Đề thi học sinh giỏi Ngữ Văn 11 trường THPT Thuận Thành 1 – Bắc Ninh năm 2024 – 2025

Hướng dẫn chấm: Thí sinh trả lời đúng nội dung: đạt 1,0 điểm.

Hướng dẫn chấm: Thí sinh trả lời đúng nội dung: đạt 1,0 điểm.

– Tác dụng:

+ Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phải tìm ra chính mình, tác động của việc tìm ra chính mính đối với những giai đoạn khác nhau của cuộc đời.

+ Khiến cho đoạn văn trở thuyết phục, sinh động.

Hướng dẫn chấm:

– Thí sinh có cách diễn đạt tương đương đạt điểm tối đa.

– Đoạn đối thoại giữa cô bé Alice và con mèo được trích từ tác phẩm “Cuộc phiêu lưu của Alice vào xứ sở thần tiên”, một tác phẩm phù hợp với lứa tuổi thanh niên, kể về việc cô bé Alice lúng túng trong việc xác định phương hướng, mục đích của con đường.

– Đoạn đối thoại là dẫn chứng, khiến cho luận đề thêm thuyết phục, gần gũi và tạo sự hấp dẫn, sinh động cho toàn văn bản, củng cố sự đúng đắn của luận đề.

Hướng dẫn chấm:

– Thí sinh trả lời đúng 01 nội dung trong tác dụng: đạt 1,0 điểm;

– Thí sinh có cách diễn đạt tương đương đạt điểm tối đa.

– Mỗi người cần nhận ra tầm quan trọng của việc tìm ra chính mình.

– Mỗi người cần dành thời gian suy ngẫm, khám phá để hiểu chính mình, từ đó tìm ra được mục đích cho cuộc đời mình.

Hướng dẫn chấm: Thí sinh có cách diễn đạt tương đương đạt điểm tối đa.

Đảm bảo yêu cầu về hình thức và dung lượng (400 chữ) của đoạn văn. Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, phối hợp, song song.

0,5

Kĩ năng từ chối

Thí sinh lựa chọn thao tác nghị luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ vấn đề.

Có thể theo hướng sau:

* Giải thích:

– Kĩ năng từ chối: là cách sử dụng ngôn từ, cử chỉ, hành động và thái độ đúng mực để nói “không” trước các trường hợp mà mình không thể chấp thuận lời đề nghị của đối phương.

* Bàn luận:

– Kĩ năng từ chối là kĩ năng cần thiết, giúp chúng ta bảo vệ bản thân mình, xây dựng ranh giới, duy trì các mối quan hệ một cách lành mạnh và tích cực.

– Kĩ năng từ chối giúp chúng ta tự tin, tự chủ, xác định rõ ràng những điều mình muốn và không muốn, từ đó làm chủ chính mình.

– Kĩ năng từ chối giúp chúng ta tự tin, quyết đoán trong việc đưa ra quyết định và kiểm soát cuộc sống của chính mình, từ đó dành thời gian vào những việc quan trọng.

– Khi từ chối cần đánh giá đúng khả năng của bản thân và giữ thái độ khéo léo, lịch sự và tôn trọng, tránh tạo ra sự căng thẳng không cần thiết

(Thí sinh lấy các bằng chứng thực tế để chứng minh)

Hướng dẫn chấm:

– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và bằng chứng đạt 1,5 – 2,0 điểm;

– Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng bằng chứng không tiêu biểu đạt 0,75 – 1,25 điểm;

– Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng; không có bằng chứng hoặc bằng chứng không phù hợp đạt 0,0 – 0,5 điểm.

2,0

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn.

Hướng dẫn chấm: không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

0,5

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm:

– Thí sinh huy động được kiến thức và trải nghiệm của bản thân để bàn luận về vấn đề cần nghị luận; có cách nhìn riêng, mới mẻ về vấn đề nghị luận.

– Đáp ứng được 02 yêu cầu đạt 0,5 điểm.

Anh/Chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Bằng một số truyện ngắn đã học hoặc đã đọc, hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 1200 chữ) làm sáng tỏ ý kiến trên.

Bảo đảm yêu cầu về bố cục và dung lượng (khoảng 1200 chữ) của bài văn.

Bàn về tiêu chuẩn của một truyện ngắn hay.

Thí sinh vận dụng tốt các thao tác nghị luận; kết hợp chặt chẽ giữa dẫn chứng và lí lẽ. Đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau:

5,5

2. Thân bài:

* Giải thích ý kiến:

– Nhận định bày tỏ quan niệm, yêu cầu đối với một truyện ngắn hay: Truyện ngắn hay là truyện ngắn để lại những ấn tượng sâu đậm về giá trị nội dung, nghệ thuật và tạo được những suy nghĩ sâu sắc trong lòng bạn đọc.

+ Là chứng tích của một thời: phản ánh chân thực hiện thực thời đại, đặt ra những vấn đề quan trọng, bức thiết của cuộc sống, con người đương thời (bản chất hiện thực, số phận con người, nỗi trăn trở nhân sinh…).

+ Là hiện thân của một chân lí giản dị của mọi thời: tác phẩm đặt ra, chạm tới được những chân lí giản dị – những vấn đề bình dị nhưng đúng đắn, là cốt lõi, bản chất, mang tính quy luật phổ quát, lâu dài của nhân sinh muôn thuở.

– Như vậy nhận định trên khẳng định tiêu chuẩn một tác phẩm truyện ngắn hay là những tác phẩm hài hòa hai giá trị: vừa soi bóng thời đại, ghi dấu những vấn đề lớn, cốt lõi của thời đại – vừa có ý nghĩa lâu dài, chạm đến những chân lí bình thường, phổ quát, muôn đời..

* Bàn luận:

– Đây là nhận định đúng đắn, sâu sắc, đặt ra yêu cầu tất yếu đối với một tác phẩm có giá trị và sức sống lâu dài.

– Đặc trưng về đối tượng phản ánh của văn học nói chung, truyện ngắn nói riêng là khám phá, miêu tả, soi bóng thời đại mà nó ra đời: hiện thực cuộc sống, đời sống con người, đặt ra những vấn đề nhân sinh phong phú, phức tạp…

– Đặc trưng của truyện ngắn: thể loại tự sự cỡ nhỏ, dung lượng ngắn, thường chỉ kể về một tình huống đặc biệt của đời sống, với số lượng không nhiều các nhân vật, tình tiết, chi tiết, qua đó gửi gắm những thông điệp tư tưởng, tình cảm của tác giả.

– Truyện ngắn hay phải là những tác phẩm kết tinh hài hòa hai giá trị: + Là chứng tích của một thời: tác phẩm phải phản ánh được bức tranh sâu rộng về hiện thực thời đại, xây dựng được những chân dung nhân vật vừa chân thực vừa điển hình của thời đại, đặt ra được những vấn đề cốt lõi, quan trọng, bức thiết nhất đương thời. “Mỗi trang văn đều soi bóng thời đại mà nó ra đời” (Tô Hoài)

+ Là hiện thân của một chân lí giản dị của mọi thời: khi tác phẩm chạm đến được chiều sâu của hiện thực, đặt ra được một hoặc nhiều vấn đề tuy giản dị, bình thường nhưng là bản chất, cốt lõi, có tính quy luật, là chân lí phổ quát muôn đời. Khi đó, tác phẩm là kết quả của sự gắn bó, trăn trở sâu sắc với thời đại và nhân sinh, thực sự có giá trị và sức sống lâu dài.

– Giá trị và sức sống ấy chỉ có được khi tác phẩm có chất lượng nghệ thuật cao: tuy dung lượng ngắn, tình huống độc đáo, nhân vật không nhiều, chi tiết cô đúc…  nhưng có độ dồn nén, hàm súc, khả năng khái quát, điển hình.

* Làm sáng tỏ ý kiến qua các tác phẩm truyện ngắn đã học và đã đọc:

– Phạm vi dẫn chứng: đảm bảo HS khai thác dẫn chứng ở một số tác phẩm thuộc thể loại truyện ngắn đã học, đã đọc.

– Vấn đề cần làm nổi bật: chỉ ra và phân tích được những đặc sắc về nội dung phản ánh và giá trị nghệ thuật của một tác phẩm truyện ngắn.

* Đánh giá, mở rộng:

– Nhận định chủ yếu khẳng định giá trị, vẻ đẹp, sức sống của thể loại truyện ngắn ở phương diện ý nghĩa nội dung tư tưởng, song cũng cần nhắc tới những yêu cầu, phẩm chất về nghệ thuật của thể loại: dựng chuyện, kể chuyện hấp dẫn; xây dựng nhân vật; lựa chọn sáng tạo chi tiết, giọng điệu, lời văn…

– Ý kiến được nêu cũng gợi nhắc những đòi hỏi, yêu cầu:

+ Đối với người sáng tác: phải gắn bó, hiểu biết sâu sắc, trăn trở và nói lên những vấn đề thiết cốt nhất của thời đại để tác phẩm của mình thực sự là chứng tích của một thời; đồng thời đào sâu vào những vấn đề bản chất, chân lí của nhân sinh để tác phẩm có ý nghĩa và sức sống lâu dài, vượt tầm thời đại.

+ Đối với người đọc: tiếp nhận, trân trọng giá trị của những tác phẩm hay giúp ta hiểu sâu rộng hơn về cuộc sống, con người một thời và thấy được ý nghĩa của tác phẩm với muôn đời, muôn người, trong đó có chúng ta và thời đại mình đang sống.

3. Kết bài: Khẳng định vấn đề cần nghị luận.

Lưu ý: Thí sinh chọn ít nhất 02 tác phẩm, đoạn trích thuộc thể loại truyện ngắn để chứng minh; nếu chọn 01 tác phẩm, đoạn trích đạt tối đa 3,0 điểm. Giám khảo cần hết sức khách quan và linh hoạt khi vận dụng hướng dẫn chấm; khuyến khích, trân trọng những bài làm có tính sáng tạo, giàu cảm xúc và chất văn; chấp nhận các cách kiến giải miễn là hợp lí, có sức thuyết phục.

Hướng dẫn chấm:

– Thí sinh giải thích đúng ý kiến văn học, vận dụng nhuần nhuyễn kiến thức lí luận văn học để bàn luận vấn đề, lựa chọn dẫn chứng cụ thể, làm rõ vấn đề cần nghị luận, sáng tạo trong lập luận, phân tích dẫn chứng, có sự mở rộng, đánh giá vấn đề nghị luận: đạt 4,5 – 5,5 điểm.

– Thí sinh giải thích được ý kiến văn học, vận dụng nhuần nhuyễn kiến thức lí luận văn học để bàn luận vấn đề, lựa chọn dẫn chứng cụ thể, làm rõ vấn đề cần nghị luận; chưa có sự sáng tạo trong lập luận, phân tích dẫn chứng, mở rộng, đánh giá vấn đề nghị luận: đạt 3,5 – 4,25 điểm.

– Thí sinh giải thích được ý kiến văn học, vận dụng một cách chung chung kiến thức lí luận văn học để bàn luận vấn đề, lựa chọn dẫn chứng cụ thể, làm rõ vấn đề cần nghị luận; chưa có sự sáng tạo trong lập luận, phân tích dẫn chứng, mở rộng, đánh giá vấn đề nghị luận: đạt 2,5 – 3,25 điểm.

– Thí sinh giải thích được ý kiến văn học, vận dụng một cách chung chung kiến thức lí luận văn học để bàn luận vấn đề, lựa chọn dẫn chứng nhưng chưa cụ thể, chưa làm rõ vấn đề cần nghị luận; chưa biết mở rộng, đánh giá vấn đề nghị luận: đạt 1,5 – 2,25 điểm.

– Thí sinh giải thích được ý kiến văn học, chủ yếu tập trung bàn luận vấn đề, lựa chọn dẫn chứng chung chung, chưa làm rõ vấn đề cần nghị luận: đạt 0,5 – 1,25 điểm.

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

0,5

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm:

– Thí sinh huy động được kiến thức và trải nghiệm của bản thân để bàn luận về vấn đề cần nghị luận; có cách nhìn riêng, mới mẻ về vấn đề nghị luận; có sáng tạo trong viết câu, dựng đoạn, làm cho lời văn có giọng điệu, hình ảnh; biết vận dụng lí luận văn học, biết liên hệ, so sánh.

– Đáp ứng được 03 yêu cầu trở lên: đạt 1,0 điểm.