I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm):
Đọc văn bản sau:
Mẹ và quả
(Nguyễn Khoa Điềm)
Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Như mặt trời, khi như mặt trăng.
Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống
Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.
Và chúng tôi một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ được hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?
Chú thích:
Tác giả Nguyễn Khoa Điềm: Thuộc thế hệ những nhà thơ trẻ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ của Nguyễn Khoa Điềm giàu chất suy tư, xúc cảm dồn nén, mang màu sắc chính luận.
Bài thơ Mẹ và quả: Bài thơ in trong tập Thơ Nguyễn Khoa Điềm, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, NXB Văn học, Hà Nội, 2012).
Thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Câu 1. Văn bản trên được sáng tác theo thể thơ nào?
Câu 2. Chỉ ra 02 biện pháp liên kết trong văn bản trên.
Câu 3. Nêu chủ đề của văn bản.
Câu 4. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ trong hai câu thơ: Những mùa quả lặn rồi lại mọc/ Như mặt trời, khi như mặt trăng.
Câu 5. Bài thơ đã thể hiện những tình cảm gì của nhân vật trữ tình đối với người mẹ của mình?
Câu 6. Em có đồng ý với quan niệm: Tình yêu thương của mẹ chính là thứ tình cảm vô giá, vô điều kiện và là tình cảm cao đẹp nhất không? Vì sao?
II. Viết (4.0 điểm)
Hãy viết bài văn phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của bài thơ Mẹ và quả của tác giả Nguyễn Khoa Điềm.
ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU | ||
|
|
1 | Thể thơ: Tự do | 1.0 |
| 2 | Chỉ ra 02 biện pháp liên kết.
Gợi ý: – Phép lặp từ ngữ: “mẹ”, “quả” – Phép nối: “Và” – Phép thế: + “chúng tôi”, “lũ chúng tôi” thế cho “con cái” + “chúng” thế cho “bí và bầu” – Phép liên tưởng: “mặt trời” -> “mặt trăng”: liên tưởng về chu kỳ thời gian… |
1.0 | |
|
3 |
Bài thơ “Mẹ và quả” thể hiện tình mẫu tử sâu nặng qua hình ảnh người mẹ chăm lo, vun trồng và kiên nhẫn chờ đợi những đứa con trưởng thành, đồng thời bộc lộ nỗi day dứt, trăn trở của người con về sự chưa trưởng thành của mình trước tuổi già của mẹ. | 1.0 | |
|
4 |
– Phép tu từ: so sánh: mùa quả lặn rồi lại mọc – mặt trời, mặt trăng.
– Liệt kê: “như mặt trời, khi như mặt trăng” – Tác dụng: + Làm cho câu thơ sinh động, hấp dẫn, gợi hình gợi cảm, thu hút người đọc người nghe. + Phép so sánh gợi lên thời gian tuần hoàn, gợi lên hình ảnh mẹ vẫn bao năm tần tảo sớm hôm chăm sóc cho vườn quả, cho các con mà không quản nhọc nhằn. + Phép liệt kê tạo nhịp điệu cho câu thơ, nhấn mạnh tính liên tục, tuần hoàn + Thể hiện sự trân trọng, nâng niu tình cảm cao quý, thiêng liêng mà mẹ dành cho con. |
1.0 | |
| 5 | Gợi ý:
– Xót xa, thương cảm về cuộc đời lam lũ, vất vả của mẹ. – Sự trân trọng, yêu thương và biết ơn những hi sinh lặng lẽ của mẹ dành cho con, – Sợ mẹ già yếu mà mình chưa trưởng thành để báo hiếu. |
1,0 |
|
| 6 | Học sinh thể hiện quan điểm và cách lí giải hợp lí. Có thể theo hướng sau:
– HS đưa ra ý kiến của bản thân: có thể đồng tình hoặc không đồng tình hoặc đồng tình một phần. – Nếu đồng tình, lí giải theo hướng: + Trong cuộc sống, con người có rất nhiều tình cảm thiêng liêng trân quý nhưng trân trọng nhất có lẽ là tình mẫu tử. + Tình mẫu tử chính là thứ tình cảm thiêng liêng mà người mẹ dành cho con. Đó là sự yêu thương, nâng niu, quan tâm chăm sóc bằng cả tấm lòng. + Tình mẫu tử cũng là sự biết ơn kính trọng mà người con dành cho mẹ của mình. + Mỗi chúng ta cần có trách nhiệm yêu thương mẹ. + Rèn luyện bản thân để trở thành một người có ích trong xã hội và đền đáp công lao dưỡng dục của mẹ. – Nếu không đồng tình, lí giải theo hướng: dù yêu thương của mẹ là vô cùng cao quí và thiêng liêng nhưng còn có tình cảm khác cao quí thiêng liêng hơn bao trùm lên mọi tình cảm đó là tình yêu Tổ quốc, chính bởi vậy mà khi Tổ quốc cần các bà các mẹ và các chiến sĩ đã hi sinh tình mẫu tử cho tình yêu Tổ quốc. – Nếu đồng tình một phần, kết hợp hai hướng trên. |
1.0
|
|
| II | VIẾT | ||
| a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận:
Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề |
0.25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:
– Phân tích, đánh giá nội dung, nghệ thuật của bài thơ |
0.25 | ||
| c) Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:
– Về nội dung: + Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm, chủ đề của tác phẩm. + Bài thơ là tâm sự thầm kín của người con về mẹ của mình: Mẹ cả đời vất vả cực nhọc, hi sinh thầm lặng vì con. + Người con cũng thể hiện được tấm lòng hiếu thảo khi lo lắng mẹ già yếu mà mình chưa trưởng thành để báo đáp công lao của mẹ. – Về nghệ thuật: + Thể thơ tự do, giọng điệu tha thiết, lắng sâu, buồn thương + Các hình ảnh, từ ngữ giàu giá trị biểu đạt. + Sử dụng nhiều biện pháp tu từ…. |
2.5
|
||
| d. Chính tả, ngữ pháp:
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt |
0.5 | ||
| e. Sáng tạo: Thể hiện những suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ; liên hệ so sánh… | 0.5 |
* Lưu ý:
– Giám khảo cần vận dụng linh hoạt hướng dẫn chấm, bài làm của học sinh cần được đánh giá tổng quát, tránh đếm ý cho điểm.
– Khuyến khích những bài viết sáng tạo. Bài viết có thể không giống hướng dẫn chấm, có ý ngoài hướng dẫn chấm nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.
