📝 Tổng hợp đề kiểm tra giữa học kì 1 môn Ngữ văn từ lớp 6 → 12
Bộ sưu tập đề kiểm tra giữa học kì 1 môn Ngữ văn cho học sinh từ lớp 6 đến lớp 12. Mỗi đề đều kèm đáp án và hướng dẫn chấm chi tiết giúp học sinh ôn luyện hiệu quả trước kỳ thi.
🧠 Cập nhật liên tục – giúp học sinh ôn tập vững vàng trước kỳ thi giữa học kì.
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 9 GIỮA HỌC KÌ I
NĂM HỌC 2025 – 2026
PHẦN 1: MA TRẬN KIỂM TRA GIỮA KÌ
Đọc – hiểu: 4.0 điểm
Văn bản: Thơ (Chọn ngữ liệu ngoài SGK)
+ Thể loại.
+ Tìm văn bản cùng thể loại, cùng chủ điểm.
+ Nhận diện đặc điểm của thể loại thơ: ngôn ngữ thơ (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ, vần, nhịp); mạch cảm xúc của bài thơ; cảm hứng chủ đạo, kết cấu của bài thơ, kết hợp yếu tố biểu cảm, miêu tả, tự sự trong bài thơ.
Tiếng Việt: Xác định biện pháp chơi chữ, điệp thanh, điệp vần
Vận dụng: 1.0 điểm
– Xác định và nêu tác dụng của biện pháp chơi chữ, điệp thanh, điệp vần trong ngữ cảnh cụ thể
Vận dụng cao: 5.0 điểm
– Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (truyện hiện đại)
+ Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam)
+ Những chú chim gác mái (Minh Nhật)
PHẦN 2: KIẾN THỨC ÔN TẬP
A. VĂN BẢN
Đặc điểm thơ:
|
Ngôn ngữ thơ |
– Hình ảnh trong thơ: Là những chi tiết, cảnh tượng tự thực tế cuộc sống, được tái hiện lại ngôn từ thơ ca, góp phần diễn tả cảm xúc, suy ngẫm của nhà thơ về thế giới và con người. |
| – Vần:
+ Vần chân: vần được gieo ở cuối dòng thơ. + Vần lưng: vần gieo ở giữa câu thơ. + Vai trò của vần: Liên kết các dòng và câu thơ, đánh dấu nhịp thơ, tạo nhạc điệu, sự hài hòa, sức âm vang cho thơ, làm cho câu thơ, dòng thơ dễ nhớ dễ thuộc. |
|
| – Nhịp thơ:
+ Nhịp thơ được thể hiện ở chỗ ngắt chia dòng và câu thơ thành từng vế hoặc ở cách xuống dòng/ngắt dòng đều đặn cuối mỗi dòng thơ. + Tác dụng của nhịp thơ: tạo tiết tấu, làm nên nhạc điệu của bài thơ, đồng thời cũng biểu đạt nội dung thơ. |
|
| – Các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ, ….giúp nhà thơ miêu tả sống động hoặc truyền tải cảm xúc, tư tưởng mạnh mẽ. | |
| Sự kết hợp các yếu tố:
Biểu cảm, miêu tả, tự sự trong thơ |
– Yếu tố biểu cảm: thể hiện tình cảm, cảm xúc của nhà thơ
– Yếu tố miêu tả góp phần làm rõ đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng. – Yếu tố tự sự được dùng để thuật lại sự việc, câu chuyện khi cần. => Tác dụng của sự kết hợp các yếu tố:…..(tuỳ theo ngữ liệu) Vd: “Bếp lửa” (Bằng Biệt) Cách kết hợp giữa yếu tố biểu cảm với miêu tả và tự sự giúp thể hiện hình ảnh bà sống động, cụ thể từ lúc nhân vật “cháu” còn nhỏ đến lúc trưởng thành, thể hiện tình cảm yêu thương vô bờ và lòng biết ơn đối với bà. |
| Bố cục | – Là sự tổ chức, sắp xếp các phần, các đoạn thơ theo một trình tự nhất định.
– Việc xác định bố cục giúp người đọc có cái nhìn tổng quát, biết rõ bài thơ có mấy phần, vị trí và ranh giới từng phần trong bài thơ, từ đó có thể xác định được mạch cảm xúc của bài thơ. |
| Mạch cảm xúc | Là sự tiếp nối, sự vận động của cảm xúc trong bài thơ.
Vd: Bài thơ “Quê hương” (Tế Hanh) Đi từ cảm xúc tự hào về quê hương được thể hiện gián tiếp qua những hình ảnh gợi tả sống động vẻ đẹp lao động của dân chài, cuộc sống làng chài (khổ 1,2,3) đến cảm xúc nhớ thương quê hương da diết (khổ 4) |
|
Cảm hứng chủ đạo |
– Là trạng thái tình cảm mãnh liệt, thường gắn với tư tưởng và đánh giá nhất định được thể hiện xuyên suốt tác phẩm, tác động đến cảm xúc của người đọc.
Vd: Bài thơ “Quê hương” (Tế Hanh): Cảm hứng chủ đạo: Cảm hứng ca ngợi cuộc sống lao động lạc quan, khoẻ khoắn của người dân chài và thể hiện tình yêu quê hương thiết tha, sâu lắng của tác giả
|
| Kết cấu | Là toàn bộ tổ chức chặt chẽ và sinh động các yếu tố về nội dung và hình thức của bài thơ, tạo ra tính toàn vẹn và thể hiện một cách tốt nhất chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. Kết cấu của bài thơ được biểu hiện ở mọi phương diện tổ chức của tác phẩm: (1) sự chọn lựa thể thơ (2) sự sắp xếp các phần, các đoạn thơ theo một trình tự nhất định (bố cục); (3) sự triển khai mạch cảm xúc; (4) sự phối hợp của vẫn, nhịp, hình ảnh thơ, các biện pháp tu từ … |
| Thông điệp | – Là ý tưởng quan trọng nhất, là bài học cách ứng xử mà văn bản muốn truyền đến người đọc. |
|
Đề tài |
– Là hiện tượng, phạm vi đời sống cụ thể được thể hiện/được kể ở trong vb. Trả lời câu hỏi: Tác phẩm viết về cái gì? Viết về hiện thực nào? (Ai? Cái gì? Hiện tượng gì? Đối tượng nào?) |
|
Chủ đề |
– Là vấn đề chính, vấn đề chủ yếu được nhà văn đặt ra trong tác phẩm văn học. – Căn cứ xác định chủ đề: Tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình thể hiện qua văn bản; Bố cục; Mạch cảm xúc; Nhan đề bài thơ; Hình ảnh thơ; Biện pháp tu từ, … |
Hệ thống các văn bản đã học:
Quê hương (Tế Hanh)
Bếp lửa (Bằng Việt)
TIẾNG VIỆT
| 1. Chơi chữ
|
– Chơi chữ là biện pháp tu từ sử dụng âm thanh, từ ngữ để tạo ra ý nghĩa bất ngờ, thú vị, làm tăng sức hấp dẫn cho văn bản.
– Chơi chữ có thể dựa trên hiện tượng đồng âm, lối nói gần âm, cách điệp âm, lối nói lái, lối tách từ, …
|
1. Bà già đi chợ Cầu Đông
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi (1) chăng? Thầy bói xem quẻ nói rằng: Lợi (2) thì có lợi (3), nhưng răng không còn. (Ca dao) – Biện pháp tu từ chơi chữ dựa trên hiện tượng đồng âm: + Lợi 1: Lợi ích + Lợi 2,3: phần thịt bao quanh chân răng => Tác dụng: + Tạo ra sắc thái hài hước, dí dỏm, làm tăng sức hấp dẫn cho bài ca dao. + Đồng thời mỉa mai vì bà già đã có tuổi rồi mà còn đi xem bói lấy chồng. 2. Con cò lửa nằm giữa cửa lò. => Dùng cách nói lái – Biện pháp tu từ chơi chữ dựa trên hiện tượng nói lái: cò lửa – cửa lò => Tác dụng: Tạo sự bất ngờ, thú vị, tăng sức hấp dẫn cho sự diễn đạt 3. “Mênh mông muôn mẫu một màu mưa Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.” (Tú Mỡ) – Biện pháp tu từ chơi chữ dựa trên hiện tượng điệp âm “m” tới 14 lần => Tác dụng: + Tạo sự bất ngờ, thú vị, tăng sức hấp dẫn cho sự diễn đạt + Diễn tả sự mịt mờ của không gian đầy mưa |
| 2. Điệp thanh
|
Điệp thanh là biện pháp tu từ lặp lại thanh diệu (thường là cùng thuộc thanh bằng hay thanh trắc) nhằm mục đích tạo nên nhạc tính, tăng tính tạo hình và sức biểu cảm cho văn bản.
(Thanh bằng: thanh ngang, thanh huyền) (Thanh trắc: hỏi, sắc, ngã, nặng) |
Khí trời quanh tôi làm bằng tơ
Khí trời quanh tôi làm bằng thơ. (Xuân Diệu) – Sử dụng biện pháp điệp thanh: sáu thanh bằng liên tiếp trong mỗi dòng thơ => Tác dụng: + Giúp giúp tạo nên nhạc tính, tăng tính tạo hình, sức biểu cảm cho sự diễn đạt + Qua đó gợi ra một không gian rất nhẹ và rất thơ.
|
| 3. Điệp vần | Điệp vần là biện pháp tu từ lặp lại những âm tiết có phần vần giống nhau nhằm mục đích làm tăng sức biểu cảm và nhạc tính cho văn bản.
|
Lá bàng đang đỏ ngọn cây
Sếp giang mang lạnh đang bay ngang trời (Tố Hữu, Tiếng hát sang xuân) – Biện pháp điệp vần, lặp lại các âm tiết có vần “ang” => Tác dụng: + Góp phần làm tăng sức biểu cảm và nhạc tính cho hai dòng thơ + Đồng thời gợi cho người đọc hình dung về một không gian rộng lớn, khoáng đạt.
|
Câu 1. Xác định biện pháp tu từ chơi chữ trong các trường hợp sau và nêu tác dụng của biện pháp này:
Có tài mà cậy chi tài
Chữ tài liền với chữ tai một vần. (Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Trời mưa đất thịt trơn như mỡ, dò đến hàng nem chả muốn ăn.
Câu 2. Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp điệp thanh trong hai dòng thơ sau:
Ô! Đêm nay trời trong như gương
Không làn mây vương không hơi sương.
(Hàn Mặc Tử, Tiêu sầu)
Câu 3: Xác định biện pháp tu từ điệp vần và nêu tác dụng của biện pháp đó:
Năm gian nhà cỏ thấp le te.
Ngõ tối đêm sâu đóm lập loè.
(Nguyễn Khuyển, Thu ẩm)
⚠️ Trang web không thu bất kỳ khoản phí nào khi tải tài liệu. Mọi nội dung đều miễn phí cho học sinh và giáo viên.
🚫 Khuyến nghị: Không thực hiện thanh toán dưới bất kỳ hình thức nào cho các quảng cáo hoặc liên kết mạo danh website.
☕ Nếu bạn thấy tài liệu này hữu ích, hãy ủng hộ mình một ly cà phê nhỏ để mình có thêm động lực biên soạn, cập nhật và duy trì website miễn phí, không quảng cáo gây phiền nhé!
💬 Mỗi tháng có hơn 20.000 học sinh truy cập để học tập miễn phí — cảm ơn bạn đã giúp mình duy trì dự án này! ❤️
📝 Tổng hợp đề kiểm tra giữa học kì 1 môn Ngữ văn từ lớp 6 → 12
Bộ sưu tập đề kiểm tra giữa học kì 1 môn Ngữ văn cho học sinh từ lớp 6 đến lớp 12. Mỗi đề đều kèm đáp án và hướng dẫn chấm chi tiết giúp học sinh ôn luyện hiệu quả trước kỳ thi.
🧠 Cập nhật liên tục – giúp học sinh ôn tập vững vàng trước kỳ thi giữa học kì.
📚 Ghi chú bản quyền & lời cảm ơn
Các tài liệu trên website được biên tập, định dạng lại và tổng hợp
từ nhiều nguồn công khai, nhằm mục đích hỗ trợ học tập, chia sẻ tri thức cho cộng đồng học sinh.
Nếu bạn là tác giả hoặc sở hữu bản quyền và không muốn nội dung xuất hiện tại đây, vui lòng liên hệ qua email mrcao.aof@gmail.com để mình gỡ xuống ngay. Xin chân thành cảm ơn!