ĐỀ BÀI
Phân tích truyện ngắn: Làm bạn với bầu trời
Tèo năm nay tám tuổi, nhỏ hơn tôi và Nghị hai tuổi. Đó là một thằng nhóc mặt mày sáng sủa, không có vẻ gì là đứa trẻ nhà quê dù từ bé tới giờ nó chỉ sống ở nông thôn.
Khi tôi theo thằng Nghị về nhà nó, Tèo vẫn nằm trên giường. Nó mặc chiếc áo ngắn tay màu đỏ đã ngả màu gạch cua và một chiếc quần cộc màu xám dài tới gối. Tèo kê đầu trên hai chiếc gối xếp chồng lên nhau, ánh mắt đang lơ đãng nhìn qua cửa sổ.
Nghị giới thiệu:
-Anh Lam là bạn tao. Ảnh tới thăm mày đó, Tèo.
Thằng Tèo nằm yên tại chỗ gật đầu chào tôi. Trông mặt thì nó có vẻ vui mừng khi có người đến thăm nhưng nó không thèm ngồi dậy khiến tôi bực mình:
-Mày có biết lịch sự là gì không hả Tèo?
-Em tao không ngồi lên được. – Nghị vội vàng giải thích.
Hóa ra cách đây bốn tháng, Tèo bị ngã từ trên cầu xuống suối. Cầu thôn quê lát bằng những mảnh ván gập ghềnh, trẻ con bước không khéo ngã như chơi. Lúc Tèo trượt chân, con suối đang vào mùa khô, lòng suối cạn lởm chởm những đá. Tèo đập người vào đá, bất tỉnh nhân sự. Khi người làng vớt nó lên chở tới trạm xá, mắt nó nhắm nghiền, ngực thoi thóp thở, ai cũng tưởng nó chết. Thế nhưng Tèo vượt qua được, y như có phép màu. Tất nhiên nếu đầu nó chẳng may va phải đá, chẳng phép màu nào cứu nó nổi. Tèo không chết, nhưng cột sống bị tổn thương nặng. Từ hôm đó, nó nằm một chỗ.
Đó là Nghị kể tôi nghe. Còn lúc tôi ngắm thằng Tèo và tự hỏi tại sao một thằng bé trông đáng yêu như thế lại gặp số phận thế này. Tèo không hề hé môi về tai nạn của mình. Giá như thằng Tèo muốn kể, nó cũng không có cơ hội. Vừa giới thiệu tôi với thằng Tèo xong, Nghị đã bô bô giành nói:
-À, tao nhớ ra rồi nghe Tèo.
-Nhớ chuyện gì vậy anh?
-Chuyện tao xem phim lần đầu đó. Lúc đó tao mới ba tuổi. Đó là một bộ phim chiếu cảnh thợ lặn.
-Thợ lặn hả anh?
-Ờ, thợ lặn. Người ta bỏ thợ lặn vào trong một chiếc lồng rồi thả xuống biển.
-Người ta thả xuống biển để làm gì?
Nghị khụt khịt mũi, vừa nói nó vừa liếc tôi:
-Lâu quá rồi tao cũng chẳng nhớ. Chỉ nhớ lát sau người ta kéo người thợ lặn lên. Kéo lên xong, người ta lại thả xuống. Thả xuống xong, người ta lại kéo lên.
-Em biết rồi. -Tèo mỉm cười. -Người ta chơi trò chơi đó anh.
-Trò chơi á?
-Ờ, hồi trước em cũng hay chơi trò đó. Em buộc một chiếc giày cũ vào sợi dây rồi thả xuống ao rồi kéo lên sau đó lại thả xuống…
-Đầu mày bị sao vậy hả Tèo? Mồi câu là chiếc giày, cá nào mà ăn?
Cá không ăn nhưng nó chui vào chiếc giày để đi ngủ. Nó sẽ tưởng chiếc giày là nhà của nó.
Nghị thở hắt ra
-Mày điên quá rồi, Tèo
Tôi chen ngang:
-Rốt cuộc mày có câu được con cá nào không?
-Lần đó em không câu được cá nhưng câu được một con diều.
Trước ánh mắt dò hỏi của tôi và Nghị, thằng Tèo vui vẻ giải thích:
-Con diều giấy của anh Tí bị đứt dây đó anh.Cánh diều bay là là rồi đáp xuống chiếc giày của em… [..]
Cậu nhỏ luôn tươi tắn nụ cười trên môi, ước mơ luôn trong mắt, nồng hậu, dịu dàng, cậu truyền tình yêu và lòng tin vào cuộc sống, hồn nhiên coi thường mọi bất hạnh.Trên trời có mây đủ hình, có những cánh chim bay, thỉnh thoảng có những cánh bướm đủ màu lượn quanh cửa sổ. Những hạt mưa như có ai chấm lên người từng chấm lạnh. Như là ai đó dùng chiếc cọ nhúng vào mưa quét lên người chọc ghẹo…Thiên nhiên và con người hiền hòa đẹp dịu dàng mê mải, trong một không gian chỉ toàn những tươi vui và thương yêu ấm áp.”…Dường như trái tim thằng Tèo luôn nhúng vào tình yêu. Nó luôn tìm thấy cơ hội để tha thứ cho cuộc đời, nhờ vậy tâm hồn nó lúc nào cũng bình yên….Bao giờ cũng nhìn thấy sự may mắn trong một hoàn cảnh không may mắn, bao giờ cũng tươi vui trong một số phận kém vui tươi, bao giờ cũng đối xử tốt với cuộc đời mặc dù không phải lúc nào cuộc đời cũng đối xử tốt với mình. Những phẩm chất đó có lẽ chỉ có ở thằng Tèo, đứa bé xem việc được làm bạn với bầu trời cao xanh và khoáng đạt là niềm vui lớn lao. Lớn lao hơn nhiều so với những mất mát của bản thân mình.Thiên thần đã ở lại với thị trấn Mặt Trăng và không ngừng làm tôi ngạc nhiên. Và tôi biết tại sao tâm hồn tôi đẹp dần lên mỗi ngày…
( Nguyễn Nhật Ánh, Làm bạn với bầu trời)
* Tác giả
Nguyễn Nhật Ánh sinh ngày 7 tháng 5 năm 1955 ở Quảng Nam là một nhà văn, nhà thơ, giáo viên nổi tiếng ở Việt Nam. Nguyễn Nhật Ánh có các bút danh là Chu Đình Ngạn, Lê Duy Cật, Đông Phương Sóc, Sóc Phương Đông,…Ông từng nhận được các giải thưởng Văn học Trẻ hạng A (với tác phẩm “Chú bé rắc rối”), nhà văn được yêu thích nhất trong 20 năm (1975 – 1995), 20 nhà văn trẻ tiêu biểu trong 20 năm (1975 – 1995). Bên cạnh việc sáng tác thơ văn, Nguyễn Nhật Ánh còn tham gia tích cực vào việc viết kịch bản sân khấu, xây dựng các tiểu phẩm và trang báo dành cho thiếu nhi.
Các tác phẩm dành cho tuổi thơ nổi tiếng của ông như: “Kính vạn hoa, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Bảy bước tới mùa hè, Làm bạn với bầu trời,…”Những tác phẩm viết về tình yêu của ông thì vô cùng nhẹ nhàng, nồng nhiệt có đôi chút hài hước dí dỏm như “Cô gái đến từ hôm qua, mắt biếc…”Ngoài ra các tác phẩm của ông nhiều tác phẩm đã được chuyển thể thành phim, khi chuyển thể thành phim điện ảnh thì liên tục “cháy vé”. Các bộ phim được chuyển thể thành phim có thể kể đến như là: Mắt biếc, Kính vạn hoa, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh,…
* Tác phẩm
Truyện dài “Làm bạn với bầu trời của Nguyễn Nhật Ánh là tác phẩm thứ 45 của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh được xuất bản tại NXB Trẻ. Tác phẩm chính thức phát hành trên toàn quốc vào ngày 12-9-2019
Làm bạn với bầu trời là truyện dài được trần thuật lại dưới góc nhìn của nhân vật Lam về những người sống quanh mình, trong đó Lam kể nhiều nhất về cậu em họ của bạn mình là Tèo. Tèo là đứa trẻ bất hạnh, vì một tai nạn ngoài ý muốn mà dù đang tuổi ăn tuổi lớn, cậu bé phải nằm liệt giường, không thể vui đùa như bao bạn bè cùng trang lứa. Thế nhưng ở cậu vẫn giữ được cho mình sự hồn nhiên ngây thơ và lạc quan đáng ngưỡng mộ.
—
THAM KHẢO BÀI VĂN MẪU
Giữa muôn vàn những tác phẩm văn học, có những câu chuyện không chỉ khiến người đọc xúc động mà còn khơi gợi trong họ một niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống, vào những điều tốt đẹp ngay cả trong hoàn cảnh tăm tối nhất. “Làm bạn với bầu trời” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh chính là một tác phẩm như vậy. Thông qua câu chuyện giản dị nhưng đầy ý nghĩa về cậu bé Tèo, Nguyễn Nhật Ánh đã khắc họa một hình ảnh đẹp đẽ về tinh thần lạc quan và niềm tin không ngừng nghỉ vào cuộc đời.
Nguyễn Nhật Ánh, sinh năm 1955 tại Quảng Nam, là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt nổi bật trong dòng văn học dành cho thiếu nhi. Ông đã tạo dấu ấn sâu sắc với hàng loạt tác phẩm được yêu mến như “Kính vạn hoa,” “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh,” “Mắt biếc,” và “Làm bạn với bầu trời.” Phong cách sáng tác của Nguyễn Nhật Ánh luôn thấm đượm chất trữ tình, giàu hình ảnh, và đong đầy cảm xúc. Ông viết về tuổi thơ, tình yêu và cuộc sống với sự nhẹ nhàng, hóm hỉnh nhưng không kém phần sâu sắc, chạm đến trái tim độc giả ở mọi lứa tuổi.
“Làm bạn với bầu trời” là một trong những tác phẩm tiêu biểu đó. Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, thông qua góc nhìn của nhân vật Lam. Cốt truyện của tác phẩm khá đơn tuyến, tập trung khắc họa cuộc sống và tinh thần của Tèo, một cậu bé không may gặp tai nạn và phải nằm liệt giường. Dù chỉ là một câu chuyện giản dị về cuộc sống nông thôn, nhưng Nguyễn Nhật Ánh đã khéo léo lồng ghép những thông điệp sâu sắc về niềm tin, sự lạc quan và tình yêu thương giữa con người. Trong tác phẩm này, dù có sự xuất hiện của các nhân vật phụ như Nghị và Lam, nhân vật trung tâm vẫn là Tèo – chính tinh thần lạc quan phi thường của cậu bé đã làm nổi bật chủ đề xuyên suốt của truyện.
Tèo, một cậu bé tám tuổi, bất hạnh bị liệt giường sau một tai nạn khi ngã từ trên cầu xuống suối. Dẫu phải nằm yên một chỗ, Tèo vẫn giữ cho mình một trái tim tràn đầy yêu thương và lạc quan. Cậu bé tìm thấy niềm vui từ những điều nhỏ bé như bầu trời qua cửa sổ, hay tưởng tượng ra những trò chơi cùng bạn bè. Câu chuyện không chỉ đơn thuần là về một cậu bé bị bệnh, mà hơn hết, là về cách mà Tèo đối mặt với cuộc sống: dù hoàn cảnh có khó khăn đến đâu, cậu vẫn giữ được sự hồn nhiên và lạc quan đáng kinh ngạc. Chính tinh thần này đã làm nổi bật chủ đề xuyên suốt của truyện: tinh thần lạc quan và niềm tin vào cuộc sống. Đây tuy không phải là một đề tài mới lạ, nhưng dưới góc nhìn tươi sáng và giàu cảm xúc của Nguyễn Nhật Ánh, chủ đề này được khai thác một cách sâu sắc, khiến người đọc không khỏi suy ngẫm và cảm phục.
Tám tuổi, Tèo phải đối mặt với một biến cố lớn: cậu bé bị liệt giường sau tai nạn ngã từ trên cầu xuống suối. Dẫu vậy, hoàn cảnh nghiệt ngã không thể vùi lấp trái tim tràn đầy yêu thương và tinh thần lạc quan của Tèo. Cậu tìm thấy niềm vui trong những điều nhỏ bé, giản dị quanh mình, từ khung cảnh bầu trời qua khung cửa sổ cho đến việc đắm chìm trong những tưởng tượng về trò chơi cùng bạn bè. Câu chuyện về Tèo không chỉ đơn thuần là kể về một cậu bé bị bệnh, mà còn là minh chứng cho cách Tèo đối mặt với cuộc sống: dù hoàn cảnh có khó khăn đến mấy, cậu vẫn giữ được sự hồn nhiên và niềm lạc quan đáng kinh ngạc. Chính qua hình ảnh Tèo, Nguyễn Nhật Ánh đã khéo léo khắc họa chủ đề xuyên suốt của tác phẩm: tinh thần lạc quan và niềm tin vào cuộc sống. Đây là một đề tài tuy không mới mẻ, nhưng được nhà văn khai thác dưới một góc nhìn tươi sáng và giàu cảm xúc, khiến mỗi độc giả không khỏi suy ngẫm và cảm phục.
Bên cạnh đó, truyện còn có các nhân vật phụ như Nghị và Lam, những người đóng vai trò quan trọng trong việc làm nổi bật tính cách và hoàn cảnh của Tèo. Nghị là người bạn thân thiết, luôn ở bên cạnh để động viên và chia sẻ cùng Tèo. Còn Lam, qua góc nhìn của mình, đã giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về thế giới nội tâm của Tèo và tình cảm ấm áp mà mọi người dành cho cậu bé. Những nhân vật phụ này không chỉ góp phần làm rõ hơn về hoàn cảnh đặc biệt của Tèo mà còn là cầu nối truyền tải thông điệp sâu sắc về tình bạn và tình người trong câu chuyện, tô đậm thêm vẻ đẹp của sự sẻ chia và lòng nhân ái.
Đoạn trích trên cho thấy “Làm bạn với bầu trời” sở hữu nhiều nét đặc sắc về nghệ thuật kể chuyện. Cốt truyện của tác phẩm tuy đơn giản nhưng lại vô cùng giàu cảm xúc. Nguyễn Nhật Ánh đã khéo léo sử dụng ngôi kể thứ nhất, qua điểm nhìn của nhân vật Lam, để dẫn dắt câu chuyện. Điều này không chỉ tạo nên một không khí gần gũi, thân thiết giữa nhân vật và người đọc mà còn giúp người đọc dễ dàng đồng cảm và thấu hiểu thế giới nội tâm của Tèo.
Tác phẩm không có nhiều kịch tính hay những nút thắt bất ngờ, nhưng lại cuốn hút bởi cách dựng tình huống và khắc họa nhân vật tinh tế. Những tình tiết nhỏ, đời thường như cuộc trò chuyện giữa Tèo và Nghị, hay những suy nghĩ ngây thơ nhưng sâu sắc của Tèo về bầu trời, đều góp phần tạo nên một bức tranh sống động về tâm hồn trong sáng, lạc quan của cậu bé.
Đặc biệt, ngôn ngữ trong truyện đơn giản, dễ hiểu nhưng lại giàu hình ảnh và cảm xúc. Nguyễn Nhật Ánh đã sử dụng những câu văn giàu hình tượng, những so sánh tinh tế để làm nổi bật sự lạc quan và tình yêu cuộc sống mãnh liệt của Tèo. Giọng điệu trong truyện nhẹ nhàng, đôi lúc trầm buồn nhưng luôn ẩn chứa một niềm tin sâu sắc vào những điều tốt đẹp. Tất cả những yếu tố nghệ thuật này kết hợp lại đã tạo nên một tác phẩm đầy sức hút, khiến người đọc không thể rời mắt và đọng lại nhiều cảm xúc.
“Làm bạn với bầu trời” là một tác phẩm xuất sắc, thể hiện sự hòa quyện tuyệt vời giữa nội dung sâu sắc và nghệ thuật kể chuyện tinh tế. Với cốt truyện giản dị nhưng tràn đầy cảm xúc, Nguyễn Nhật Ánh đã khéo léo truyền tải đến người đọc những thông điệp quý giá về cuộc sống. Tác phẩm nhấn mạnh rằng, dù đối mặt với hoàn cảnh khó khăn hay nghiệt ngã đến đâu, con người vẫn hoàn toàn có thể tìm thấy niềm vui và sự lạc quan nếu họ biết cách yêu thương và giữ vững niềm tin vào những điều tốt đẹp xung quanh. Qua câu chuyện cảm động này, Nguyễn Nhật Ánh một lần nữa khẳng định tài năng bậc thầy của mình trong việc khắc họa những tâm hồn trong sáng và tràn đầy lạc quan, đồng thời mang lại cho độc giả những bài học nhân văn sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống.
“Làm bạn với bầu trời” không chỉ là một câu chuyện cảm động về cuộc sống của một cậu bé bất hạnh mà còn là một tác phẩm đầy nhân văn, khơi gợi trong lòng người đọc những tình cảm yêu thương, đồng cảm và khâm phục sâu sắc. Câu chuyện giúp chúng ta nhận ra rằng, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, nếu biết giữ vững niềm tin và tình yêu cuộc sống, chúng ta sẽ luôn tìm thấy niềm vui và hạnh phúc. Sức sống của tác phẩm này sẽ mãi trường tồn trong lòng người đọc, nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự lạc quan và niềm tin không ngừng nghỉ vào cuộc đời.