Xác Định Cốt Truyện và Tóm Tắt Tác Phẩm
Trong quá trình học và làm bài văn tự sự, đặc biệt khi phân tích hoặc giới thiệu một tác phẩm văn học, việc nắm chắc cốt truyện và biết cách tóm tắt nội dung là kỹ năng quan trọng giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn thông điệp và giá trị của tác phẩm. Dưới đây là hướng dẫn cụ thể giúp học sinh xác định cốt truyện và tóm tắt tác phẩm một cách logic, ngắn gọn và hiệu quả.
Xác định cốt truyện
Để xác định cốt truyện của một văn bản tự sự, học sinh cần thực hiện theo trình tự các bước sau:
Bước 1: Đọc kỹ văn bản, chú ý gạch chân những câu văn chứa đựng các sự kiện hoặc tình tiết quan trọng, mang tính bước ngoặt trong diễn biến câu chuyện.
Bước 2: Xác định một chuỗi sự kiện chính có quan hệ nhân – quả hoặc thời gian với nhau, tạo thành chỉnh thể nội dung của tác phẩm.
Bước 3: Xâu chuỗi các sự kiện đã xác định thành một dàn ý logic. Từ đó, rút ra cốt truyện khái quát của tác phẩm.
Lưu ý: Sau khi đã có cốt truyện, học sinh tiến hành chọn lọc các thông tin trọng tâm, lược bỏ những từ ngữ không cần thiết (mà không làm thay đổi hoặc sai lệch nội dung), nhằm diễn đạt lại nội dung cốt truyện một cách ngắn gọn, rõ ràng và súc tích.
Tóm tắt tác phẩm
Tóm tắt là việc trình bày ngắn gọn nội dung chính của văn bản, dựa trên việc xác định và sắp xếp các sự kiện tiêu biểu. Học sinh thực hiện theo các bước:
Bước 1: Đọc kỹ tác phẩm, trả lời câu hỏi: Tác phẩm viết về điều gì?
Chú ý xác định các sự kiện mang tính cốt lõi, góp phần thể hiện chủ đề, làm rõ nhân vật và tiến triển mạch truyện.
Bước 2: Sắp xếp các sự kiện đã xác định theo trình tự hợp lý, đảm bảo tính logic và mạch lạc trong diễn biến cốt truyện.
Bước 3: Kiểm tra lại trình tự sự kiện, đảm bảo tính đầy đủ và chặt chẽ. Từ đó, viết đoạn tóm tắt cô đọng, chính xác và đúng trọng tâm.
Ví dụ minh họa
Văn bản: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên – Nguyễn Dữ
Cốt truyện:
Tác phẩm kể về kẻ sĩ Ngô Tử Văn, người nổi tiếng khẳng khái, chính trực. Do căm ghét sự tác oai tác quái của hồn ma một tên tướng giặc đã chết, Tử Văn đốt đền trừ hại. Hắn kiện Tử Văn ở âm phủ. Nhờ sự giúp đỡ của thổ thần và lòng tin vào chính nghĩa, Tử Văn đã chiến thắng, được sống lại và nhận chức phán sự ở đền Tản Viên.
Tóm tắt tác phẩm:
Ngô Tử Văn là một kẻ sĩ nổi tiếng khảng khái, chính trực. Thấy đền thiêng bị một hồn ma tên tướng giặc phương Bắc chiếm giữ, quấy nhiễu dân lành, Tử Văn đã đốt đền để trừ hại. Bị hồn ma kiện ở âm phủ, Tử Văn được thổ thần mách bảo và hỗ trợ. Khi ra trước Diêm Vương, chàng không run sợ, kiên quyết vạch trần tội ác của hồn ma. Có chứng cứ xác thực, Diêm Vương xử đúng người đúng tội. Cuối cùng, hồn ma bị trừng trị, thổ thần được phục chức, Tử Văn sống. Sau đó, thổ thần tiến cử, Tử Văn được giao chức phán sự đền Tản Viên.
-Cô Minh Hương TTKH-