Đề thi học kì 1 Văn 11 trường THPT Yên Lạc – Vĩnh Phúc (2023-2024)

Họ, tên thí sinh…………………………………………………………………………………Lớp…………………………

I, ĐỌC HIỂU (6,0 ĐIỂM)

Đọc văn bản sau:

BÍ ẨN CỦA LÀN NƯỚC

Bảo Ninh

Các dòng sông trôi đi như thời gian, và cũng như thời gian, trên mặt nước các triền sông biết bao nhiêu là chuyện đời đã diễn ra. Nhất là về đêm, trên làn nước của dòng sông quê hương tôi lấp lánh hằng hà⁽¹⁾ những đốm sáng bí ẩn, có cả điều bí ẩn của đời tôi.

Năm ấy, nhằm trúng đỉnh lũ đêm Rằm tháng Bảy, một loạt bom Mỹ phá tan vệt đê canh giữ đằng trước làng tôi. Dứt dây nổ của bom và tiếng gầm ghê rợn của máy bay cường kích là chuỗi ầm ầm long lở của dòng sông phá bung đê tràn ngang vào đồng ruộng.

Từ trên điếm canh⁽²⁾ tôi chạy lao về làng. Hồi chiều hay tin vợ ở nhà trở dạ nhưng tôi không thể rời vị trí hộ đê⁽³⁾. Bây giờ giời đất sập rồi, trong tôi chỉ còn con tôi, vợ tôi. Tôi dốc toàn lực bình sinh vào đôi chân. Đằng sau, cơn đại hồng thủy⁽⁴⁾ đuổi bén gót.

Nước đã ngập làng. Tôi về, kịp dìu vợ leo lên mái. Mái nhà tranh của vợ chồng tôi bị lôi đi trong đêm đen. Đến khi mái rạ⁽⁵⁾ sắp rã tan ra thì ơn trời nó vướng vào thân đa trước đình làng. Đã cả một đám đông bám trên các cành. Nhiều bàn tay chìa xuống giúp tôi đỡ vợ con trèo lên. Vợ tôi ôm khư khư đứa con mới sinh, nhất định không để tôi bế đỡ.

– Con trai… con trai mà…, con trai… Để yên em ẵm, anh vụng…

Nhiều giờ trôi qua. Mưa tuôn, gió thổi. Mực nước không dâng cao hơn, nhưng chảy xiết hơn. Cây đa đầy người hơn. Tôi mỏi nhừ. Tay ôm chặt vợ, tay níu mình vào chạc cây⁽⁶⁾. Vợ tôi yếu lả, ướt lướt thướt, lạnh ngắt.

Khoảng gần sáng, bỗng có tiếng quẫy nước ngay dưới cành đa của vợ chồng tôi. Một giọng nghẹn sặc với lên:

– Cứu mẹ con tôi mấy… cứu mấy… con gái tôi…

Một bàn tay nhớt và lạnh như tay ma rờ⁽⁷⁾ vào chân tôi đang buông thõng. Tôi vội cúi xuống, đưa tay ra. Nhưng bàn tay của người đàn bà dưới nước truội đi, chìm nghỉm. Cành đa kêu rắc, chao mạnh. Vợ tôi ối kêu một tiếng thảng thốt, và “ùm”, con trai tôi, đứa con sơ sinh tôi chưa được nhìn thấy mặt, tuột khỏi bọc ni lông trên tay mẹ nó, sa xuống làn nước tối tăm.

– Con tôi …! – Vợ tôi hét rú lên và lao ngay lập tức xuống nước hòng chụp lấy con.

Tôi phóng mình theo. Nước lạnh, ngầu bùn, sâu hút và cuốn mạnh. Tôi vớ kịp thằng con, nhao vội lên, trao nó cho những bàn tay đang chìa xuống, rồi lại lặn tiếp ngay để cứu vợ. Nhiều người phi xuống theo để trợ sức tôi …

Tôi tỉnh lại, thấy trời sáng rồi và đã tạnh mưa. Tôi nằm trong khoang một ca nô cứu nạn đầy ắp người. Hồi đêm, tôi đã vật lộn điên dại quyết sống mái một phen với làn nước giết người, nhưng tôi đã thua cuộc. Ứa ra cả máu tai máu mũi mà không những không cứu nổi vợ, đến thi thể cô ấy cũng bất lực không tìm thấy. Khi ca nô quân đội tới, mọi người đã phải dùng sức để buộc tôi rời mặt nước. Kiệt sức, tôi ngất đi. Khổ đau, tôi tỉnh dậy, nước mắt nóng rực, tê nhói. Một chị phụ nữ chen tới bên tôi, lên lời an ủi:

– Phận chị ấy đã vậy, thôi thì anh phải nén lòng lại, giữ sức khoẻ mà nuôi con. Ơn trời, anh còn kịp cứu được cháu. Chao ôi, vừa kịp khóc chào đời đã trải một cơn kinh hoàng hú vía. Anh coi con anh này. Cứ như không. Đã bú, đã ngủ rồi đây này. Ngoan chưa này…Ôi chao, nó tè dầm rồi này.

Chị nựng nịu, và từ từ giở bọc chăn chiên đang ủ kín con tôi. Chị thay tã cho nó. Tôi nhìn. Choáng váng, chết lặng, tôi nén một tiếng kêu thất thanh.

– Con tôi … – Tôi òa khóc, đỡ lấy bọc chăn. – Con tôi!

Từ bấy tới nay, thời gian trôi qua và triền nước trôi đi, tôi đã có tuổi và con gái tôi đã thành một thiếu nữ đẹp nhất làng. Nó là đứa con của làn nước, mọi người đều nói thế bởi vì chuyện nó sa xuống dòng nước lụt rồi được cha nó cứu lên thì cả làng ai cũng biết. Nhưng điều bí mật kia thì không ai hay, kể cả con gái tôi nó cũng không thể biết. Chỉ có dòng sông biết.

Có ngày nào mà tôi không ra đê ngắm làn nước trôi. Vợ tôi, con trai tôi và người đàn bà vô danh nhìn tôi từ đáy nước. Thời gian, năm tháng cứ trôi, dòng sông và lịch sử, tất thảy đều đổi thay nhưng mà niềm đau của đời tôi thì khôn nguôi bởi vì ấy là một niềm đau không thể nói nên lời.

 (Trích Những truyện ngắn Bảo Ninh, NXB Trẻ, 2013, tr.11-12)

Chú thích:

Nhà văn Bảo Ninh sinh năm 1952. Quê ông ở Xã Bảo Ninh, huyện Quảng Ninh (nay thuộc thành phố Đồng Hới), tỉnh Quảng Bình. Bảo Ninh được biết tới với những tác phẩm viết về đề tài chiến tranh và thời hậu chiến. Ông là nhà văn có nhiều đóng góp quan trọng trong công cuộc đổi mới văn xuôi Việt Nam hiện đại giai đoạn từ sau 1975 tới nay.

⁽¹⁾ : Nhiều không đếm xuể

⁽²⁾ : Nhà nhỏ làm nơi trông giữ đê điều, hoa màu

⁽³⁾ : Bảo vệ đê để phòng lũ lụt

⁽⁴⁾ : Trận lụt lớn.

⁽⁵⁾ : Mái nhà lợp bằng phần thân còn lại của cây lúa sau khi gặt.

⁽⁶⁾ : Chỗ cành cây rẽ thành nhiều nhánh.

⁽⁷⁾ : Sờ.

Trả lời các câu hỏi sau:

Câu 1. Trong văn bản trên, nhân vật chính là ai? (0,5 điểm)

Câu 2. Xác định ngôi kể và điểm nhìn chủ yếu trong văn bản. (0,5 điểm)

Câu 3. Vì sao sau khi nhân vật tôi được cứu từ dòng nước lũ, tỉnh dậy, nhìn người phụ nữ thay tã cho con, anh ấy lại chết lặng? (0,75 điểm)

Câu 4. Chỉ ra điểm chung về cảnh ngộ của nhân vật tôi và em bé được cứu. (0,75 điểm)

Câu 5. Chi tiết Khi ca nô quân đội tới, mọi người đã phải dùng sức để buộc tôi rời mặt nước cho thấy phẩm chất gì của nhân vật tôi ? (1,0 điểm)

Câu 6. Trình bày suy nghĩ của anh/chị về chi tiết Tôi òa khóc, đỡ lấy bọc chăn. (Viết khoảng 7-10 câu). (1,0 điểm)

Câu 7. Bài học có ý nghĩa nhất với anh/chị sau khi đọc văn bản trên là gì? Vì sao? (Viết khoảng 10-15 câu). (1,5 điểm)

II, VIẾT (4,0 điểm)

Viết bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về câu nói: “Nghịch cảnh không chỉ là một phép thử của tình cảm mà còn là thước đo của trí tuệ và bản lĩnh con người” (Danh ngôn Pháp).

——–Hết——-

Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.

———-Hết———-

☕ Nếu bạn thấy tài liệu này hữu ích, hãy ủng hộ mình một ly cà phê nhỏ để có thêm động lực biên soạn, cập nhật và duy trì website miễn phí, không quảng cáo gây phiền nhé!

☕ Ủng hộ 1 ly cà phê 📲 Quét QR Momo / VietQR

💬 Mỗi tháng có hơn 20.000 học sinh truy cập học tập miễn phí — cảm ơn bạn đã giúp mình duy trì dự án này! ❤️

Quét QR để ủng hộ

×