Đề thi HSG Ngữ Văn 10 trường THPT Thuận Thành 1 – Bắc Ninh năm 2024 – 2025

TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1

( Đề gồm 02 trang)

MÔN: Ngữ Văn, LỚP 10

(Thời gian làm bài: 150 phút, không kể thời gian phát đề)

TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG Môn: NGỮ VĂN, Lớp 10

Năm học 2024 – 2025

Thời gian làm bài: 150 phút

người trước sai lầm.

Hướng dẫn chấm:

–  Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm.

–  Học sinh trả lời được 1 ý của đáp án : 0,5 điểm.

–  Học sinh không trả lời đúng như đáp án: 0 điểm.

Hướng dẫn chấm:

–  Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm.

–  Học sinh trả lời được 1 ý trong đáp án: 0.5 điểm.

–  Học sinh trả lời sai hoàn toàn so với đáp án: 0 điểm.

–   Tác dụng của dẫn chứng: Làm sáng tỏ lí lẽ, tăng sức thuyết phục cho lập luận.

Hướng dẫn chấm:

–  Học sinh trả lời 1 ý: 1,0 điểm.

–  Học sinh chỉ ra dẫn chứng: 1,0 điểm.

–  Học sinh không chỉ ra dẫn chứng, chỉ nêu tác dụng chung chung: 0 điểm

–  Lí giải hợp kí, thuyết phục… Có thể tham khảo:

–  Đồng tình với quan niệm: “Sai lầm là một phần tất yếu trong cuộc sống”.

Hướng dẫn chấm:

–  Học sinh trả lời như đáp án: 2,0 điểm.

–  Học bày tỏ quan điểm, không lí giải: 1,5 điểm.

–  Học sinh lí giải sơ sài, chưa sâu sắc: 1,25 – 1,5 điểm.

–  Học sinh không bày tỏ quan điểm, không lí giải: 0 điểm.

–  Thông điệp: Mỗi người cần đối diện và rút ra những bài học từ sai lầm.

–  Lí giải:

+ Sai lầm là một phần tất yếu của cuộc sống, không thể né tránh, chỉ có thể đối mặt và vượt qua.

+ Khi dám đối diện với sai lầm, con người trở nên mạnh mẽ dũng cảm, nhận được nhiều bài học kinh nghiệm giúp phát triển bản thân: nhận ra hạn chế thiếu sót để khắc phục, trân quý thành công, rèn luyện bản lĩnh phẩm chất, bao dung với mọi người,…

Hướng dẫn chấm:

–  Học sinh trả lời như đáp án: 2.0 điểm.

–  Học sinh nêu được thông điệp, không lí giải: 1.5 điểm.

–  Học sinh lí giải sơ sài, chưa sâu sắc: 1.25-1.5 điểm.

–  Học sinh không trả lời được ý nào: 0 điểm.

Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng –

phân – hợp, móc xích hoặc song hành.

Người trẻ cần tư duy khác biệt để thành công.

Học sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ quan niệm: Người trẻ cần tư duy khác biệt để thành công.

Có thể tham khảo:

*  Giới thiệu vấn đề nghị luận

*   Giải thích: Tư duy khác biệt là một dạng của tư duy sáng tạo, nó xem xét các vấn đề vượt ra ngoài khuôn khổ của cách suy nghĩ lối mòn; thay vì đồng thuận, thỏa hiệp với cái đã có, nó chất vấn, thách thức, phản biện để tìm ra giải pháp mới, có tính khả thi và hiệu quả cao hơn.

*  Bình luận:

– Tư duy là cội nguồn của mọi hành động và thành công. Những người trẻ giàu nhiệt huyết, ước mơ hoài bão luôn khao khát hành động và thành công

–   Kích thích não bộ, giúp con người nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ, tạo ra những ý tưởng mới, tìm ra các giải pháp tốt hơn, tăng năng suất chất lượng công việc.

–   Khuyến khích con người phát hiện ra những khả năng tiềm ẩn, khắc phục giới hạn của bản thân, luôn linh hoạt nhạy bén, làm chủ các tình huống, sẵn sàng thích nghi với mọi thay đổi, tạo cơ hội mới trong công việc và cuộc sống, tạo tiền đề cho thành công vượt trội.

–   Phù hợp với thực tế cuộc sống phức tạp nhiều biến động, giúp con người tránh được lối suy nghĩ và hành động máy móc, đơn giản, một chiều.

–   Phê phán những kẻ lười biếng không chịu tư duy hoặc tư duy theo lối mòn thiếu sáng tạo; những kẻ suy nghĩ lập dị khác người, không hiệu quả.

–    Rèn luyện tư duy khác biệt bằng cách: nghiên cứu thực tiễn đời sống, không bằng lòng với đáp án có sẵn, rèn thói quen suy nghĩ nhiều chiều, đặt câu hỏi, phản biện vấn đề,…

* Liên hệ, rút ra bài học nhận thức và hành động.

Hướng dẫn chấm:

–   Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; dẫn chứng tiêu biểu; kết

hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và dẫn chứng (0.75 điểm).

–   Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không tiêu biểu (0.5 điểm).

–   Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng, không liên quan mật thiết đến vấn đề nghị luận, không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không phù hợp (0.25 điểm).

–  Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Hướng dẫn chấm:

– Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có nhiều các diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: Học sinh huy động được kiến thức và trải nghiệm của bản thân để bàn luận về tư tưởng đạo lí, có cách nhìn riêng, mới mẻ về vấn đề nghị luận, có sáng tạo trong viết câu, dựng đoạn làm cho lời văn có giọng điệu, hình ảnh.

–  Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 1.0 điểm.

–  Đáp ứng được 1 yêu cầu trở lên: 0.5 điểm.

–  Không đáp ứng được yêu cầu nào: 0 điểm.

(Lê Quang Hưng, Những quan niệm những thế giới nghệ thuật văn chương, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, tr.63)

Anh /Chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Bằng một số tác phẩm

thơ đã học hoặc đã đọc, hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 1200 chữ)

đề.

Đặc trưng cơ bản của thơ và quá trình sáng tạo của người nghệ sĩ: Thơ xuất phát từ cảm xúc riêng, thành thực nhất của người sáng tác, nhưng gặp gỡ

cảm xúc của nhiều tâm hồn thơ, là của chung của nhiều thế hệ người đọc.

1.   Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận

2.   Thân bài:

* Giải thích nhận định: (0,75)

–        Thơ: là một thể loại văn học thuộc phương thức trữ tình, thể hiện tâm trạng, cảm xúc thẩm mĩ của tác giả thông qua hệ thống ngôn ngữ hàm súc, cô đọng, giàu hình ảnh, nhịp điệu.

–       Thành thực đi đến tận lòng mình: những cảm xúc chân thành, mãnh liệt nhất của tâm hồn mình.

–         Riêng, chung: là hai trạng thái của cảm xúc trong thơ. Riêng chính là tình cảm cá nhân, sự cá thể hóa cảm xúc của thơ, còn chung là tiếng nói đồng cảm, đồng điệu với bao tâm hồn trong thơ, là sự gặp gỡ nỗi lòng của bao người.

=> Ý kiến trên đề cập đến đặc trưng cơ bản của thơ và quá trình sáng tạo của người nghệ sĩ: Thơ xuất phát từ cảm xúc riêng, thành thực nhất của người sáng tác, nhưng gặp gỡ cảm xúc của nhiều tâm hồn thơ, là của chung của nhiều thế hệ người đọc.

* Bàn luận: (1,0)

–  Nhà thơ cần thành thực đi đến tận lòng mình:

+ Thơ ca thuộc phương thức trữ tình, lấy cảm xúc làm điểm tựa, bén rễ từ tình cảm chân thực của người làm thơ.

+ Khi sống thành thực với cảm xúc, tâm hồn nhà thơ mới thăng hoa một cách mãnh liệt nhất, nhà thơ mới có thể nói lên những điều sâu thẳm nhất của tâm hồn mình.

+ Cảm xúc của nhà thơ càng thành thực đến tận lòng mình thì thơ càng hay, càng tạo được sự rung cảm nơi người đọc, sẽ gặp trái tim nhân loại, sẽ chạm tới nỗi lòng của bao người. Nếu không, thơ chỉ là sự lắp ghép ngôn từ hoa mĩ, những cảm xúc giả dối,… không thể tìm được tiếng lòng đồng điệu nơi người đọc.

–  Thơ càng “riêng” thì lại càng dễ thành “của chung”

+ Tính riêng của thơ là cảm xúc riêng, góc nhìn riêng, cách cảm riêng của người nghệ sĩ, là yêu cầu khắt khe của thơ ca, nghệ thuật và bạn đọc.

+ Từ cái riêng ấy, thơ ca phải chạm được vào cái chung của nhân loại, phải

+ Thơ ca càng riêng, càng độc đáo càng dễ thành của chung, tức là càng được đón đợi, nhận được nhiều sự tri âm đồng điệu.

+ Thơ biểu hiện những cảm xúc, nỗi niềm riêng tư của người nghệ sĩ. Những tác phẩm thơ chân chính bao giờ cũng mang ý nghĩa khái quát về con người và cuộc đời. Những sáng tác đó là cầu nối dẫn đến sự đồng cảm giữa người với người.

* Làm sáng tỏ ý kiến qua một số tác phẩm thơ đã học hoặc đã đọc (3,0)

Trong quá trình bàn bạc, luận giải thí sinh cần biết kết hợp lựa chọn và phân tích cảm nhận một số tác phẩm thơ tiêu biểu, mới mẻ, giàu sức thuyết phục để làm sáng tỏ quan điểm của PGS.TS. Lê Quang Hưng. Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, tuy nhiên, cần làm rõ các luận điểm:

–         Nhà thơ cần thành thực đi đến tận lòng mình thì sẽ gặp trái tim nhân loại, sẽ chạm tới nỗi lòng của bao người.

–     Thơ càng “riêng” thì lại càng dễ thành “của chung”.

* Đánh giá, mở rộng: (0.75)

–           Nhận định của PGS.TS. Lê Quang Hưng khẳng định vai trò quan trọng của hai yếu tố: sự thành thực và nét riêng trong cảm xúc của nhà thơ trong quá trình sáng tạo.

–        Ý kiến đặt ra bài học quan trọng đối với người sáng tác và người tiếp nhận:

+ Đối với người sáng tác: Sống thật với chính mình, có những tình cảm phong phú, cao đẹp, biết mở rộng tâm hồn mình trước cuộc đời, con người; đồng thời phải là những nghệ sĩ ngôn từ, tạo ra được dấu ấn phong cách nghệ thuật độc đáo, mới mẻ.

+ Đối với người đọc: Biết cảm nhận, thấu hiểu và trân trọng những tâm tư, tình cảm, tiếng lòng mà nhà thơ gửi gắm trong mỗi vần thơ, để từ đó bồi đắp tâm hồn, tình cảm của mình, tri âm và đồng sáng tạo với người nghệ sĩ.

3.   Kết bài: Khẳng định vấn đề cần nghị luận

Hướng dẫn chấm:

–   Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; dẫn chứng tiêu biểu; kết

hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và dẫn chứng (4,5 – 5,5 điểm).

–   Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không tiêu biểu (2,25 – 4,25 điểm).

–   Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng, không liên quan mật thiết đến vấn đề nghị luận, không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không phù hợp (0,5 – 2.0 điểm).

–  Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với

chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng việt, liên kết văn bản.

Hướng dẫn chấm:

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. Biết sử dụng kiến thức lí luận văn học, ý kiến, nhận định tăng sức hấp dẫn thuyết phục cho bài viết.

Hướng dẫn chấm: Học sinh huy động được kiến thức và trải nghiệm của bản thân để bàn luận về vấn đề nghị luận, có cách nhìn riêng, mới mẻ về vấn đề nghị luận, có sáng tạo trong viết câu, dựng đoạn làm cho lời văn có giọng điệu, hình ảnh.

–  Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 1.0 điểm.

–  Đáp ứng được 1 yêu cầu trở lên: 0.5 điểm.

–  Không đáp ứng được yêu cầu nào: 0 điểm.