ĐỌC HIỂU VÀ VIẾT ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN VỀ THỂ LOẠI TRUYỆN

– Căn cứ vào cốt truyện, mối quan hệ giữa các nhân vật để xác định.

– Trả lời cho những câu hỏi: Các sự việc đầu tiên trong văn bản diễn ra ở thời điểm nào trong cuộc đời nhân vật? Các sự việc có được sắp xếp theo trình tự thời gian không?

– Nhận diện được sự thay đổi cuộc đời của nhân vật từ câu chuyện.

– Căn cứ nhân vật được kể trong  khung không gian, thời gian đó.

– Tìm hiểu ý nghĩa của chi tiết:

+ Khắc hoạ nhân vật.

+ Tạo sự phát triển cho câu chuyện.

+ Thể hiện tư tưởng nghệ thuật của tác phẩm.

+ Thể hiện tài năng nghệ thuật của tác giả.

+ Đặt nhân vật vào từng tình huống, sự việc, các mối quan hệ.

+ Tìm các chi tiết khắc hoạ: lời nói, cử chỉ, hành động của nhân vật.

– Rút ra những nhận xét về số phận, cuộc đời; tính cách, phẩm chất của nhân vật trong từng lĩnh vực, từng mối quan hệ.

– Nêu ý nghĩa:

+ Ý nghĩa trong việc khắc họa hình tượng nhân vật.

+ Ý nghĩa trong việc nhấn mạnh sự việc không diễn ra theo thời gian.

+ Ý nghĩa trong việc tạo nên sự độc đáo cho tác phẩm, thể hiện tài năng nghệ thuật của nhà văn.

– Cách làm:

+ Căn cứ vào hình tượng nhân vật chính;

+ Căn cứ vào câu chuyện được kể: cảnh ngộ, biến động dữ dội, khác thường;

+ Căn cứ một số lời phát biểu của người kể chuyện hoặc nhân vật trong truyện.

+ Căn cứ vào nhan đề của truyện

+ Trả lời câu hỏi: Tác phẩm muốn tập trung miêu tả/khắc họa vấn đề chủ yếu gì của đối tượng được miêu tả?

– Nêu ý nghĩa trong việc thể hiện phẩm chất/tính cách của nhân vật: nêu rõ những đặc điểm cụ thể về phẩm chất/tính cách.

– Nêu hiệu quả: Biện pháp tu từ… đã đem lại hiệu quả cho văn bản.

+ Về nội dung (trả lời các câu hỏi): Nhằm nhấn mạnh/ khắc hoạ điều gì? Thể hiện tâm trạng, thái độ, cảm xúc gì của tác giả? Qua đó gửi gắm thông điệp, bài học, ý nghĩa gì của tác giả?

+ Về hình thức nghệ thuật:

++ Với các biện pháp điệp: Tạo nhịp điệu,…; giọng điệu,…; tăng tính liên kết cho văn bản (chỉ rõ nhịp điệu gì, giọng điệu gì);

++ Với các biện pháp ẩn dụ, so sánh, nhân hoá, hoán dụ,…: Khiến văn bản/ đoạn văn giàu hình ảnh, sinh động, hấp dẫn.

– Phân tích (trả lời câu hỏi):

+ Ngôi kể, người kể chuyện có độc đáo hay không? Tác dụng của việc lựa chọn ngôi kể và người kể chuyện đó là gì?

+ Điểm nhìn trần thuật có sự thay đổi hay không? Có mới mẻ, sáng tạo hay không? Tác dụng của sự thay đổi đó là gì?

– Chỉ rõ các biện pháp nghệ thuật mà tác giả đã sử dụng.

– Phân tích:

+ Những biện pháp nghệ thuật đó có độc đáo hay không?

+ Có góp phần thể hiện nội dung, tư tưởng chủ đề của tác phẩm, tài năng nghệ thuật của tác giả hay không?

– Nêu hiệu quả của việc sử dụng hình thức ngôn ngữ: cần căn cứ vào đặc trưng cơ bản của từng hình thức ngôn ngữ để nêu hiệu quả: Ví dụ:

+ Ngôn ngữ đối thoại là hình thức đối đáp giữa hai hay nhiều nhân vật trong cuộc hội trong tác phẩm tự sự. Xây dựng hình thức ngôn ngữ đối thoại nhằm khắc họa tính cách, phẩm chất nhân vật, mối quan hệ giữa các nhân vật, góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề, thông điệp của nhà văn; làm cho câu chuyện được kể chân thật, gần với cuộc sống thực.

+ Ngôn ngữ độc thoại: là hình thức đối đáp với chính bản thân mình hoặc với nhân vật khác trong tưởng tượng và được thể hiện ra bằng lời nói nhằm khắc họa suy nghĩ, tính cách của nhân vật, góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề, thông điệp của nhà văn; làm cho câu chuyện được kể độc đáo, thu hút người đọc.

+ Độc thoại nội tâm cũng là hình thức đối đáp với chính bản thân mình hoặc với nhân vật khác trong tưởng tượng nhưng không thể hiện ra thành lời nói mà được thể hiện trong suy nghĩ qua đó khắc họa những suy nghĩ sâu kín, diễn biến tâm trạng; bộc lộ tích cách, quan điểm, cách nhìn nhận vấn đề của nhân vật… góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề, thông điệp cùng tài năng nghệ thuật của nhà văn.

– Căn cứ vào nội dung văn bản, mối liên hệ giữa nội dung và nhan đề của văn bản.

– Khẳng định câu thơ/ câu văn đã gợi cho mỗi chúng ta những suy nghĩ sâu sắc:

+ Nhận thức: Nhận thức được những điều gì từ nội dung của câu thơ/ câu văn?

+ Thái độ, tình cảm: Thức tỉnh trong mỗi chúng ta những xúc cảm gì?

+ Hành động: Từ đó, giúp bản thân ta ý thức được cần phải làm gì?

– Khẳng định câu thơ/ câu văn có ý nghĩa sâu sắc với bản thân mỗi chúng ta:

+ Nhận thức: Giúp mỗi chúng ta nhận thức rõ hơn về…

+ Thái độ, tình cảm: Thức tỉnh trong mỗi chúng ta những xúc cảm…

+ Hành động: Từ đó, giúp bản thân ta cần phải…

– Lí giải: 03 lí lẽ (nhận thức, thái độ, hành động).

– Nêu rõ những nhận xét, đánh giá của bản thân theo từng đặc điểm, khía cạnh biểu hiện của hình tượng nhân vật chính.

– Bày tỏ những suy nghĩ của bản thân:

+ Câu chuyện được kể đã phản ánh hiện thực nào trong đời sống xã hội đương thời? Hiện thực đó đáng được ca ngợi hay đáng phê phán? Hiện thực đó giúp bản thân em nhận thức được điều gì và cần phải làm gì?

+ Thái độ, quan điểm của tác giả được bộc lộ như thế nào? Có đúng đắn, có phù hợp hay không?

– Nêu rõ sự thay đổi về ý nghĩa của tác phẩm:

+ Thay đổi về chủ đề, tư tưởng, thông điệp như thế nào?

+ Thay đổi về giá trị nhận thức, giáo dục, thẩm mĩ như thế nào?

+ Thay đổi về sự tác động với người đọc như thế nào?

Hoặc

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích một vẻ đẹp của hình tượng nhân vật A trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu.

Hoặc

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nhận của anh/chị về một vẻ đẹp của hình tượng nhân vật A trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu.