Đề thi chọn HSG tỉnh lớp 12 môn Văn tỉnh Hà Nam (2024-2025)

ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

    Đọc văn bản: 

NHỆN VÀ NGƯỜI

Trần Duy Phiên

 Trần Việt Chiến là con ngựa chiến. Ai cũng thừa nhận như thế, kể cả những người không ưa anh.

Thuở măng non, Chiến đến trường, các giáo viên mẫu giáo đã coi anh như thần đồng. Ngồi ghế tiểu học, Chiến toả sáng như một ngôi sao báo trước với mọi người một tương lai rực rỡ. Lên trung học, Chiến luôn đứng đầu khối, xuất sắc tất cả các môn. Chưa hết, Chiến còn là học sinh giỏi cấp quốc gia. Thi vào đại học, Chiến đỗ thủ khoa cùng lúc hai trường. Bốn năm sau, Chiến hoàn tất văn bằng kĩ sư điện toán với thứ hạng cao nhất. Nhà trường giữ anh lại làm cán bộ phụ giảng một thời gian rồi gửi đi du học. Bốn năm sau, Chiến mang về văn bằng tiến sĩ hạng tối ưu.

Ngoài chuyện khoa bảng, Chiến còn được trời phú cho một số năng khiếu khác – hát hay, vẽ giỏi và hùng biện. Nhưng lắm tài thì nhiều tật. Tật thứ nhất của Chiến là bướng bỉnh. Sau ngày về nước, anh quyết liệt không trở lại trường đại học mà xin vô một tổng công ty. Tật thứ hai của Chiến là bừa bãi. Các vật dụng của anh la liệt tuỳ tiện trong nhà ngoài ngõ, có lẽ do chủ nhân ỷ vào khả năng lưu trữ tư liệu của mình còn hơn bộ nhớ của máy điện toán. Tật thứ ba của Chiến là thích sống đời đơn độc – đơn độc chứ không cô độc, cũng chị này em nọ nhưng chưa thấy đỗ lại bến nào.

Nhất nhân nhất hộ, anh hãnh hách đến cực đoan, không những người mà các loài khác cũng khó chung nhà chung cửa.

[Lược một đoạn: Tài năng cỡ đó, tính khí thế ấy, Trần Việt Chiến chỉ được giao chức phó phòng lưu động nghĩa là cấp trưởng mà không có phòng. Nhưng Chiến nhận ngay vì anh rất thích những đêm một mình một giường ở phòng khách sạn mà không vơi một xu tiền túi. Từ đó, thì giờ của anh chỉ dùng để đọc sách, chơi game và ngủ. Sau một chuyến đi dài ngày, anh lao vào giường chờ giấc ngủ, nhìn thấy một con nhện rằn to chui vào mùng, anh cho rằng nó bủa lưới săn mồi rồi thích chí cười ha hả.]

Tối đến, sau khi xem xong chương trình truyền hình, Chiến vào giường. Vừa ngã người nhìn lên, anh lại bắt gặp con nhện với cái mạng tơ bùng nhùng. Vậy là chú mày dám ngang nhiên chung chạ với ta, áp tận đến nơi nghỉ ngơi. Ngứa mắt, anh muốn bắt giết ngay con nhện. Nhưng chợt nghĩ lại, sá gì một con vật nhỏ nhoi thế kia mà mình phải nhọc sức. Lại nữa, phải cho nó chết đói dần mòn mới xứng với cái ngu có một không hai! Đợi đấy! Số mày đã tận, nhưng ta thề chẳng bao giờ động thủ. Anh nằm im và khởi sự chờ đợi con nhện chết. Và mỗi ngày hai bận, anh chờ đợi như thế suốt cả tuần nay. Nhưng nhện ta vẫn ngang nhiên tồn tại.

 Rồi một chuyến công tác lưu động khác, Chiến tấn kĩ bốn phía mùng, chốt chặt các cửa trước khi đi. Tuy bận rộn nhưng mỗi khi có dịp nghỉ ngơi anh lại nghĩ tới nhện và hong hóng được thấy nó chết. Có lẽ cái ác trong anh kích thích. Anh nôn nao trên đường về nhà. Chú mày đã trắng mắt ra chưa? Áo thay chưa kịp cài nút, anh háo hức lao vào giường. Bắt chéo hai tay làm gối, anh hả hê căng mắt nhìn lên. Tuy có gầy đi nhưng nhện ta vẫn lì lợm sống! Thay vào phần hao hớt, một bọc trắng tròn trịa bằng cái nắp chai lủng lẳng trước mặt. Thì ra một quý bà! Nhưng sao đã không chết lại còn đẻ a?

Chiến quỳ thẳng người lên, muốn bứt tung màng tơ, bóp nát cái bọc trứng. Nhưng trời ạ, ngay trước mắt anh, bên kia cái màng tơ, một lỗ thủng – chỗ hợp ba góc của mỗi vuông vải. Với đôi mắt tinh và sáng như sao, Chiến nhận ra một đàn muỗi đang vo ve bên ngoài rồi lần lượt từng con chui qua cái lỗ ấy và dính ngay vào mạng. Đúng là một cái bẫy – một cái bẫy rất hiệu nghiệm! Vô vàn cánh muỗi lấp lánh. Nhưng mồi đâu mà nhử? – Anh hỏi rồi nhìn xuống người mình. Hèn gì!- Chiến giật mình.

Từ ấy, Trần Việt Chiến hết muốn làm con ngựa chiến.

(Trần Duy Phiên, Tạp chí Sông Hương, số 284, ngày 16/10/2012)

    *Chú thích: Nhà văn Trần Duy Phiên sinh năm 1942, tại Huế. Ông đến với văn chương khi còn đang theo học tại trường Đại học Sư phạm và Đại học Văn khoa Huế từ những năm 60 của thế kỉ XX. Từ khoảng giữa thập niên 80, Trần Duy Phiên xuất bản một số tác phẩm gây được chú ý. Nhiều sáng tác của Trần Duy Phiên thể hiện cái nhìn mới về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên, trong số đó có bộ ba truyện ngắn: Kiến và người, Mối và người, Nhện và người.

    Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Nêu điểm nhìn trần thuật của văn bản.

Câu 2. Chỉ ra sự thay đổi nhận thức của nhân vật Trần Việt Chiến theo trình tự kể trong văn bản.

Câu 3. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ liệt kê trong đoạn văn sau: Thuở măng non, Chiến đến trường, các giáo viên mẫu giáo đã coi anh như thần đồng. Ngồi ghế tiểu học, Chiến toả sáng như một ngôi sao báo trước với mọi người một tương lai rực rỡ. Lên trung học, Chiến luôn đứng đầu khối, xuất sắc tất cả các môn. Chưa hết, Chiến còn là học sinh giỏi cấp quốc gia. Thi vào đại học, Chiến đỗ thủ khoa cùng lúc hai trường. Bốn năm sau, Chiến hoàn tất văn bằng kĩ sư điện toán với thứ hạng cao nhất. Nhà trường giữ anh lại làm cán bộ phụ giảng một thời gian rồi gửi đi du học. Bốn năm sau, Chiến mang về văn bằng tiến sĩ hạng tối ưu.

Câu 4. Hãy phát biểu thông điệp của văn bản.

Câu 5. Viết đoạn văn khoảng 5 – 7 dòng trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa nhan đề Nhện và người.

LÀM VĂN (17,0 điểm) 

Câu 1 (7,0 điểm)

    Đọc các đoạn tin sau:

Sau một tiếng nổ xé trời vào sáng 10.9, cơn lũ đất đá ùn ùn kéo xuống, vùi lấp toàn bộ thôn Làng Nủ (tại xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai).

Bản làng bình yên bên chân núi Con Voi giờ chỉ còn là đống hoang tàn, đổ nát. Nhiều ngày trôi qua, lực lượng chức năng vẫn đang tiếp tục dò từng mét trên bãi lầy mênh mông để tìm kiếm những nạn nhân còn mất tích.

Làng Nủ xinh đẹp, bình yên giờ chỉ còn trong hoài niệm, là nỗi đau khó phai nhòa của những người may mắn sống sót.

(Theo https://thanhnien.vn/nhin-lai-con-bao-yagi-lich-su-nhung-hau-qua-khung-khiep-va-dau-long-va-18524092300100195.htm)

Kể từ ngày 7/1, ba đám cháy Pacific Palisades, Eaton và Hurst cùng một số đám cháy nhỏ hơn đã hợp thành tam giác “bão lửa” có tổng diện tích hơn 11.600 hecta, làm hư hại hoặc thiêu rụi hoàn toàn hơn 10.000 công trình, khiến hơn 180.000 người phải sơ tán ở Los Angeles. Tổng thống Mỹ Joe Biden mô tả đây là thảm họa cháy rừng “lan rộng nhanh và tàn khốc nhất lịch sử California”.

(Theo https://vnexpress.net/nguoi-viet-o-my-ke-canh-nhu-tan-the-vi-chay-rung-los-angeles-4837711.html)

Thảm họa qua đi, theo anh/chị, điều gì còn lại trong mối quan hệ giữa con người với con người trong cuộc sống? Hãy trả lời câu hỏi bằng một bài văn nghị luận.

Câu 2 (10,0 điểm)

Trong bài Tựa tập Gái quê (1936), sau in trong tập Thơ Điên (1938), Hàn Mặc Tử viết: Người thơ là khách lạ đi giữa nguồn trong trẻo.

Bằng trải nghiệm về thơ, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.

— Hết —