ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau:
| Sáng mát trong như sáng năm xưa Gió thổi mùa thu hương cốm mới Tôi nhớ những ngày thu đã xa Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội Những phố dài xao xác hơi may Người ra đi đầu không ngoảnh lại Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy. Mùa thu nay khác rồi |
Nước chúng ta Nước những người chưa bao giờ khuất Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất Những buổi ngày xưa vọng nói về! Ôi những cánh đồng quê chảy máu Dây thép gai đâm nát trời chiều Những đêm dài hành quân nung nấu Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu. Từ những năm đau thương chiến đấu
Bát cơm chan đầy nước mắt (Trích Đất nước – Nguyễn Đình Thi) |
* Chú thích
– Nguyễn Đình Thi (1924 – 2003), sinh ra tại Thành phố Luông Pha Băng, nước Lào. Ông tham gia kháng chiến và giữ nhiều chức vụ quan trọng của Đảng. Nguyễn Đình Thi được xem là một nghệ sĩ đa tài, ông sáng tác nhạc, làm thơ, viết tiểu thuyết, kịch, tiểu luận phê bình. Ở lĩnh vực nào ông cũng có những đóng góp đáng trân trọng.
– Bài thơ được sáng tác trong một thời gian dài (1948 – 1955), tương đương với thời kì chống thực dân Pháp. Dù viết nhiều lần nhưng bài thơ vẫn là một chỉnh thể nghệ thuật và là một trong những bài thơ hay nhất của Nguyễn Đình Thi và văn học Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám viết về đề tài đất nước.
Thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1 (0,75đ). Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
Câu 2 (0,75đ). Xác định những tín hiệu của mùa thu Hà Nội trong khổ thơ đầu tiên?
Câu 3 (1,0đ). Nêu tác dụng của biện pháp tu từ nói quá trong các câu thơ sau:
“Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta”
Câu 4 (1,0đ). Khổ thơ thứ 2 đã khắc hoạ hình ảnh đất nước như thế nào? Từ đó gửi gắm tình cảm gì của tác giả?
Câu 5 (0,5đ). Thông điệp ý nghĩa mà em rút ra từ văn bản là gì? (Trình bày từ 3 – 5 dòng)
VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm): Hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) ghi lại cảm nghĩ của em về đoạn thơ sau
| “Mùa thu nay khác rồi Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi Gió thổi rừng tre phấp phới Trời thu thay áo mới Trong biếc nói cười thiết tha! Trời xanh đây là của chúng ta Núi rừng đây là của chúng ta Những cánh đồng thơm mát Những ngả đường bát ngát Những dòng sông đỏ nặng phù sa” |
Câu 2 (4,0 điểm): Viết bài văn (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ của em về một vấn đề cần giải quyết: “Là một học sinh, em nghĩ làm thế nào để bản thân biết cách đối mặt và vượt qua thử thách?”
Hướng dẫn chấm
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | Đọc hiểu | 4,0đ | |
| 1 | – Thể thơ: tự do | 0,75 | |
| 2 | – Những tín hiệu của mùa thu Hà Nội trong khổ thơ đầu tiên là:
+ Sáng mát trong + Hương cốm + Sáng chớm lạnh + Xao xác hơi may + Lá rơi đầy (Học sinh chỉ ra được 01 đáp án đúng đúng được 0,25đ; 02 đáp án được 0,5đ; 03 đáp án đúng trở lên đạt điểm tối đa) |
0,75 | |
| 3 | – Biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ là: Nói quá “bát cơm chan đầy nước mắt”
– Tác dụng: + Khiến cho đoạn thơ hay, hấp dẫn hơn, tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt + Nhấn mạnh tội ác của kẻ thù, gây ra bao nỗi thống khổ cho nhân dân và đất nước. Từ đó bộc lộ sự xót xa, cảm thương của nhân vật trữ tình dành cho nhân dân, đất nước. (Học sinh diễn đạt tương đương được tối đa điểm) |
0,25đ
0,75đ |
|
| 4 | – Qua đoạn thơ, hình ảnh đất nước hiện ra sinh động, chân thực, gần gũi. Đó là một đất nước tươi đẹp, rộng lớn, tràn đầy sức sống.
– Thể hiện niềm vui sướng hân hoan của nhân vật trữ tình khi mùa thu cách mạng tháng 8/1945 thành công. (Học sinh diễn đạt tương đương được tối đa điểm) |
1,0 | |
| 5 | – Thông điệp ý nghĩa mà em rút ra được từ bài học trên là:
+ Yêu mến, trân trọng quê hương, đất nước + Quyết tâm bảo vệ, sẵn sàng hi sinh vì quê hương đất nước … (Học sinh đưa ra được 01 thông điệp, lí giải phù hợp, thuyết phục, bám sát nội dung văn bản được 0,25đ. Từ 02 thông điểm trở lên được tối đa điểm) |
0,5đ | |
| II | Viết | 6,0đ | |
| 1 | Hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) ghi lại cảm nghĩ của em về khổ thơ sau trong phần Đọc – hiểu. | 2,0đ | |
| a. Bảo đảm bố cục và dung lượng của đoạn văn
– Bảo đảm yêu cầu về bố cục và dung lượng (khoảng 200 chữ) của đoạn văn |
0,25đ | ||
| b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Niềm vui sướng, hạnh phúc hân hoan của con người khi đất nước chuyển sang giai đoạn mới. | 0,25đ | ||
| c. Viết được bài văn nghị luận đảm bảo các yêu cầu
Có thể triển khai theo hướng: * Mở đoạn: Giới thiệu nhan đề bài thơ, tên tác giả, nêu cảm nghĩ chung về bài thơ * Thân đoạn: Nêu các ý thể hiện cảm xúc, suy nghĩ về một hoặc vài nét độc đáo của bài thơ (nội dung, hình thức nghệ thuật) – Cảm nghĩ về nội dung: + Bức tranh thu mở ra với không gian bao la, với hình ảnh của “gió thồi, rừng tre, non ngàn…” tôn lên vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Nam, Tổ quốc yêu dấu trong giai đoạn mới. Cảnh tượng này càng thêm đẹp bởi tiếng cười rộn rã của con người. + Tình cảm của tác giả: “tôi” – người trữ tình, cảm thấy hạnh phúc, sung sướng khi ngắm nhìn cảnh thu “đổi áo mới”. Việc chuyển từ “tôi” sang “chúng ta”, cùng với việc sử dụng biện pháp điệp ngữ “đây là”, liệt kê về “trời xanh, núi rừng, những cánh đồng, những ngả đường, những dòng sông”, toát lên niềm hạnh phúc khi con người trở thành chủ nhân của đất nước… – Cảm nghĩ về nghệ thuật: + Sử dụng thể thơ tự do, gieo vần, ngắt nhịp linh hoạt + Biện pháp tu từ: Điệp ngữ “của chúng ta”, điệp cấu trúc cú pháp ở năm dòng cuối; liệt kê các hình ảnh “trời xanh, núi rừng, những cánh đồng, những ngả đường, những dòng sông”… Tác dụng: Góp phần tạo nên nhịp thơ dồn dập, âm hưởng hào hùng, giọng hùng biện; tạo sự xuất hiện liên tiếp của hình ảnh, mở ra bức tranh toàn cảnh một giang sơn giàu đẹp; khẳng định mạnh mẽ quyền làm chủ và bộc lộ mãnh liệt niềm tự hào của tác giả. + Từ ngữ có chọn lọc, hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc … * Kết đoạn: Khẳng định lại cảm nghĩ về bài thơ và rút ra bài học. Lưu ý: Thí sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. |
1,0đ
|
||
| d. Diễn đạt
Bảo đảm chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn – Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp |
0,25đ | ||
| đ. Sáng tạo
Thể hiện được những suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. |
0,25đ | ||
| 2 | Hãy viết bài văn (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ của em về một vấn đề cần giải quyết: “Là một học sinh, em nghĩ làm thế nào để bản thân biết cách đối mặt và vượt qua thử thách?” | 4đ | |
| a. Bảo đảm bố cục và dung lượng của bài văn nghị luận
Bảo đảm yêu cầu về bố cục và dung lượng (khoảng 600 chữ) của bài văn |
0,25đ | ||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Cách đối mặt và vượt qua những thử thách. | 0,25đ | ||
| c. Viết được bài văn nghị luận đảm bảo các yêu cầu
Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và bằng chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng: a. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần giải quyết b. Thân bài: Triển khai các luận điểm thể hiện quan điểm của người viết xét trên từng khía cạnh của vấn đề. – Luận điểm 1. Giải thích vấn đề nghị luận + Thử thách là gì? Thử thách là những khó khăn, trở ngại, hoặc tình huống bất lợi mà chúng ta gặp phải trong cuộc sống. Chúng có thể đến từ nhiều khía cạnh khác nhau như học tập, công việc, mối quan hệ, sức khỏe hoặc hoàn cảnh gia đình. + Vượt qua thử thách có ý nghĩa gì? Đối mặt và vượt qua thử thách là quá trình chúng ta nhận thức, chấp nhận và tìm cách giải quyết những khó khăn đó để đạt được mục tiêu hoặc vượt qua nghịch cảnh, giúp chúng ta trưởng thành và phát triển bản thân. – Luận điểm 2: Thực trạng + Giới trẻ ngày nay phải đối mặt với áp lực từ học tập, thi cử, mối quan hệ xã hội, và cả những vấn đề như dịch bệnh, khủng hoảng tâm lý. + Nhiều học sinh dễ rơi vào trạng thái tiêu cực, nản lòng hoặc chọn cách trốn tránh thay vì đối mặt. – Luận điểm 3: Nguyên nhân + Chủ quan: ++ Hiện nay nhiều bạn chưa trang bị đầy đủ cho mình các kỹ năng sống cần thiết như kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng quản lý cảm xúc, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng tư duy phản biện. ++ Nhiều bạn trẻ sợ thất bại và không dám đối mặt với thử thách vì lo ngại sẽ bị đánh giá hoặc mất mặt. + Khách quan: ++ Giáo dục hiện nay chưa chú trọng đầy đủ đến việc trang bị cho học sinh các kỹ năng sống cần thiết như kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng quản lý cảm xúc, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng tư duy phản biện. ++ Một số bạn trẻ thiếu sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc thầy cô khi gặp khó khăn. ++ Mạng xã hội có thể tạo ra áp lực đồng trang lứa và khiến giới trẻ so sánh bản thân với người khác, dẫn đến cảm giác tự ti và thiếu tự tin. – Luận điểm 4: Hậu quả + Dễ rơi vào trạng thái bi quan, mất động lực, và không dám đối mặt với những thử thách lớn hơn, khó trở thành người thành công. + Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, dễ dẫn đến stress, lo âu và thậm chí là trầm cảm, thậm chí có những suy nghĩ tiêu cực… + Ảnh hưởng đến gia đình và xã hội – Dẫn chứng: Hs lấy dẫn chứng phù hợp để chứng minh. – Luận điểm 5: Ý kiến trái chiều và phản bác + Có ý kiến cho rằng thử thách là điều không cần thiết và nên tránh để cuộc sống thoải mái hơn. => Phản bác: Thử thách là một phần tất yếu của cuộc sống. Chính những khó khăn giúp chúng ta trưởng thành, hoàn thiện bản thân và tìm thấy giá trị đích thực của hạnh phúc. (HS có thể diễn đạt bằng các từ ngữ khác hợp lý vẫn cho điểm tối đa) – Luận điểm 6: Đề xuất giải pháp + Thay đổi cách nhìn nhận về thử thách: Coi đó là cơ hội để học hỏi, trưởng thành và phát triển không ngừng. + Tập trung vào những điều tích cực: Tìm kiếm những điểm sáng trong khó khăn, những bài học quý giá sau mỗi lần vấp ngã. + Xây dựng mục tiêu rõ ràng và kế hoạch hành động cụ thể. + Tìm kiếm sự hỗ trợ từ người thân, bạn bè và chuyên gia. + Gia đình, nhà trường quan tâm kịp thời nắm bắt để có phương pháp giáo dục đúng đắn… HS đưa ra được các giải pháp phù hợp, hiệu quả đạt điểm tối đa c. Kết bài: Khẳng định lại vấn đề. Liên hệ bài học nhận thức và hành động của bản thân. Lưu ý: Thí sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. |
0,5đ
2 đ
0,5đ |
||
| d. Diễn đạt
Bảo đảm chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn. |
0,25đ | ||
| đ. Sáng tạo
Thể hiện được những suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. |
0,25đ | ||
| Tổng điểm | 10,0 | ||