Đoạn văn cảm nhận/phân tích một phương diện nội dung trong đoạn thơ/bài thơ

Đoạn văn cảm nhận/phân tích một phương diện nội dung trong đoạn thơ/bài thơ: bức tranh cuộc sống trong thơ; vẻ đẹp hình tượng trong thơ

1. Các bước viết đoạn văn:

Bước 1. Viết mở đoạn: căn cứ vào đề bài để dẫn dắt và nêu được đúng vấn đề nghị luận, đánh giá vấn đề (có thể mở đoạn trực tiếp hoặc gián tiếp).

Câu dẫn:

+ “Thơ ca như một bản nhạc trữ tình dịu dàng mà khi nương nhờ vào đó, tâm hồn con người trở nên tinh tế hơn và rung cảm hơn trước cuộc đời rộng lớn”. Đến với bài thơ (tên tác phẩm) … của nhà thơ (tên tác giả) … tâm hồn người đọc như được thanh lọc bởi … (nêu bức tranh, vẻ đẹp …).

+ “Thơ ca là cuộc đời, người nghệ sĩ phải tìm đến cuộc đời hút lấy những chất mật tinh túy nhất, ngọt ngào nhất để làm nên những vần thơ có giá trị”. Đến với bài thơ (tên tác phẩm) … của nhà thơ (tên tác giả) … tâm hồn người đọc như được thanh lọc bởi … (nêu bức tranh, vẻ đẹp…).

Bước 2. Viết các câu phát triển đoạn: phân tích, nhận xét, đánh giá về vấn đề mà đề bài yêu cầu (phần trọng tâm của đoạn văn).

– Lần lượt làm rõ biểu hiện của vấn đề: gọi tên từng vẻ đẹp, trích dẫn chứng thơ làm sáng tỏ.

– Nghệ thuật thể hiện vấn đề nghị luận: Bức tranh cuộc sống/vẻ đẹp … trong bài thơ được thể hiện qua những nét đặc sắc về nghệ thuật… (Các phương diện nghệ thuật trong thơ là: Thể thơ; hình ảnh thơ; nhịp điệu; vần; các biện pháp tu từ…).

Bước 3. Viết kết đoạn: khẳng định lại giá trị của vấn đề (vấn đề đó đã góp phần quan trọng làm nổi bật chủ đề của tác phẩm; thể hiện tài năng, đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của tác giả; rút ra thông điệp đối với bạn đọc).

Đề bài minh họa: Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích vẻ đẹp của hình ảnh đất nước trong đoạn trích sau:

Đất nước

Của thơ ca

Của bốn mùa hoa nở

Đọc trang Kiều tưởng câu hát dân gian

Nghe xôn xao trong gió nội mây ngàn

Đất nước

Của những dòng sông

Gọi tên nghe mát rượi tâm hồn

Ngọt lịm những giọng hò xứ sở

Trong sáng như trời xanh, mượt mà như nhung lụa

 Đất nước

Của những người mẹ

Mặc áo thay vai

Hạt lúa củ khoai

Bền bỉ nuôi con, nuôi chồng chiến đấu

(Trích Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi!, Nam Hà, Trường Sơn – Đường khát vọng,  NXB Chính trị quốc gia, 2009)

            Chú thích: Nam Hà tên thật là Nguyễn Anh Công. Sinh năm 1935 tại Đô Lương, Nghệ An. Ông đã in 5 tập tiểu thuyết, 3 tập truyện ngắn, 1 tập thơ và nhiều tập bút kí, kí sự. Dù chỉ có một tập thơ nhưng ông được nhiều người coi là nhà thơ bởi những bài thơ của ông khá xuất sắc, đặc biệt là bài Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi! nức tiếng một thời. Bài thơ được tác giả thai nghén suốt chặng đường “xẻ dọc Trường Sơn” vào chiến trường khu 6 đầy gian nan, khốc liệt. Đó là quãng thời gian từ 1964-1966, khi ông rời Hà Nội, đặt chân đến mảnh đất cực Nam Trung Bộ và bám trụ chiến đấu ở đây.

Bài làm minh họa:

Mai Văn Phấn cho rằng “Một bài thơ hay, theo tôi là một bài thơ có thần thái, linh hồn, một sinh linh được hiện hữu trong thân xác ngôn từ”. Đoạn trích Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi! là minh chứng cho một bài thơ hay đã khắc họa vẻ đẹp của hình ảnh đất nước. Trước hết, hình ảnh đất nước mang vẻ đẹp giá trị văn hóa truyền thống của người Việt. Đất nước ta nổi tiếng với những bản tình ca lãng mạn và những câu hát dân gian đầy sức sống. Qua câu thơ “Đọc trang Kiều tưởng câu hát dân gian” hình ảnh gợi nhớ về tác phẩm Truyện Kiều một biểu tượng văn hóa của dân tộc. Nó cho thấy mối liên kết giữa văn học cổ điển và văn học dân gian, phản ánh sự thấm nhuần của văn hóa vào đời sống tâm hồn người Việt. Bên cạnh đó, vẻ đẹp đất nước còn được tôn vinh qua hình ảnh con sông-  giá trị văn hóa, tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam. Những dòng sông chảy qua mang lại không khí mát lành và ngọt ngào cùng những giọng hò trong sáng. Ngoài ra, đất nước gắn liền với vẻ đẹp người mẹ tần tảo, nghèo khó, bền bỉ, kiên cường trong cuộc sống lao động và chiến đấu. Hình ảnh “Mặc áo thay vai/Hạt lúa củ khoai” những người mẹ nơi đây phải chịu nhiều gian khổ, đặt lên vai trọng trách trong việc nuôi dưỡng, bảo vệ gia đình, góp phần không nhỏ vào cuộc chiến đấu chống xâm lược. Tác giả sử dụng các từ ngữ để miêu tả công việc thường nhật của người mẹ, từng hành động đó đề thể hiện sự bền bỉ, kiên trì, sự hi sinh thầm lặng, dũng cảm chiến đấu bên cạnh chồng, bên cạnh con. Vẻ đẹp đất nước còn được thể hiện qua những nét đặc sắc nghệ thuật. Biện pháp điệp ngữ “Đất nước” được lặp lại ba lần tạo nhịp điệu, làm nổi bật ý, thể hiện nhiều cung bậc tình cảm. Biện pháp so sánh “Trong sáng như trời xanh, mượt mà như nhung lụa” làm nổi bật vẻ đẹp tinh khiết của thiên nhiên, tạo cảm giác dễ chịu, êm đềm. Tác giả sử dụng thể thơ tự do không bị ràng buộc bởi quy luật, giúp diễn đạt cảm xúc được tự nhiên. Đoạn thơ đã khắc họa thành công vẻ đẹp đất nước, không chỉ tôn vinh những phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ mà còn thể hiện lòng yêu nước, niềm tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc. Từ đó, giúp chúng ta hiểu rõ về đất nước và truyền cảm hứng cho việc sống có trách nhiệm, yêu thương, trân trọng giá trị cuộc sống.

Đề bài minh họa 2 (Đề tham khảo lần 2 của Bộ): Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích hình ảnh Hà Nội qua cảm nhận của nhân vật trữ tình anh trong đoạn trích sau:

Chắc em sẽ không quên

Dù chúng mình chỉ về những ngày rất vội

Hà Nội – phố dài – mái ngói

Và màu lá xanh như ngọc trên đầu

Chắc em nhớ hoài

Cây liễu xưa vẫn đứng bên hồ

Như một bóng người Hy Lạp cổ

Trên thân hình vạm vỡ

Nỗi trầm tư mơ mộng nghìn năm

Mùa hè là con chim ăn trái xanh

Làm rụng sấu xuống mặt đường im lặng

Cây cơm nguội ửng vàng nhớ nắng

Những phố bàng đông đúc trẻ con

Anh đã qua những thành phố biếc xanh

Thành phố đường me lá nhỏ rung rinh

Thành phố tóc thề áo trắng

Thành phố đứng bên hồ trầm lặng

Giữa đồi thông mặc áo sương mù

Những nơi đó anh lớn lên

Những năm còn trẻ

Ôi những năm không yên

Có nhiều khi anh lặng nhìn

                                      một ngọn lá xanh bên đường

Chợt sững sờ muốn khóc

Như trong anh một cái gì đã mất

Thế đấy, nhưng có bao giờ, bao giờ

Như giữa lòng Hà Nội chiều nay

Anh đưa em đi dưới những hàng cây

Mà bỗng thấy lòng mình yên tĩnh quá

Nỗi yên như điều kì lạ

Ngỡ lòng anh chưa có bao giờ

(Trích Một thân cây một tàng lá một bông hoa – Hoàng Phủ Ngọc Tường, Trăm năm còn gió heo may – Lâm Thị Mỹ Dạ, Hoàng Phủ Ngọc Tường, NXB Hội Nhà văn, 2024, tr.116-117)

Bài làm minh họa:

            “Văn học nằm ngoài những định luật của sự băng hoại. Chỉ mình nó không thừa nhận cái chết” (Sê-đrin). Điều làm nên sự bất tử của đoạn trích từ tác phẩm Một thân cây một tàng lá một bông hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường chính là hình ảnh Hà Nội qua cảm nhận của nhân vật trữ tình “anh”. Trước hết, trong nỗi nhớ của nhân vật trữ tình “anh”, Hà Nội hiện lên với vẻ đẹp cổ kính, trầm lặng, thơ mộng, yên bình. Phố dài, mái ngói, màu lá xanh như ngọc, con chim ăn trái cây xanh, cây liễu xưa, cây cơm nguội ửng vàng, … đều là những hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi, làm nên nét đẹp đặc trưng của Hà thành. Đó không phải là vẻ đẹp lộng lẫy chốn phồn hoa đô thị mà là nét đẹp xưa cũ cổ kính mang đầy hoài niệm, nên thơ, êm ả. Bên cạnh đó, khi đi giữa hiện tại, Hà Nội còn khơi gợi trong lòng “anh” cảm giác bình yên, thanh thản: Anh đưa em đi dưới những hàng cây/Mà bỗng thấy lòng mình yên tĩnh quá/Nỗi yên như điều kì lạ/Ngỡ lòng anh chưa có bao giờ. Cụm từ “lòng mình yên tĩnh”, “nỗi yên” đã nhấn mạnh cảm giác thư thái, nhẹ nhàng trong tâm hồn, không chút ồn ào, vướng bận. Hà Nội trong hoài niệm hay ở hiện tại vẫn luôn là nỗi niềm trân trọng, yêu mến của nhân vật trữ tình “anh”. Hình ảnh Hà Nội được khắc họa qua những nét nghệ thuật đặc sắc. Biện pháp so sánh “màu lá xanh như ngọc”, cây liễu “như một bóng người Hy Lạp cổ” cùng với biện pháp nhân hóa “cây liễu đứng”, “mặt đường im lặng”, “cây cơm nguội nhớ nắng”, … giúp hình ảnh thêm sinh động, khắc họa cụ thể vẻ đẹp của cảnh vật thủ đô. Thể thơ tự do giúp tác giả diễn đạt cảm xúc một cách tự nhiên. Như vậy, hình ảnh Hà Nội trong cảm nhận của nhân vật “anh” đã góp phần khẳng định vẻ đẹp của mảnh đất thủ đô đồng thời thể hiện tài năng nghệ thuật của nhà thơ. Từ đó, đoạn thơ nhắc nhở mỗi người có ý thức giữ gìn, có trách nhiệm bảo vệ, phát triển những nét đẹp truyền thống quê hương, đất nước.

☕ Nếu bạn thấy tài liệu này hữu ích, hãy ủng hộ mình một ly cà phê nhỏ để có thêm động lực biên soạn, cập nhật và duy trì website miễn phí, không quảng cáo gây phiền nhé!

☕ Ủng hộ 1 ly cà phê 📲 Quét QR Momo / VietQR

💬 Mỗi tháng có hơn 20.000 học sinh truy cập học tập miễn phí — cảm ơn bạn đã giúp mình duy trì dự án này! ❤️

Quét QR để ủng hộ

×