PHƯƠNG PHÁP BÌNH LUẬN MỞ RỘNG DẪN CHỨNG KHI PHÂN TÍCH
– Bình giảng: là từ việc giảng và bình các chi tiết ngôn ngữ nghệ thuật, tư tưởng tình cảm chứa trong tác phẩm hay một phần của tác phẩm, làm rõ cái hay, cái đẹp của văn chương. (Hiểu một cách nôm na là ta chọn một từ, một hình ảnh hay nhất để khen).
Ví dụ: Phân tích bài thơ “Trong lời mẹ hát” của Trương Nam Hương, khi phân tích tới câu thơ:
Thời gian chạy qua tóc mẹ
Một màu trắng đến nôn nao
Lưng mẹ cứ còng dần xuống
Cho con ngày một thêm cao.
è Trương Nam Hương đem lại cho thơ và mỗi chúng ta là cảm nhận rất rõ sự chuyển động trong từng nhịp sống hối hả qua nghệ thuật nhân hóa “thời gian chạy” từng giây, từng phút, rồi lặng lẽ , khác khoải hoán dụ tuổi già nơi “ tóc mẹ” vậy mà chỉ mới đây thôi đã từ xanh thành “một màu trắng” hơi sương, đượm buồn. Từ “Chạy” vì thế hiện lên mới đẹp làm sao? Đủ phô cái dáng tất tả, đủ phô bao nét nhọc nhằn, đủ phô cả dòng thời gian nghiệt ngã cướp đi thanh xuân huy hoàng của người phụ nữ.
(Chữ màu đỏ: Bày tỏ quan điểm, phát hiện cái hay khác biệt trong câu thơ, khen cách dùng từ => Bình giảng)
-Một số đoạn vận dụng để đưa vào bình giảng hay:
| Công thức | Ví dụ |
| + So sánh: Như bông hoa khẽ nở long lanh trong trang thơ từ…. cất lên trong không gian của thi phẩm mới đẹp đẽ, thi vị làm sao? Chắc phải yêu thương lắm, xuýt xao thật nhiều, vấn vương mãi không thôi nên nhà thơ mới vội vàng như muốn ôm trọn (Nội dung câu thơ, khổ thơ) ngây ngất mãi không nguôi. | Phân tích bài thơ “Hương lúa” của Trương Thị Anh, khi phân tích tới câu thơ:
Cánh đồng lộng gió chiều nay ⇒ Như bông hoa khẽ nở long lanh trong trang thơ từ “say” cất lên trong không gian của thi phẩm mới đẹp đẽ, thi vị làm sao? ! Chắc phải yêu thương lắm, xuýt xao thật nhiều, vấn vương mãi không thôi nên nhà thơ mới vội vàng như muốn ôm trọn cả cảnh vậy và con người nơi miền quê “lộng gió” trong “chiều nay” trong hàng loạt các từ láy ấn tượng, gợi cảm sâu sắc, để rồi khi hít hà dư vị ngọt ngào của “cảnh làng” ấy, chẳng phải men rượu nhà thơ cũng bỗng “say” ngây ngất mãi không nguôi. ⇒ |
| + Lí luận: Khi âm nhạc cất lên nốt nhạc khẽ trầm bổng, xao xuyến vương vào hồn ta, khi mặt trời ló rạng ta biết bình minh đã buông mình xuống nhân gian tươi đẹp, cẳng vậy mà khi chạm….. (Hình ảnh, từ ngữ) ta biết trái tim đã thổn thức, khắc khoải trước (nội dung) quá đỗi nhẹ nhàng/ngọt ngào/ long lanh đến thế. | Phân tích bài “người sĩ tử” của Nguyễn Đình Thi (Ở bốn câu đầu, ta có thể bình giảng và khen từ “ngủ say”
Mũ sắt mờ trong sương phủ ⇒ Khi âm nhạc cất lên nốt nhạc khẽ trầm bổng, xao xuyến vương vào hồn ta, khi mặt trời ló rạng ta biết bình minh đã buông mình xuống nhân gian tươi đẹp, chẳng vậy mà khi chạm một tiếng “ngủ say” ta biết trái tim đã thổn thức, khắc khoải trước hình ảnh người chiến sĩ vì mệt quá mà “ngủ” đấy thôi, chứ anh chẳng rời quên tổ quốc mà về với đất mẹ yên bình quá đỗi nhẹ nhàng đến thế. |
| + Tương phản: Lá lìa cành khiến cây xơ xác, bóng tối tràn về làm vạn vật im hơi, ấy vậy mà khi (Hình ảnh, từ ngữ) khẽ điểm mình duyên dáng trên trang thơ lại khiến ta bồi hồi, xúc động trước cái đẹp chẳng thể thay thế, rất đắt giá của nó trong chỉnh thể của kiệt tác mà nhà thơ A đã gửi trao cho mỗi bạn đọc đến vậy.( Bình giảng cái hay) | ⇒ Lá lìa cành khiến cây xơ xác, bóng tối tràn về làm vạn vật im hơi, ấy vậy mà khi hình ảnh “Mái chèo nghiêmg mặt sông xa” khẽ điểm mình duyên dáng trên trang thơ lại khiến ta bồi hồi, xúc động trước cái đẹp chẳng thể thay thế, rất đắt giá của nó trong chỉnh thể của kiệt tác mà nhà thơ Trần Đăng Khoa đã gửi trao cho mỗi bạn đọc đến vậy. “Nghiêng” như dáng mẹ tảo tần trên dòng sông cuộc đời abo mưa nắng, nghiêng của nước song tuổi thơ mỗi chiều sóng vỗ, hay nghiêng cả kỉ niệm ngọt ngào vẫn rót vào trái tim thi nhân biết bao năm tháng qua cho tới tận bây giờ khôn lớn. Quả thật một từ “nghiêng” thôi mà đủ làm hồn ta chao nhẹ ngọt ngào theo từng tiếng thơ quá đỗi yêu thương!
(Màu đỏ: cách dẫn dắt, xanh : Khen cái hay của từ, hình ảnh) |
