu 2: Tìm yếu tố miêu tả trong văn bản và nêu tác dụng
Câu 3: Tìm lời dẫn trực tiếp trong văn bản, cho biết dấu hiệu để em nhận ra đó là lời dẫn trực tiếp.
Câu 4: Cho biết những thông điệp có ý nghĩa em rút ra sau khi đọc văn bản trên?
Phần II (6,5 điểm): Viết văn
Câu 1 (4,0). Từ văn bản trên, em hãy viết bài văn bàn về vai trò của gia đình với cuộc đời mỗi con người.
Câu 2(2,5): Viết đoạn văn khoảng 200 chữ phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Lạc quan” của Xuân Diệu:
Vườn cười bằng bướm, hót bằng chim;
Dưới nhánh, không còn một chút đêm :
Những tiếng tung hô bằng ánh sáng
Ca đời hưng phục trẻ trung thêm.
Gió qua, như một khách thừa lương,
Lay nắng trên mình lá loáng sương.
Hoa cúc dường như thôi ẩn dật.
Hoa hồng có vẻ bận soi gương….
Gợi ý
Câu | Nội dung cần đạt | Điểm |
1 | -Đoạn văn đề cập tới thời điểm Tết
-Những từ ngữ như: tết, mai vàng, dọn nhà… |
0,25
0,25 |
2 | -Yếu tố miêu tả: tất bật nhặt lá mai, trang hoàng nhà, hăm hở dọn nhà, quà ngổn ngang, cây mai nguyên lá, mái nhà xanh rêu, quà năm cũ còn nguyên, vương bụi,
-Tác dụng: Gợi khung cảnh hiu quạnh, vắng vẻ của căn nhà đồng thời thể hiện niềm xót xa, đau đơn khi cha mẹ không còn nữa |
0,5
0,5 |
3 | – Lời dẫn trực tiếp: “Bố mẹ ăn tết vui vẻ, sang năm chúng con sẽ về”.
– Dấu hiệu nhận biết: Đây là nguyên văn lời nhắn của con với bố mẹ trong tấm thiệp và nó được đặt sau dấu hai chấm và trong ngoặc kép. |
0,5
0,5 |
4 | HS nêu được những thông điệp có ý nghĩa:
– Là con cái, dù đi đâu thì tết cũng nên về sum họp cùng gia đình. – Tết không quan trọng ở vật chất đủ đầy, điều quan trọng là cả gia đình được sum họp đầm ấm. – Khi cha mẹ còn trên đời, hãy quan tâm đến họ, đừng để khi họ đã lìa xa cõi đời mới đau đớn, xót xa. |
0,5
0,5 |
Phần II (6,5 điểm)
Câu 1(4,0 )
*Yêu cầu về hình thức: Bài văn nghị luận
*Yêu cầu về nội dung: nghị luận về vấn đề ý nghĩa của lòng biết ơn trong cuộc sống
*Dàn ý:
Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề nghị luận (vai trò của gia đình)
Xukhôm linxki đã từng nói: “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất, trong trái tim người khác”. Thật vậy, mỗi con người sống đều phải tạo ra cho mình những giá trị riêng thật tốt đẹp. Và việc nhận ra vai trò của gia đình chính là một trong yếu tố để chúng ta làm nên điều đó.
Thân đoạn : Bàn về vai trò của gia đình
– Giải thích:
+ Gia đình: là nơi những người có quan hệ gần gũi hoặc có cùng huyết thống chung sống dưới một mái nhà, cùng nhau làm ăn, phát triển dựa trên nền tảng yêu thương và đùm bọc nhau.
==> Gia đình có vai trò vô cùng quan trọng đối với cuộc sống con người, là nơi con người khôn lớn, phát triển cả về thể xác và tâm hồn.
-Biểu hiện:
+Ai sinh ra trong cuộc đời này cũng có một gia đình riêng của mình, là nơi ta lớn lên được nuôi dưỡng và trưởng thành.
+Khi ốm đau gia đình là nơi ta được chăm sóc, quan tâm lo lắng, khi thất bại là điểm tựa cho ta, khi mệt mỏi là nơi ta trở về…
-Ý nghĩa: Gia đình có vai trò đặc biệt quan trọng với cuộc đời của mỗi con người
+ Gia đình như một tế bào tự nhiên, là đơn vị nhỏ nhất để tạo nên xã hội. Không có gia đình để tái tạo ra con người thì xã hội không tồn tại và phát triển được. Chính vì vật, muốn xã hội tốt thì phải xây dựng gia đình tốt.
+ Gia đình là cầu nối giữa cá nhân và xã hội. Mỗi cá nhân chỉ có thể sinh ra trong gia đình. Không thể có con người sinh ra từ bên ngoài gia đình. Gia đình là môi trường đầu tiên có ảnh hưởng rất quan trọng đến sự hình thành và phát triển tính cách của mỗi cá nhân. Và cũng chính trong gia đình, mỗi cá nhân sẽ học được cách cư xử với người xung quanh và xã hội.
+ Gia đình là tổ ấm mang lại các giá trị hạnh phúc. Gia đình là tổ ấm, mang lại các giá trị hạnh phúc, sự hài hòa trong đời sống của mỗi thành viên, mỗi công dân của xã hội. Chỉ trong gia đình, mới thể hiện mối quan hệ tình cảm thiêng liêng giữa vợ và chồng, cha mẹ và con cái. Gia đình là chỗ dựa tinh thần vững chắc trong cuộc sống, chốn về bình yên sau những vất vả gian lao, nơi luôn rộng mở khoan dung sau những sai lầm vấp ngã.
+ Gia đình là nơi nuôi dưỡng, chăm sóc những công dân tốt cho xã hội. Sự hạnh phúc gia đình là tiền đề để hình thành nên nhân cách tốt cho những công dân của xã hội. Vì vậy muốn xây dựng xã hội thì phải chú trọng xây dựng gia đình. Hồ chủ tịch nói: “Gia đình tốt thì xã hội tốt, nhiều gia đình tốt cộng lại thì làm cho xã hội tốt hơn”.
+ Gia đình là nguồn động viên, hỗ trợ về tinh thần để mỗi người nỗ lực hơn, mạnh mẽ và vững vàng hơn trong cuộc sống
* Dẫn chứng: Nhân vật Nhĩ trong tác phẩm “Bến quê” của nhà văn Nguyễn Minh Châu quá nửa đời người phiêu dạt, đến khi nằm trên giường bệnh mới nhận ra điều giản dị và thiêng liêng nhất là gia đình và người vợ tần tảo với những đứa con ngoan chính là bến đỗ bình an nhất, là điểm tựa cho anh những ngày cuối cùng của cuộc đời.
-Đối lập-mở rộng:
+ Bên cạnh đó vẫn còn có nhiều người chưa nhận thức được tầm quan trọng của gia đình, sống vô tâm, hời hợt thờ ơ với mọi người.
Cũng có những người thiếu đi sự may mắn, không có gia đình hoặc có một gia đình chưa trọn vẹn.
– Bài học:
+Ý thức rõ vai trò của gia đình, vì vậy phải ra sức gìn giữ, bảo vệ gia đình. Tuy nhiên cũng cần chú ý rằng, yêu gia đình là hoàn toàn đúng nhưng điều đó không có nghĩa là bao che cho những người thân làm việc sai trái với chuẩn mực và pháp luật.
+ Là học sinh, là thành viên của gia đình ta phải giữ gìn gia đình hạnh phúc, phải chăm ngoan học giỏi, hiếu kính với ông bà cha mẹ, anh em phải yêu thương hòa thuận có như thế gia đình mới ấm êm, hạnh phúc.
Kết đoạn: Khẳng định lại vấn đề +Thông điệp
Cuộc đời không hề dễ dàng, nhưng cũng chưa bao giờ phức tạp. Tất cả do suy nghĩ của chúng ta mà nên. Chúng ta sinh ra từ đâu và khi chết đi chúng ta sẽ đi đâu? Chúng ta có đang sống cho giấc mơ của mình hay sống cho giấc mơ của người khác? Tất cả đều nằm ở suy nghĩ của mỗi người. Vạy nên, hãy sống luôn trân trọng, yêu thương gia đình và chiêm nghiệm về những điều ta đang có để sau này ta không phải nói hai từ “giá như” bạn nhé!
Câu 2(2,5):
*Hình thức: Đoạn văn khoảng 12 câu nghị luận tác phẩm thơ
*Nội dung: Cảm nhận khổ thơ
*Dàn ý:
Mở đoạn: Giới thiệu tác giả+ tác phẩm + khái quát chung về khổ thơ
Thân đoạn: Làm rõ nội dung và nghệ thuật trong khổ thơ
Vườn cười bằng bướm, hót bằng chim;
Dưới nhánh, không còn một chút đêm :
Những tiếng tung hô bằng ánh sáng
Ca đời hưng phục trẻ trung thêm.
Gió qua, như một khách thừa lương,
Lay nắng trên mình lá loáng sương.
Hoa cúc dường như thôi ẩn dật.
Hoa hồng có vẻ bận soi gương….
Ý 1: Bức tranh thiên nhiên
– Khu vườn rộn rã, rực rỡ:
+Hình ảnh: “Vườn cười”, có cánh “bướm”,“gió qua”, “hoa cúc”, “hoa hồng”, “ánh sáng”: Liệt kê, nhân hoá nhưng hình ảnh thiên nhiên quen thuộc trong khu vườn đầy rực rỡ, phong phú về các loài hoa thơm, lung linh đang đón chào hạnh phúc==> Tạo nên bức tranh khu vườn lộng lẫy, tràn đầy ánh sáng, bất tận niềm vui, hân hoan.
+Âm thanh: “hót bằng chim”, “tiếng tung hô”==> Nhân hoá tạo nê âm thanh náo nức, tạo thành bản hoà tấu mãnh liệt của sự sống, đó là những vang vọng của thiên nhiên hay cũng chính là tiếng vang vọng trong lòng người hạnh phúc mà tràn ngập cả cảnh sắc vạn vật.
+Sự chuyển động của thiên nhiên: “tung hô bằng ánh sáng”>< “không còn một chút đêm”, “Gió qua, như một khách thừa lương”, “Lay nắng”, “Hoa cúc”, “như thôi ẩn dật”, “hoa hồng”, “bận soi gương”==> Nhân hoá, so sánh, đối lập, ẩn dụ==> Tạo nên bức tranh dạt dào sự sống, náo nức niềm vui, thiên nhiên không tĩnh tại mà dường như vận động mạnh mẽ không ngừng, tạo ra những dư âm sống động, rạo rực trong lòng người==> Thiên nhiên biết làm duyên, làm dáng, biết tô điểm cho chính mình ‘hoa hồng bận soi gương”, hoa cúc đã tự ló mặt khỏi cuộc sống ẩn lấp, ánh sáng rực rỡ xua tan mọi đêm tối==> ẩn ý chỉ cuộc sống yêu đời vượt qua mọi trong gai tối tăm trong cuộc đời.
==>Thiên nhiên có âm thanh, hình ảnh, màu sắc, không hề tĩnh tại mà như bừng sáng sau một giấc ngủ trong màn đêm tối tăm của đất trời.
-Tâm trạng con người:
+ “Ca đời hưng phục trẻ trung thêm”==>Ẩn dụ: Trước bức tranh nhiên nhiên rặng rỡ con người dường như cũng cất lên khúc ca say sưa của lòng mình, khúc ca cuộc đời náo nức hạnh phúc nơi sự sống động của tuổi trẻ, của niềm hạnh phúc. Đó còn có thể hiểu là sự hồi sinh, trỗi dậy sau những ngày tháng u sầu, tối tăm mà thi sĩ đã phải trải qua.
+Hình ảnh thiên đang tô điểm, rạo rực hân hoa “cúc” thôi ẩn mình, ánh sáng rực rỡ, hoa “hồng” bận soi gương==> Chính là bức tranh trong lòng thi nhân đang bận rộn tô điểm lại cho cuộc sống của chính mình, dám bước ra ngoài với ánh sáng nơi tự nhiên bất tận, không thu mình trong bóng tối cuộc đời.
==>Bức hoạ thiên nhiên là bức hoạ lòng, tâm trạng hân hoan, vui ca của con người trong hành trình hạnh phúc đang được đón chào, niềm vui đang được gom nhặt vào chính trái tim lạc quan của thi sĩ hôm nay.
Ý 2: Thông điệp sống cao đẹp:
+Giữa cuộc đời bộn bề, và nhiều thăng trầm chúng ta hãy biết tận hưởng và trân trọng những điều tươi đẹp, sống động xung quanh mình. Cuộc sống có nhiều niềm vui và sự hồng hậu nếu ta biết cảm nhận và trân trọng.
+Thế giới xung quanh luôn thay đổi và chúng ta cần học cách linh hoạt, thích nghi như gió qua như một “khách thừa lương”. Điều này khuyến khích chúng ta không nên cố gắng kiểm soát mọi thứ mà hãy chấp nhận và hòa hợp với những biến đổi của cuộc sống, luôn giữ niềm tin vào tương lai và tin rằng những điều tốt đẹp sẽ đến với chúng ta.
+Thiên nhiên là nguồn cảm hứng vô tận và nó cung cấp cho chúng ta sự thanh thản và bình yên. Vậy nên, chúng ta cần học cách đánh giá và trân trọng vẻ đẹp tinh tế trong thiên nhiên để tìm được sự bình yên trong cuộc sống.
==>Bài thơ đem đến những thông điệp sâu sắc và quý giá trong cuộc sống, học hỏi để sống một cách đầy ý nghĩa và hạnh phúc.
–Liên hệ: Thơ về sự lạc quan:
Hôm nay dù mênh mông
Nhưng ngày mai sẽ khác
Hoa vẫn nở thơm ngát
Dẫu đêm qua bão bùng.
Kết đoạn: Đánh giá về nội dung và nghệ thuật:
+Nội dung: Mượn hình ảnh thiên nhiên nhà thơ đã bày tỏ tinh thần lạc quan đối với cuộc sống qua một bức tranh sống động, tươi mới về khu vườn đầy màu sắc và âm thanh, biểu hiện cho sức sống, sự trẻ trung và niềm vui rộn ràng dòng đời.
+Nghệ thuât: Thể thơ 7 chữ, với biện pháp tu từ như nhân hóa, ẩn dụ và so sánh được sử dụng tinh tế, làm nổi bật vẻ đẹp và sự sống động của thiên nhiên.