2.3 Kĩ năng tạo lập văn bản
- Kĩ năng viết mở bài
- Yêu cầu
- Ngắn gọn, súc tích: Không ít học sinh vì muốn tạo được ấn tượng từ đầu mà đã tốn rất nhiều thời gian vào phần mở bài. Đây là một lỗi cần phải khắc phục vì mở bài NLXH yêu cầu cao sự cô đọng, súc tích bởi nếu quá chú trọng sẽ mất thời gian và nếu quá dài sẽ khiến bị mất ý hoặc lặp ý trong phần thân bài.
- Đầy đủ: Dù mang tính gợi mở nhưng một mở bài đúng là một mở bài phải nêu ra được yêu cầu của đề một cách rõ ràng, chính xác.
- Độc đáo: Phần mở bài phải gây được sự chú ý cho người đọc về vấn đề cần nghị luận bằng cách nêu hoặc có những liên tưởng khác lạ, bất ngờ cho người đọc. Đặc biệt với học sinh giỏi bài viết NLXH yêu cầu cao tính sáng tạo, để gây ấn tượng với người đọc về “chất riêng” của người viết.
- Tự nhiên: Một mở bài hay không đồng nghĩa với sự phức tạp cầu kì. Đa số mở bài gây được cảm tình thường là những mở bài mang tính tự nhiên, gợi mở, gần gũi tạo cảm giác dễ chịu cho người đọc. Do đó, phần mở bài cũng chỉ nên dùng các ngôn từ giản dị, mộc mạc, tránh sáo rỗng, tránh gượng ép. Bởi điều này sẽ gây cho người đọc cảm giác mơ hồ, khó chịu về sự giả tạo.
- Tránh lạc đề: Nếu xác định vấn đề sai dẫn đến việc lạc đề ngay ở mở bài sẽ là một “điểm trừ” lớn, toàn bài có thể không trúng trọng tâm và mất đi cảm tình của người chấm. Bởi vậy một yêu cầu vô cùng quan trọng đó là phải đọc kĩ yêu cầu đề, xác định vấn đề và hướng triển khai một cách rõ ràng
- Cách viết mở bài
- Cách 1: Mở bài trực tiếp:Người viết đi thẳng vào vấn đề cần giải quyết. Sau đây là một số ví dụ và cách viết tham khảo:
Đề bài: Suy nghĩ về câu nói của nhà chính trị Mĩ Fran.KA.Clark đã nói: “Ai cũng muốn làm những điều gì đó lớn lao nhưng không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều nhỏ nhất.”
Bài làm:
“Trong cuộc sống của mỗi chúng ta, chắc hẳn ai cũng có những ước mơ, khát vọng lớn lao của riêng mình. Nhưng để thực hiện được nó, mỗi chúng ta luôn cần bắt đầu đầu từ những điều nhỏ nhất. Chính vì vậy, nhà chính trị Mĩ Fran.KA.Clark đã nói: “ Aicũng muốn làm những điều gì đó lớn lao nhưng không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều nhỏ nhất”.
(Trích bài làm của học sinh)
Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về ý kiến sau: Phải chăng đánh mất mình là mất mát lớn nhất trong cuộc đời mỗi con người?”
Bài làm:
“Đời người ai có thể tránh khỏi những mất mát, đau thương? Sự mất mát đó để lại một nỗi đau trong lòng người. Nhưng có bao giờ chúng ta tự hỏi điều gì mới là sự mất mát đau đớn nhất? Có người đã đặt ra câu hỏi: “Phải chăng đánh mất mình là mất mát lớn nhất trong cuộc đời mỗi con người?”.
(Trích bài làm của học sinh) Ưu điểm và hạn chế của cách mở bài này :
Ưu điểm: + Trực tiếp dẫn dắt vào vấn đề, tránh được việc lan man, xa đề.
+ Dễ vận dụng.
+Tiết kiệm được thời gian, suy nghĩ cho người viết.
Hạn chế: Ít tạo được ấn tượng lôi cuốn người đọc.
- Cách 2: Mở bài gián tiếp:
Người viết dẫn dắt từ một ý liên quan đến vấn đề sẽ nêu, rồi trình bày vấn đề cần giải quyết.Đối với một bài văn Nghị luận xã hội những kiểu mở bài gián tiếp thường thấy nhất là mở bài từ một nhận định, trích dẫn hoặc từ một câu chuyện ngắn có nội dung gần với nội dung được đặt ra ở đầu bài. Sau đây là một số ví dụ tham khảo:
Đề bài: Trong bài thơ “Tự sự”, Nguyễn Quang Hưng viết:
“Nếu tất cả đường đời đều trơn láng
Thì chắc gì ta đã nhận được ra ta ? Ai trong đời cũng có thể tiến xa
Nếu có khả năng tự mình đứng dậy Hạnh phúc cũng như bầu trời này vậy Đâu chỉ để dành cho một riêng ai !”
Suy nghĩ của anh/ chị về vấn đề được đặt ra từ bài thơ trên. Bài làm:
“Ông cha ta có câu: “Lửa thử vàng, gian nan thử sức”. Cũng giống như thứ kim loại quý giá kia, con người nếu biết tự mình vượt qua những thử thách sẽ khẳng định được sức mạnh, giá trị của bản thân. Từ đó mà cánh cửa đến với hạnh phúc, thành công ngày càng rộng mở.Đến với những vần thơ trích trong bài “Tự sự” của Nguyễn Quang Hưng, một lần nữa, ta càng thấm thía hơn bí quyết để có được thành công, hạnh phúc ấy”.
(Trích bài làm của học sinh)
Đề bài: Trong tác phẩm “Suối nguồn”, tác giả Ayrn Rand có viết: “Và ở đây, loài người đối mặt với lựa chọn cơ bản nhất của mình: anh ta chỉ có thể tồn tại được theo một trong 2 cách – bằng cách làm việc độc lập với bộ óc của riêng anh ta, hay là trở thành một kẻ ăn bám sống nhờ bộ óc của những người khác. Người sáng tạo chọn cách thứ nhất. Kẻ ăn bám chọn cách thứ hai.” Từ đó nêu suy nghĩ của anh chị về kẻ ăn bám và người sáng tạo.
Bài làm:
“Nhà triết học Đức Karl Jaspers từng nói: “Con người là một thực thể không hoàn thành và không bao giờ hoàn thành, nó luôn luôn mở rộng cửa về phía tương lai. Một con người hoàn thành, hiện tại không có, tương lai cũng không bao giờ có”. Thực tế này nuôi dưỡng cho con người ta lý tưởng và hành động để không ngừng cải tạo, làm tốt đẹp hơn cuộc sống của bản thân mình. Ở đó, theo lời nhân vật Howard Roark trong tiểu thuyết “Suối nguồn” (Ayrn Rand) chính là việc con người lựa chọn làm “người sáng tạo” hay “kẻ ăn bám”.
(Trích bài làm của học sinh)
Đề bài: “Vị thánh nhân nào cũng có một quá khứ và kẻ tội đồ nào cũng có một tương lai” (Oscar Widle). Suy nghĩ của anh/ chị về nhận định trên.
Bài làm:
“Có một câu chuyện kể về hai chàng trai sống trong ngôi làng nọ, vì túng quẫn mà ăn trộm cừu của dân làng. Khi bị bắt, hai người bị khắc lên trán hai chữ “kẻ cắp”. Người thứ nhất vì quá tủi hổ mà bỏ đi biệt tích, còn người thứ hai không nỡ rời bỏ chốn quê nên quyết định ở lại tu tâm. Thời gian qua đi, một hôm có vị khách xa đến làng tò mò vì hình dấu trên mặt anh chàng kia liền hỏi vị trưởng làng. Câu trả lời mà vị khách nhận được là: Tôi cũng không rõ, nhưng phải chăng, hai chữ ấy nghĩa là “thánh nhân”. Bạn thấy đấy, câu chuyện thật đúng như lời Oscar Widle từng nói rằng “Vị thánh nhân nào cũng có một quá khứ và kẻ tội đồ nào cũng có một tương lai”.
(Trích bài làm của học sinh)
* Lưu ý: Khi sử dụng câu nói làm điểm tựa dẫn dắt vấn đề học sinh cần lựa chọn những câu nói, nhận định gắn sát với vấn đề hoặc phục vụ một cách tốt nhất cho ý tưởng của mình để tránh việc gây ra sự nhầm lẫn hay xa đề ngay từ mở bài. Còn đối với việc lựa chọn một câu chuyện để mở bài, đây là một cách khá khó, học sinh chỉ nên chọn những câu chuyện có dung lượng ngắn, sát với vấn đề, có nội dung gần gũi để dẫn dắt một cách tự nhiên nhất. Tuy nhiên trên khảo sát thực tế của chúng tôi đa số các em học sinh còn chưa thành thạo trong cách mở bài này. Một số lỗi thường gặp như chọn câu chuyện quá dài, câu chuyện không bắt được vào với vấn đề nghị luận hay tốn quá nhiều thời gian trong việc lựa chọn. Bởi vậy, lời khuyên là, chỉ nên sử dụng cách này khi các em đã có sẵn ý tưởng, biết lựa chọn câu chuyện nào cho phù hợp, để tiết kiệm thời gian. Dẫu vậy đây cũng là một cách rất hay để thể hiện được sự tinh tế, bút lực của người viết. Khi mở bài theo cách này thì sang phần thân bài học sinh cần có một đoạn văn chuyển ý nêu khái quát về tác giả, tác phẩm, vừa làm cho bài viết uyển chuyển hơn vừa tránh thiếu ý của bài viết.
Ưu điểm và hạn chế:
+ Ưu điểm: Giúp học sinh có cơ hội để thể hiện sự sáng tạo và kiến thức của mình. Hấp dẫn, lôi cuốn, khơi gợi trí tò mò của người đọc.
+ Hạn chế: Khá khó, dễ sa vào tình trạng lạc đề và có phần tốn thời gian hơn kiểu mở bài trực tiếp.
Loading...
Reload document 
Open in new tab
📚 Ghi chú bản quyền & lời cảm ơn
Tất cả tài liệu trên website được sưu tầm & tổng hợp từ nhiều nguồn công khai trên Internet nhằm hỗ trợ học tập và chia sẻ kiến thức.
Nếu bạn là tác giả và không muốn tài liệu xuất hiện ở đây, vui lòng liên hệ để mình gỡ ngay. Email: mrcao.aof@gmail.com
☕ Nếu thấy tài liệu hữu ích, bạn có thể ủng hộ mình 1 ly cà phê để duy trì server!
(Hoàn toàn tự nguyện — cảm ơn bạn!)
