LUYỆN KĨ NĂNG VIẾT BÀI VĂN PHÂN TÍCH TÁC PHẨM THƠ LỚP 8
MỘT SỐ NHỮNG LƯU Ý VỚI HS KHI LUYỆN KĨ NĂNG VẾT
Để viết được bài phân tích một bài thơ cần:
+ Biết cách lựa chọn chủ đề. Nhận diện đúng thể loại và các đặc trưng thể loại của bài thơ.
+ Trang bị vốn tri thức ngữ văn phong phú cho bản thân.( mỗi hs cần rèn cho mình thói quen ghi chép sổ tay văn học để có nguồn tư liệu phong phú).
Bởi: việc nắm vững đặc trưng thể loại và có vốn hiểu biết phong phú sẽ giúp HS hiểu sâu sắc hơn ý nghĩa của bài thơ và xác định được các phương diện nội dung nghệ thuật cần phân tích. VD: nhan đề, đề tài, bố cục, nghệ thuật và nội dung chính của bài thơ.
Khi viết bài phân tích theo bố cục của bài thơ: bắt đầu từ phân tích các yếu tố nghệ thuật như từ ngữ, hình ảnh,nghệ thuật tả cảnh ngụ tình, các biện pháp tu từ, từ tượng hình, từ tượng thanh, phép đối…Thông qua việc phân tích các yếu tố nghệ thuật để chỉ ra những nét đặc sắc về nội dung như: hình tượng thiên nhiên, con người và cảm xúc tâm trạng của nhà thơ.
Có thể so sánh với các tác phẩm cùng chủ đề, cùng tác giả… kết hợp với các thông tin về hoàn cảnh sáng tác, …để đưa ra lí giải, cảm nhận của mình. Điều này đòi hỏi các em phải đọc và nắm được các yếu tố ngoài văn bản nhưng có tác dụng soi sáng cách hiểu tác phẩm.
- Hoàn cảnh sáng tác: Gồm hoàn cảnh rộng ( bối cảnh lịch sử, không khí thời đại ảnh hưởng đến cảm hứng của nhà thơ) và hoàn cảnh hẹp ( hoàn cảnh gắn với tác giả).
- Phong cách sáng tác của tác giả: bài thơ luôn in đậm dấu ấn phong cách nghệ thuật của tác giả. Vì vậy muốn biết pcnt của nhà thơ HS cần đọc thêm những tác phẩm khác của nhà thơ ấy. Khi đọc cần lưu ý đến những đặc điểm về đề tài, cảm hứng quen thuộc và cách sử dụng ngôn ngữ của nhà thơ.
- Khi viết bài văn phân tích, việc lấy ra được những hiểu biết về phong cách tác giả, đồng thời so sánh được, liên hệ được tác giả này với tác giả khác là những thao tác được đánh giá cao.
Thao tác cuối cùng của việc phân tích là khẳng định được giá trị và ý nghĩa của bài thơ.
ĐỀ BÀI: PHÂN TÍCH BÀI THƠ TƯƠNG TƯ CỦA NGUYỄN BÍNH
Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ mười thương một người
Gió mưa là bệnh của giời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng
Hai thôn chung lại một làng
Cớ sao bên ấy không sang bên này?
Ngày qua ngày lại qua ngày
Lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng
Bảo rằng cách trở đò ngang
Không sang là chẳng đường sang đã đành
Nhưng đây cách một đầu đình
Có xa xôi mấy mà tình xa xôi?
Tương tư thức mấy đêm rồi,
Biết cho ai, hỏi ai người biết cho?
Bao giờ bến mới gặp đò?
Hoa khuê các, bướm giang hồ gặp nhau?
Nhà em có một giàn giầu,
Nhà anh có một hàng cau liên phòng.
Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông,
Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào?
Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết:
- Đọc văn bản.
- Tìm kiếm thông tin về tác giả và tác phẩm cân phân tích.
- Thông tin về tác giả? Hoàn cảnh cảnh ra đời của bài thơ?
- Thể thơ?
- Nhan đề của bài thơ có gì đặc biệt?
- Nhân vật trữ tình?
- Mạch cảm xúc của bài thơ?
- Phát hiện và cảm nhận của em về cách gieo vần, ngắt nhịp của bài thơ?
- Phát hiện và cảm nhận của em về những hình ảnh thơ ấn tượng.
- Phát hiện và phân tích, cảm nhận các biện pháp nghệ thuật tu từ đặc sắc… được sử dụng trong bài thơ.
- Cảm nhận của em về nội dung, cảm xúc và thông điệp tác giả bài thơ muốn gửi đến người đọc.
- Có thể liên hệ đến tác phẩm nào?
– HS cần nhớ được dàn ý khái quát của bài viết chung.
