Đề cương và đề tham khảo thi giữa kì 1 Văn 10 trường THPT Ngô Quyền (Đà Nẵng)

ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

HAI ĐỨA BÉ

                                                        (Huy Sô)

(Tóm tắt bối cảnh: Con Cái và em trai (thằng Cu) sinh ra trong thời kì chiến tranh ác liệt ở một làng quê nghèo ven biển miền Trung. Cha của Cái đã hi sinh ở chiến trường, người mẹ ở nhà gánh hàng đi buôn bán nuôi hai chị em. Hàng ngày Cái ở nhà trông em với nỗi lo máy bay của quân Mỹ có thể giội bom bất cứ lúc nào.)

Trên đầu nó một tiếng rít dài khủng khiếp. Mặt nó tái xanh như tầu lá. Nó sợ còn hơn những tiếng con cú, con rù ì khóc lên trong những đêm tối đen một cách cô đơn. Nó cảm thấy một kẻ nào ác độc sắp trút cả một thúng vỏ ốc vào đầu nó. Bụng nó thót lại, quần nó tuột xuống, vướng chân, nó ngã nhào. Những tiếng nổ kinh khủng như chuyển động cả trời đất xé tan từng mảnh ánh sáng trước mặt, làm nó chỉ còn thấy những hào quang đom đóm, những con sao rơi lả chả… làm dội nó lên, như đâm lủng hai tai nó, hốt cát bụi đắp lên mình nó.

Nó lồm cồm ngóc dậy. Thằng Cu đang nằm ngửa, mặt nó sĩnh lên, miệng nó mếu, nhưng không nghe tiếng khóc. Cái trườn tới ôm lấy em, lôi tuột xuống hầm…

Sự hăm doạ trên mặt đất đối với nó bây giờ kém hiệu quả hơn. Cuộc sống của nó giờ đây thu hẹp dưới đáy hầm, chỉ có nó và em nó. Cái phủi bụi cho em, nước mắt chảy ròng ròng trước sự bất lực không biết làm thế nào cho em nó sống lại được. Sao bây giờ nó mong tiếng khóc của em như muốn cháy cả ruột gan như thế này. Dường như nó sẽ nói với em: “Cu! Em khóc lên đi em! Chị sẽ không bao giờ đánh em như những lần em đã khóc!”.

Cái ôm em sát vào lòng, như mỗi khi má cho thằng Cu bú. Nó không biết tên một ông thần nào linh thiêng nhất để van vái cho em. Thằng Cu hình như hiểu được sự ăn năn của chị, nó bắt đầu cựa mình, rồi khóc… và khóc thật to, át cả những tiếng đạn bôm bốp trên đầu. Cái vỗ vào đít em, dỗ em nín bằng những lời lừa gạt:

– “Nín đi em! Em khóc nó nghe, nó thả bom bây giờ…!”.

Rồi như để chứng minh, chiếc khu trục khờ dại tuân theo mệnh lệnh của nó, nhũi đầu và trút xuống những tràng bom độc ác. Cái hầm rung lên như muốn lật úp, cát rơi xào xào trên đầu…

Không hiểu thời gian trôi qua đã bao lâu… Cho đến khi có người kêu tên nó và kéo hai chị em lên miệng hầm…

Thằng Cu mới đặt lên võng đã ngủ khì, không làm khó làm dễ như mọi bữa. Nó đã trở lại cái vô tư của tuổi. Ngồi trên bệ cửa, Cái chỉ cần kéo cái dây. Tiếng võng cột kẹt buồn buồn… Nó muốn bỏ em nằm đấy, chạy sang con Cún, con Xíu để xem chúng có buồn như mình không, nhưng nhớ lời dặn của dì Ba khi sáng: “Ở nhà đừng có tụm ba tụm bảy, có máy bay thì chết cả đám đấy”… nên nó đành thúc thủ trên bệ cửa. Sự lẻ loi như làm cho nó khô héo đi. Nhớ má, nhớ đến muốn khóc! Đêm qua nó ngủ với dì mà không được ngủ với má. Ngủ với má thích hơn ngủ với cô, vì được má vuốt đầu. Má đã đi Hàm-Trí từ sáng hôm qua. Nghe má nói bên ấy gạo nhiều và rẻ, chỉ gánh qua một gánh vừa đậu, khoai khô, một ít bột mì cũng đã đổi một gánh gạo đầy và vài xắp thuốc lá.

Nó nhớ có một đêm, má với cô ngồi lặt đậu phộng và nói chuyện mãi đến khuya. Dì bảo: Có túng có thiếu thì tạm ăn khoai ăn cháo, đi qua con đường sắt ấy thì mười phần chỉ sống có một, đi chưa chắc đã về. Rồi cô kể chuyện một vài người ở Bàn Đế, Bàn Thiên… cả thím Bảy ở đầu xóm bỏ lại mấy đứa con! Có những người không lấy được xác, đồng bào qua lại thường gặp xương, gạo, thúng gióng vất vãi trong những đám tranh.

(Má đi Hàm-Trí đổi gạo, hai chị em ở nhà cùng nhau)

Nó ước gì trong lúc này có chú Tâm ghé ngang chơi với nó cho đỡ buồn. Nhớ cái dáng cao cao của chú, cái răng vàng nơi khoé miệng, cứ mỗi lần chú đi công tác ngang là ghé vào nhờ má nấu cơm, ôm và xoa đầu nó. Nó còn nhớ câu nói của chú Tâm với má:

– Con Cái nó giống anh Hai như hệt. Con gái gì mà giống cha… nhưng má chỉ cười nhìn nó rồi cúi mặt xuống cái áo đang vá dở.

Có một bữa chú Tâm bảo nó:

– Ăn cho no cho mau lớn đi cháu! Lớn lên theo chú đi bộ đội làm cứu thương, đánh Tây thế cho ba mày. Ba mày đánh giặc gan lỳ lắm! Nhưng má nhìn lên hỏi chú Tâm với cái giọng thách đố:

– Bộ anh tưởng kháng chiến có thể kéo dài mãi đến cả đời cháu sao?…

(Lược một đoạn: Cái nhớ lại ngày ba hi sinh vì bị địch tập kích bất ngờ. Má khóc rất nhiều, má ôm nó hằng đêm, bởi khuôn mặt xinh xắn của nó giống hệt ba.)

*

Có những tiếng nói rộn ràng, tiếng gánh kĩu kịt, tiếng chân thình thịch ngoài đường hẻm. Cái mừng quá, chạy ra cửa để đón má về. Má về đã dặn: “Con ở nhà chơi với em con nhé! Đừng đánh em khóc con nhé! Chiều mai má sẽ về mua bánh cho con”.

Nó hỏi một cách tha thiết:

– “Má cháu về chưa hở bác?”.

Quay đầu lại, bác Tư đưa tay lau những dòng mồ hôi chảy thành sọc trên mặt, nhìn nó rồi ngần ngừ:

– Má cháu… về sau cháu ạ…!

Có những người khác chỉ cắm cổ chạy, không trả lời. Cái rất giận những người như thế này. Sao họ lớn mà họ không hiểu được sự mong nhớ tầm thường của nó, sự trống trải của chị em nó. Cho đến người đàn bà cuối cùng là dì Ba. Dì đặt gánh, ôm cháu rồi khóc oà lên. Cái chưa hiểu gì cả nhưng Cái cũng không cầm được nước mắt trước một người lớn đang khóc.

 Dì ba nhìn cháu. Dì thấy cũng không cần thuật lại cho nó nghe câu chuyện qua đường sắt khi sáng làm gì với tuổi của nó, nếu càng che giấu được những cái đau thương có thể xúc phạm đến tâm hồn nó, nếu có thể kéo dài được những phút hồn nhiên trong trắng để cuộc đời của nó chỉ thấy toàn là tiếng cười thì càng tốt.

Dì lau nước mắt, bảo cháu:

– Em đâu?… Thôi để em ngủ. Dì về nhà rồi dì qua. Chiều nay con ăn cơm với dì và… ngủ với dì… Tội nghiệp!

Hai cánh tay dì trùm lấy cháu như tàng cây me cổ thụ đã ngả bóng mát che phủ lên đám bắp non héo lá bên đường. Dì nhìn gương mặt lo âu của cháu với đôi mắt sáng long lanh như những con sao nhấp nháy trong đêm tối, không bao giờ tắt…

(In trên Văn nghệ quân đội, số 10 tháng 10-1957)

Trả lời các câu hỏi sau:

Câu 1. Xác định ngôi kể của văn bản trên.

Câu 2. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên.

Câu 3. Chỉ ra ít nhất hai chi tiết miêu tả sự lo lắng của nhân vật Cái dành cho em trai khi bom giội xuống ngôi làng.

Câu 4. Trong truyện ngắn, nhân vật Cái được xây dựng với những vẻ đẹp nào?

Câu 5. Anh/Chị hiểu như thế nào về câu nói của người mẹ: “Bộ anh tưởng kháng chiến có thể kéo dài mãi đến cả đời cháu sao?…”

Câu 6. Xác định chủ đề của văn bản trên.

Câu 7. Từ nội dung của truyện ngắn Hai đứa bé, anh/Chị hãy nêu suy nghĩ của mình về ý nghĩa của hòa bình trong cuộc sống ngày nay. (Viết đoạn văn ngắn 5-7 dòng)

VIẾT (4,0 điểm)

Viết bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện ngắn “Hai đứa bé” (Huy Sô).

Chú thích: Huy Sô là nhà văn không chuyên. Các tác phẩm chủ yếu xoay quanh câu chuyện đời sống thường nhật, giọng văn nhẹ nhàng, ngôn ngữ giản dị. Tác phẩm Hai đứa bé được đăng trên báo Văn nghệ quân đội số 10 tháng 10 – 1957.

Hết

Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.

☕ Nếu bạn thấy tài liệu này hữu ích, hãy ủng hộ mình một ly cà phê nhỏ để mình có thêm động lực biên soạn, cập nhật và duy trì website miễn phí, không quảng cáo gây phiền nhé!

☕ Ủng hộ 1 ly cà phê 📲 Quét QR Momo / VietQR

💬 Mỗi tháng có hơn 20.000 học sinh truy cập để học tập miễn phí — cảm ơn bạn đã giúp mình duy trì dự án này! ❤️

Quét QR để ủng hộ

×