Nhận định về chức năng của văn học/thiên chức của nhà văn

1. Nghệ thuật là phương thức tồn tại của con người, giữ cho con người mãi là con người, không sa xuống thành con vật và cũng không thành những ông thánh vô bổ vô duyên. Nghệ thuật là sự vươn tới, sự hướng về, sự níu giữ mãi mãi tính người cho con người. Cái cốt lõi của nghệ thuật là tính nhân bản. (Nguyên Ngọc – Bàn về chức năng của văn học nghệ thuật)

2. Đối với tôi, văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc thoát li hay sự quên, trái lại, văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo, vừa thay đổi…(Thạch Lam – Bàn về giá trị của văn chương)

3. Tác phẩm văn học là một công trình sáng tạo nghệ thuật bởi lao động của nghệ sĩ đúng là lao động sáng tạo

4. Nhà văn tồn tại ở trên đời trước hết để làm công việc giống như kẻ nânng giấc cho những người cùng đường tuyệt lộ bị cái ác hoặc số phận đen đủi dồn đến chân tường, để bênh vực cho những con người không còn được ai bênh vực. (Nguyễn Minh Châu)

5. Tác phẩm nghệ thuật thực sự bao giờ cũng làm cho người đọc sửng sốt bởi tính chân thực, tính tự nhiên, tính đúng đắn, tính thực tế đến mức khi đọc nó, bất giác ta tin tưởng sâu sắc rằng: Tất cả những gì được kể trong đó đều diễn ra đúng như thế chứ không thể khác được (Biê-lin-xki)

6. Cái đẹp mà văn học đem lại không phải là cái gì khác hơn là cái đẹp của sự thật đời sống được khám phá một cách nghệ thuật.(GS Hà Minh Đức)

7. Nhà văn chân chính nào cũng có một thế giới riêng. Cái thế giới ấy là những hình tượng sáng tạo ra do nhân sinh quan và vũ trụ quan của nhà văn, và phản ánh nên cái thực tế của thời đại (Nguyễn Tuân)

8.Trước một thế gian tan vỡ hoặc có nguy cơ tan vỡ, nhà văn nhặt nhạnh từng mảnh vỡ để tái tạo lại chính nó, đồng thời kích hoạt sợi dây đàn cảm xúc của con người (Giáo sư Nguyễn Văn Trung viết trong “Lược khảo văn học”)

9. Đối với nhà văn cũng như đối với hoạ sĩ, phong cách không phải vấn đề kĩ thuật mà là vấn đề cái nhìn. Đó là một sự khám phá mà ngừoi ta không thể làm một cách cố ý và trực tiếp, bởi đó là một sự khám phá về chất, chỉ có được trong cách cảm nhận về thế giới. (Macxen Pruxt)

10. Thế giới được tạo lập không phải một lần mà mỗi lần người nghệ sĩ độc đáo xuất hiện thì lại một lần thế giới được tạo lâpk (Macxen Pruxt)

11. Văn chương không phải là liều thuốc an thần ru con người ta vào giấc ngủ uể oải mà là sắt nung bỏng rát thức tỉnh con người. (Virginia Woolf)

12. Khi nào những người đàn ông còn sa đọa vì bán sức lao động, khi những người đàn bà còn trụy lạc vì đói khát, khi trẻ thơ còn cằn cỗi vì tăm tối thì cuốn sách này còn có ích (Victor Hugo tựa “Những người khốn khổ”)

13. Mục đích chính của nghệ thuật là nói lên sự thật về tâm hồn con người. Nghệ thuật là chiếc kính hiển vi mà người nghệ sĩ dùng để soi vào những điều bí ẩn của tâm hồn mình và trình bày những điều bí ẩn chung cho mọi người. (Lev Tolstoy)

14. Tác phẩm văn học sống và phát sinh không phải là hồi quang của một cái gì khác mà là một cấu trúc khép kín (Kayser – nhà lí luận văn học theo chủ nghĩa cấu trúc).

15. Một tác phẩm thật giá trị,phải vượt lên bên trên tất cả bờ cõi và giới hạn, phải là một tác phẩm chung cho cả loài người .Nó phải chứa đựng một cái gì lớn lao, mạnh mẽ,vừa đau đớn lại vừa phấn khởi.Nó ca tụng lòng thương,tình bác ái,sự công bình…Nó làm cho người gần người hơn

Ngoài ra ông cũng cho ràng : Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự bât lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện. (Nam Cao)